Με αφορμή την επέτειο 200 χρόνων από την Επανάσταση, η δημοσιογράφος και συγγραφέας Μάρω Βασιλειάδου εμπνέεται από τη ζωή μιας κάπως ξεχασμένης Θρακιώτισσας ηρωΐδας, της καπετάνισσας Δόμνας Βισβίζη. Ως καλλιτεχνικό αποτέλεσμα δίνεται το μουσικο-θεατρικό έργο «Το τραγούδι της κυρά-Δομνίτσας» με μονολόγους και χορωδιακά «στάσιμα». Το λιμπρέτο που βασίζεται σε ιστορικά τεκμήρια εξελίσσεται σε μυθοπλασία αντλώντας «υλικά» από τα γεγονότα της εποχής. Στις 27 & 29 Ιουλίου δόθηκαν οι πρώτες παραστάσεις παρουσία κοινού στη Νάξο και την Πάρο, και είναι μια παραγωγή της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ.
Έχοντας ως αφετηρία την ίδια επέτειο, και τον αναστοχασμό πάνω στην ιστορία του νέου ελληνικού κράτους, κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες από την «Διόπτρα» το παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο γνώσεων με τίτλο «1821. Ένα εικονογραφημένο ταξίδι προς την ελευθερία» σε δικά της κείμενα, ιστορική επιμέλεια του καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Ηλία Κολοβού και εικονογράφηση της Θέντα Μιμιλάκη.
Ξεκινώντας από τα παραπάνω, της ζητήσαμε να μας μιλήσει για τη συγγραφή, την ιστορία, την έρευνα, αλλά και τα χαρακτηριστικά της ηρωΐδας της, της «ευπειθούς πατριώτισσας Δόμνας Βισβίζη» που την γοήτευσε.
Το «1821, ένα εικονογραφημένο ταξίδι προς την ελευθερία», είναι το πρώτο σας παιδικό βιβλίο. Τι θέλετε να πάρει ένα παιδί διαβάζοντάς το;
Θα ήθελα να διασκεδάσει διαβάζοντας ιστορία, να την αγαπήσει. Το βιβλίο έχει θέμα του την Επανάσταση του 1821, αλλά ουσιαστικά το κείμενο και η εικονογράφηση προτείνουν ένα ταξίδι στο παρελθόν, και μια περιήγηση στην Ευρώπη όπως ήταν 200 χρόνια πριν. Αυτοκρατορίες, μυστικοί πράκτορες, πολιτικοί, επαναστάτες, ιδεολόγοι και ρομαντικοί ποιητές συναντιούνται στις σελίδες του, προετοιμάζουν και συμμετέχουν σε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα για την Ευρώπη του 19ου αιώνα, το θεμελιώδες για το κράτος που μοιραζόμαστε τώρα.
Είναι προφανείς οι διαφορές του δημοσιογραφικού από τον συγγραφικό λόγο. Ποια ανάγκη σας έκανε να γράψετε βιβλίο;
Η γραφή είναι σκληρή δουλειά, κι αυτό το ξέρουμε όσοι παλεύουμε με τις λέξεις – οι οποίες συνήθως κάνουν τα δικά τους. Η δημοσιογραφία με έμαθε να ερευνώ, και να μην δημοσιεύω τίποτε αν δεν το διασταυρώσω. Ήταν η βάση για τη εργασία που χρειάστηκε να γίνει τόσο για τον παιδικό βιβλίο όσο και για το λιμπρέτο της παράστασης. Στο βιβλίο είχα την πολύτιμη συνεργασία του ιστορικού Ηλία Κολοβού, για να ανακαλύψω τη Δόμνα Βισβίζη δούλεψα μόνη: χώθηκα σε αρχεία, σε μουσεία, σε βιβλία πριν επιστρέψω στο γραφείο μου και στραφώ στον εαυτό μου. Νομίζω τελικά η ανάγκη παραμένει μία: γράφω για να διηγηθώ ιστορίες, κι ελπίζω να είναι ενδιαφέρουσες.
Πώς μάθατε για τη σχετικά άγνωστη ιστορία της Δόμνας Βισβίζη και τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να ασχοληθείτε τόσο εκτενώς μαζί της;
Είδα μια μέρα την προτομή της στο Δρόμο των Ηρώων στο Πεδίον του Άρεως και σκέφτηκα ότι δεν γνωρίζω τίποτε για εκείνην, μολονότι ήταν τρεις όλες κι όλες οι γυναίκες της «παρέας» των εθνικών ηρώων. Η δημοσιογραφική περιέργεια με έβαλε να ανοίξω το Google και να αρχίσω να ψάχνω. Κάτι βρήκα στην Δόμνα που με κράτησε κοντά της: πιθανώς τη μοναξιά της, το ρομαντισμό της, την κοινή γυναικεία μοίρα. Από αυτά ξεκίνησε ο «διάλογός» μας και κατέληξε σε θεατρικό έργο.
Πιστεύετε ότι η παρουσίαση της ζωή της μέσω μιας παράστασης στην οποία η μουσική έχει τόσο σημαντικό ρόλο, γίνεται πιο «εύπεπτη» και επικοινωνεί πιο εύκολα με το κοινό;
Νομίζω ότι η μουσική σύνθεση της Μάρθας Μαυροειδή πλούτισε τον λόγο, τον συμπλήρωσε, τον σχολίασε, τον ανέπτυξε, τον έκανε να ανθίσει δίνοντάς του όγκο και μια νέα πνοή.
