Όταν δύο μυαλά με εξαιρετικά ευαίσθητη αισθητηριακή αντίληψη στην πρόσληψη ερεθισμάτων από την ελληνική, και όχι μόνο, κοινωνία συνεργάζονται και επισημαίνουν, καταγράφουν και αποτυπώνουν με εξαιρετική ακρίβεια πολλά από τα ζητήματα και τα προβλήματα τα οποία απασχολούν την εποχή μας, τότε το αποτέλεσμα είναι ένα έξοχο βιβλίο, το οποίο όμως δεν απευθύνεται σε όλους τους αναγνώστες, αποκλείονται εκ προοιμίου εκείνοι που ζουν με προκαταλήψεις και ιδεοληψίες.
Για να είμαστε όμως ακριβοδίκαιοι, οφείλουμε να επισημάνουμε το γεγονός, όπως και οι ίδιοι οι συγγραφείς σημειώνουν στον πρόλογό του, ότι το βιβλίο αυτό γράφτηκε μεν από τον Αντώνη Ζαΐρη και το Γιώργο Σταμάτη αλλά μετά από «ατελείωτες συζητήσεις που ξεκινούσαν από την πολιτική και την οικονομία και κατέληγαν στη φιλοσοφία» με τον Δήμο Βερούκα, τον Θωμά Ράμμου, τον Σπύρο, το Δημήτρη, το Νίκο, το Γιώση και τον Τάσο. Σαν ένα άλλο Συμπόσιο σκεπτόμενων πολιτών λοιπόν, τούτο το βιβλίο αποτελεί ένα χρησιμότατο εγχειρίδιο σκέψης, αν βεβαίως αποτολμήσει κανείς να το μελετήσει κι όχι απλώς να το διαβάσει. Διότι δε χωρά επιδερμική ανάγνωση, το βιβλίο αυτό μόνο να μελετηθεί μπορεί ώστε στη συνέχεια να επιτύχει το σκοπό του, να προκαλέσει δηλαδή στοχασμό.
Στον Μεγάλο Μετασχηματισμό συμπεριλαμβάνονται συμπυκνωμένα πολλά, σοβαρά και σύνθετα ζητήματα, τα οποία αν και παρουσιάζονται με τρόπο απλουστευμένο, ώστε να μπορεί να τα αντιληφθεί και ο άνθρωπος που δεν έχει εξειδικευμένες γνώσεις, σε καμία περίπτωση δεν δίδονται απλοϊκά. Με τη ρέουσα γλώσσα με την οποία είναι γραμμένο, ζητήματα όπως τα ατομικά δικαιώματα, οι ανθρωπιστικές αξίες, η διαφάνεια, τα προβλήματα και οι ευκαιρίες στην υγεία, η ηγεσία, ο λαϊκισμός (ειδικά ο επιστημονικός), η Ευρώπη, οι ανισότητες, η οικονομία και μια σειρά άλλων σοβαρών θεμάτων, προσεγγίζονται και περιγράφονται με τρόπο άμεσα αντιληπτό από το μελετητή του.
Οι συγγραφείς όμως δεν στέκονται μόνο εκεί, δεν περιγράφουν μόνο, προχωρούν με θάρρος σε ρεαλιστικές προτάσεις, όχι με την έννοια της έτοιμης – κονσερβοποιημένης λύσης αλλά με την παροχή μιας ακριβούς, σοβαρής και κυρίως ανοιχτά μεθοδολογικής σκέψης η οποία μπορεί να οδηγήσει στη σχηματοποίηση και την υιοθέτηση συστημάτων λογικής που εν δυνάμει θα είναι ικανά να λύσουν προβλήματα. Η πολυπλοκότητα άλλωστε τον προβλημάτων αυτών δεν προσφέρεται για προτάσεις λύσεων χωρίς την a priori προσεκτική μελέτη και εξειδίκευσή τους.
Μέσα σε μια εποχή που κινείται με απίστευτα γρήγορες ταχύτητες και με περισσή πολυπλοκότητα, τονίζεται η ρευστότητα των πραγμάτων και ταυτόχρονα επισημαίνονται οι αλλαγές που συμβαίνουν με μεγάλη ραγδαιότητα, καθιστώντας το δρόμο προς το μέλλον γεμάτο αβεβαιότητα.
Επισημαίνεται η ανάγκη για να επαναπροσδιοριστεί το αναπτυξιακό μοντέλο στη χώρα μας και την ίδια στιγμή προτείνεται από τους Ζαΐρη και Σταμάτη η υιοθέτηση μιας νέας κουλτούρας στη σκέψη και στη μέθοδο λήψης αποφάσεων, η οποία θα πρέπει να είναι ενδεχομένως πιο ανθρωποκεντρική και στην οποία το σύνολο θα υπερτερεί της μονάδας.
Τι είναι λοιπόν το βιβλίο Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός – Πορεία προς την Αβεβαιότητα (Εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ), των Αντώνη Ζαΐρη και Γιώργου Σταμάτη;
Μια απολύτως αντικειμενική καταγραφή της πραγματικότητας, η οποία, όπως οι δύο συγγραφείς εύστοχα επισημαίνουν, είναι απολύτως ρευστή. Είναι όμως και κάτι ακόμα. Είναι ένα από τα ελάχιστα βιβλία τα οποία είναι γραμμένα με τέτοιο επιδέξιο τρόπο που καθιστούν τον αναγνώστη συνομιλητή με τους συγγραφείς του. Το γεγονός αυτό το καθιστά μια σημαντική προσθήκη όχι μόνο για τη βιβλιοθήκη κάθε πολίτη του παγκοσμιοποιημένου μας κόσμου, αλλά ένα πολύτιμο έρεισμα στοχασμού. Και τούτα τα ερείσματα αν και είναι επιβεβλημένα, στις μέρες μας δυστυχώς είναι σπάνια.
Κώστας Θερμογιάννης