Ο ισοπεδωτικός πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και την Χαμάς, εκτός από τους φόβους μιας γενικευμένης επέκτασης του σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή με εφιαλτικές διαστάσεις, δημιουργεί δύο σημαντικά ερωτήματα.
Πόσο μπορεί η πληγωμένη από τον πληθωρισμό και την χαμηλή ανάπτυξη παγκόσμια οικονομία, να αντέξει έναν δεύτερο πόλεμο;
Και ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις στο Ισραήλ και τους συμμάχους του εάν επαναληφθεί η ταραγμένη δεκαετία του 1970;
Ακριβώς 50 χρόνια πριν, ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, προκάλεσε ένα τεράστιο σοκ στην παγκόσμια οικονομία όταν η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύτηκε εξαιτίας του εμπάργκο αργού που επέβαλαν οι χώρες του κόλπου κατά των κρατών που υποστήριξαν το Ισραήλ. Μια κατάσταση που είχε τεράστιες συνέπειες στην οικονομική ανάπτυξη πολλών χωρών και στην ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού.
Στην παρούσα φάση, ο κίνδυνος για τις προμήθειες πετρελαίου πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από το πώς η σύγκρουση στη Γάζα θα επηρεάσει τα πετρελαιοπαραγωγά κράτη στη Μέση Ανατολή, δηλαδή τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν.
«Ο μεγάλος κίνδυνος για το πετρέλαιο, είναι να κλιμακωθεί η σύγκρουση στον Περσικό Κόλπο. Θα μπορούσε να υπάρξει διακοπή στις ροές πετρελαίου εξαιτίας της στάσης που θα τηρήσουν ΗΠΑ και Ισραήλ εναντίον του Ιράν, εάν καταστεί σαφές ότι η Τεχεράνη εμπλέκεται άμεσα στη σύγκρουση», εκτιμά ο αναλυτής του Eurasia Group, Γκρεγκ Μπρου.
«Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέο εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου από το Ιράν, την ώρα που οι ΗΠΑ χαλαρώνουν τον αποκλεισμό που είχαν επιβάλλει τα προηγούμενα χρόνια, γεγονός που θα πυροδοτούσε μια ιρανική απάντηση στον Περσικό Κόλπο» αναφέρει.
Ο Ρόρι Τζόνστον, ιδρυτής της Commodity Context, υποστηρίζει ότι έως και ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως ιρανικών εξαγωγών κινδυνεύουν να χαθούν, αν το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρήσουν το Ιράν ως υπεύθυνο για τις επιθέσεις.
«Στην περίπτωση αυτή, θα επιτεθεί το Ισραήλ σε ιρανικές υποδομές πετρελαίου ως αντίποινα;» διερωτάται ο Τζόνσον.
Μπορεί να αντέξει η οικονομία του Ισραήλ;
Φόβους για επανάληψη της ιστορίας εκφράζει και ο επικεφαλής της Deutsche Bank, Χένρι Αλενμ, αναφερόμενος στην κλιμάκωση του πολέμου, υπογραμμίζοντας ότι σημαντικό ρόλο στην πορεία που θα πάρει ο πόλεμος είναι η αντοχή της οικονομίας του Ισραήλ.
Οικονομικοί αναλυτές της γερμανικής τράπεζας εκτιμούν ότι ο πόλεμος θα αυξήσει σημαντικά τις αμυντικές δημοσιονομικές δαπάνες του Ισραήλ, με αποτέλεσμα το χαμηλό δημόσιο χρέος (60% του ΑΕΠ) να αυξηθεί κατακόρυφα.
Θεωρούν ακόμη ότι η κεντρική τράπεζα του Ισραήλ θα αναγκαστεί να αυξήσει ακόμη περισσότερο τα επιτόκια από ότι υπολόγιζε τον περασμένο Μάιο, όταν ο πληθωρισμός εν καιρό ειρήνης κατέγραφε ανοδική τάση.
«Ενώ η αγορά συζητούσε για μια αύξηση 25 μονάδων βάσης, πιθανότατα τον Νοέμβριο, τώρα οι ισορροπίες αλλάζουν και το πιθανότερο είναι να είναι μεγαλύτερη. Ωστόσο, πολλά εξαρτώνται από τη διάρκεια της σύγκρουσης και την πίεση στις τοπικές αγορές», αναφέρει η Deutsche Bank.
Αν και το Ισραήλ στο παρελθόν έχει καταφέρει να περιορίσει τον οικονομικό αντίκτυπο από πολεμικές συγκρούσεις, όπως στον πόλεμο του 2006 με τον Λίβανο και στην σύγκρουση του 2021 με την Παλαιστίνη, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ότι κι αυτή τη φορά ο πόλεμος θα έχει διάρκεια μερικών ημερών.
Πέφτει το ισραηλινό νόμισμα
Σύμφωνα με το Reuters, το ισραηλινό νόμισμα σέκελ, έχει φτάσει στο πιο αδύναμο επίπεδό του από τις αρχές του 2016 και το κόστος ασφάλισης του δημόσιου χρέους της χώρας έναντι χρεοκοπίας (spreads) εκτινάχθηκε στα ύψη.
Το σέκελ μειώθηκε κατά 0,4% στην αρχή των συναλλαγών φθάνοντας στα 3,9544 ανά δολάριο, επεκτείνοντας ξανά τις απώλειες του τη Δευτέρα άνω του 2,5% η οποία ήταν η μεγαλύτερη κίνηση μίας ημέρας από τον Μάρτιο του 2020.
Το νόμισμα έχει αποδυναμωθεί κατά 11% μέσα στο 2023 ενώ οι μετοχές, τα ομόλογα και τα νομίσματα του Ισραήλ και των γειτονικών χωρών όπως ο Λίβανος, η Ιορδανία και η Αίγυπτος έχουν δεχθεί σοβαρές πιέσεις τις τελευταίες ημέρες.
Η Τράπεζα του Ισραήλ ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι πούλησε έως και 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένο νόμισμα για να σταθεροποιήσει το σέκελ. Η JPMorgan ανέφερε σε σημείωμα προς τους πελάτες της, ότι μείωσε την έκθεση της σε επιλεγμένα εταιρικά ομόλογα του Ισραήλ κι άλλων χωρών του Κόλπου.
«Δεν θα ήταν φρόνιμο να συμβουλεύουμε τους επενδυτές να προσθέσουν ομόλογα στο τρέχον πλαίσιο», τόνισε ο Ζαφάρ Ναζί της JPMorgan σε σημείωμα προς τους πελάτες του.
(με πληροφορίες από Fortune, Reuters, Politico)