Πιστεύετε ότι το κοινό θα μπορέσει να ταυτιστεί με τη Δόμνα; Πώς μπορεί κανείς να πει την ιστορία μιας ηρωίδας της Επανάστασης χωρίς να καταλήξει σε γραφικότητες;
Με παίδεψε η σκέψη των σχολικών εορτών, των πανηγυρικών λόγων και των κοινοτυπιών όταν δούλευα τόσο το βιβλίο όσο και το θεατρικό έργο. Ήθελα να γράψω για το συγκλονιστικό 1821 και τους ανθρώπους του χωρίς διδακτισμό. Η Δόμνα Βισβίζη είναι ένα ιστορικό πρόσωπο, η δική μου Δόμνα όμως έχει πάρει τις ελευθερίες που της δίνει η μυθοπλασία. Την αγαπώ πολύ επειδή «συγκατοικήσαμε» επί σχεδόν ένα χρόνο. Ήταν δεκτική, αλλά ανυποχώρητη στην βασική της απαίτησή της: ήθελε λίγα λόγια και μετρημένα, όπως ήταν και η ζωή της.
Ποιοι είναι οι ήρωες και οι ηρωίδες σήμερα;
Οι άνθρωποι που έχουν μέσα τους και προσφέρουν καλοσύνη.
Στην Ελλάδα η έρευνα είναι μια μοναχική διαδικασία συνήθως. Νιώσατε σε κάποια φάση ζήλια για τους ξένους συναδέλφους σας που εργάζονται έχοντας άλλα πλεονεκτήματα;
Ελπίζω να έχω μια χρονιά που θα είναι αφιερωμένη σε μία μόνον διανοητική εργασία -έρευνα, σύνθεση, συγγραφή- , και αν το καταφέρω ποτέ, θα είμαι ευτυχισμένη.
Συχνά μέσα από την έρευνα προκύπτει ένα νέο πρότζεκτ. Υπήρξε κάποιο πρόσωπο ή γεγονός που κέντρισε το ενδιαφέρον σας;
Ναι αλλά είμαι ακόμη στην αρχή και το κρατάω μυστικό.
Ποιοι συγγραφείς σας επηρέασαν;
Πάντα, για πάντα και για κάθε τι επιστρέφω στην Μέλπω Αξιώτη. Για τη Δόμνα ξαναδιάβασα επίσης την ποίηση της Άννας Αχμάτοβα και πολλά δημοτικά τραγούδια.
Συνήθως συγκεντρώνεστε σε ένα βιβλίο ή είστε των παράλληλων αναγνώσεων;
Όταν έγραφα το παιδικό βιβλίο είχα δίπλα μου μια στοίβα βιβλία ιστορίας. Για τη Δόμνα είχα μια στοίβα με λογοτεχνία και ποίηση- όταν μπλόκαρα με τη γραφή, κάτι τραβούσα από τη στοίβα και διάβαζα στην τύχη.
Τι ονειρεύεστε; Και…τι ονειρεύεστε να γράψετε;
Ονειρεύομαι εκείνους τους 12 μήνες που θα διαβάζω και θα γράφω απερίσπαστη. Η γραφή για το θέατρο είναι μια θαυμάσια εμπειρία, επειδή από τη μοναξιά του συγγραφέα μπαίνεις στη χαρά της ομαδικής εργασίας και του μοιράσματος πάνω στην σκηνή. Θα ήθελα να ξαναδοκιμάσω αυτό το είδος.
INFO:
«Το τραγούδι της κυρα-Δομνίτσας»
Μουσική: Μάρθα Μαυροειδή
Κείμενο: Μάρω Βασιλειάδου
Σκηνοθεσία: Μαρία Μαγκανάρη
Σκηνικά – Κοστούμια: Παύλος Θανόπουλος
Φωτισμοί: Μαρία Γοζαδίνου
Τον ρόλο της Δόμνας Βισβίζη ερμηνεύει η ηθοποιός Σύρμω Κεκέ.
Μουσική διδασκαλία – Διεύθυνση: Ειρήνη Πατσέα
Μουσικοί: Χάρης Λαμπράκης (νέυ), Νίκος Παραουλάκης (νέυ), Στρατής Ψαραδέλλης (λύρα), Γιάννης Παπαδόπουλος (πιάνο), Γιώργος Ταμιωλάκης (τσέλο), Γιώργος Βεντουρής (κοντραμπάσο)
Συμμετέχει το γυναικείο φωνητικό σύνολο chórεs
Η παράσταση είναι διαθέσιμη στο διαδικτυακό κανάλι της ΕΛΣ (GNO TV) μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους. Τιμή εισιτηρίου: 5€.
- H συγγραφέας συμμετέχει στην ημερίδα «Παιδαγωγικές και διδακτικές προσεγγίσεις των ‘Εικόνων του Αγώνος’: Ο Μακρυγιάννης και η παραγγελία της ιστορίας (1836-1839)», που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο Κρήτης στο Ρέθυμνο, στις 3 Οκτωβρίου.