Με αφορμή την πασίγνωστη πλέον ανάρτηση στο διαδίκτυο από τον Στάθη Παναγιωτόπουλο με πορνογραφικό περιεχόμενο και θύμα την πρώην ερωτική του σύντροφο, που έγινε viral, και είχε ως κίνητρο την εκδίκηση με δημόσια διαπόμπευση γιατί τον εγκατέλειψε, μπήκε στη ζωή μας και έγινε θέμα συζητήσεων ακόμα και σε επιστημονικό- κοινωλογιακό επίπεδο το εκδικητικό ή μη συναινετικό πορνό (revenge porn), το οποίο μερικοί το αποκαλούν ιντερνετική κακοποίηση ή διαδικτυακή εκμετάλλευση...
Το φαινόμενο της εκδικήσεως της ερωτικής συντρόφου από τον σύντροφο, που η ίδια εγκατέλειψε, είναι διαχρονικό, αλλά ο τρόπος εκδικήσεως ποικίλει κατά εποχές και τα μέσα που διατίθενται.
Θυμάμαι στη δεκαετία του 60 να εγκαταλείπουν γυμνή παντρεμένη γυναίκα στη Πάρνηθα ή να γράφουν αισχρότητες στους τοίχους της γειτονιάς ή να μοιράζουν φωτογραφίες με αισχρό περιεχόμενο στο κύκλο της γυναίκας, που ήθελαν να εκδικηθούν γιατί τους εγκατέλειψε και έτσι να ικανοποιήσουν τον πληγωμένο τους εγωισμό.
Τα φαινόμενα αυτά τα αντιμετώπιζαν στο στενό κοινωνικό κύκλο των εμπλεκομένων συνήθως με αυτοδικία και σπάνια έβλεπαν το φως της δημοσιότητας και προσφυγής στη δικαιοσύνη, για την αποφυγή των κοινωνικών συνεπειών για το θύμα.
Άλλωστε δεν υπήρχε ειδική νομική πρόβλεψη για τις περιπτώσεις αυτές και γίνονταν εφαρμογή των γενικών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα.
Με την τεχνολογική όμως πρόοδο και την επέκταση του διαδικτύου με τα άπειρα sites και των social media, με τα οποία οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους και εμπιστεύονται βιντεοσκοπημένες προσωπικές στιγμές, οι οποίες τις περισσότερες φορές λήφθηκαν με τη συναίνεση τους, οι πορνογραφικές αναρτήσεις αυξήθηκαν κατακόρυφα.
Αυτό είναι ένα γενικότερο θέμα, που άπτεται πολλών πεδίων και είναι συνυφασμένο με τον τρόπο ζωής ατόμων κυρίως νέων ηλικιών, που δεν αποτελεί αντικείμενο του παρόντος άρθρου.
Εκδικητική πορνογραφία περιλαμβάνει πλέον και την διαδικτυακή διανομή φωτογραφιών ή βίντεο σεξουαλικού περιεχομένου χωρίς τη συναίνεση του ατόμου, που συμμετέχει σε αυτό.
Ο δράστης είναι συνήθως πρώην σύντροφος, που απόκτησε ακόμα και συναινετικά εικόνες ή βίντεο προσωπικών στιγμών κατά την διάρκεια προηγουμένης σχέσης και σκοπεύει τον δημόσιο εξευτελισμό του θύματος ανεξαρτήτως φύλου, για να εκδικηθεί για το τέλος της σχέσης.
Εάν το κίνητρο δεν είναι η εκδίκηση και οι εικόνες περιήλθαν με οποιοδήποτε τρόπο στον δράστη, πρόκειται περί πορνογραφίας ή ακόμα περί εκβιασμού για συμμετοχή σε σεξουαλική εκμετάλλευση ή για απόσπαση χρημάτων από επωνύμους και αντιμετωπίζεται από τις οικείες διατάξεις του Ποινικού Κώδικα σε συνδυασμό με τις διατάξεις του ν,4624.2015.
Στη χώρα μας δόθηκαν στη δημοσιότητα κάποιες περιπτώσεις εκδικητικού πορνό κυρίως από άτομα νεαρής ηλικίας και με το τραγικότερο την αυτοκτονία της φοιτήτριας του ΑΠΘ. Σε κάποιες περιπτώσεις διεξήχθησαν και κάποιες δίκες για παράβαση του νόμου περί ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων χωρίς να δοθεί σε αυτές μεγάλη δημοσιότητα ούτε να προκληθεί το ενδιαφέρον της Πολιτείας για αυστηροποίηση των ποινών, όπως εξάγγειλε ο Υπουργός Δικαιοσύνης με αφορμή τη περίπτωση του Στάθη Παναγιωτόπουλου.
Στη χώρα μας δεν υπάρχει ειδικό νομικό πλαίσιο για της περιπτώσεις της εκδικητικής πορνογραφίας, όπως σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά χρησιμοποιούνται οι οικείες διατάξεις του ν.4624/2015 «περί ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων». Βάσει του νόμου αυτού και της Κοινοτικής Οδηγίας 2016/680 και συμπληρωματικά βάσει των διατάξεων του Π.Κ.και Α.Κ. το θύμα μπορεί, ασκώντας το δικαίωμα της διαγραφής, να ζητήσει από τον φορέα να κατεβάσει το βίντεο και παράλληλα ασκώντας το δικαίωμα της πρόσβασης και με την συνδρομή της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, να πληροφορηθεί από ποιόν χρήστη ανέβηκε το συγκεκριμένο βίντεο.
Στη συνέχεια όταν εντοπισθεί ο χρήστης, που ανέβασε το βίντεο το θύμα μπορεί αφενός να ζητήσει με αγωγή στα πολιτικά δικαστήρια αποζημίωση λόγω της ηθικής βλάβης, που υπέστη από την προσβολή της προσωπικότητας του, αφετέρου να τον καταμηνύσει για παράβαση του παραπάνω νόμου 4624/2015 και εν συρροή για συκοφαντική δυσφήμηση.
Η προβλεπόμενη ποινή μπορεί να είναι κατά τις περιστάσεις από φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή φυλάκιση μέχρι πέντε ετών ή κάθειρξη μέχρι δέκα ετών, αν αποδειχθεί, ότι το θύμα υπέστη ζημία που υπερβαίνει τις120.000 ευρώ.
Στη πράξη, επειδή συνήθως αναγνωρίζονται στον κατηγορούμενο ελαφρυντικές περιστάσεις και για το συγκεκριμένο αδίκημα, που συνήθως διαπράττεται από νεαρά άτομα το ελαφρυντικό της νεαρής ηλικίας που ισχύει για άτομα μέχρι 25 ετών, επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι τριών ετών με τριετή αναστολή.
Σαφώς το υπάρχον νομικό πλαίσιο δεν είναι ικανό ως κανόνας γενικής πρόληψης να αποτρέψει την τέλεση παρόμοιων αδίκων πράξεων. Μπορεί όμως μια γενικότερη ρύθμιση του όλου πλαισίου για την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης σε συνδυασμό με αυστηρότερες ποινές για παρόμοια αδικήματα, που σύμφωνα με δήλωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης το θέμα εξετάζεται, να επιφέρει πιο αποτρεπτικά αποτελέσματα.
***
Λέανδρος Τ.Ρακιντζής - Αρεοπαγίτης ε.τ.