Το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε σήμερα στην τελευταία ολομέλεια πριν τις ευρωεκλογές, τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες (Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης) της ΕΕ. Οι νέοι κανόνες είχαν συμφωνηθεί προσωρινά μεταξύ των διαπραγματευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών τον Φεβρουάριο.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες οι χώρες με υπερβολικό χρέος θα κληθούν να το μειώσουν κατά μέσο όρο κατά 1% ετησίως εάν το χρέος τους είναι πάνω από το 90% του ΑΕΠ και κατά 0,5% ετησίως κατά μέσο όρο εάν είναι μεταξύ 60% και 90%.
Υπενθυμίζεται ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας προέβλεπε έλλειμμα 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος στο 60% και είχε ανασταλεί λόγω της πανδημίας. Πολλά κράτη μέλη συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας επιθυμούσαν μεγαλύτερη ευελιξία και διαπραγμάτευση σε διμερές επίπεδο με την Κομισιόν όσον αφορά την εφαρμογή δημοσιονομικών μέτρων.
Σήμερα το Ευρωκοινοβούλιο επισημαίνει πως οι νέοι κανόνες είναι πιο φιλικοί προς τις επενδύσεις και καλύτερα προσαρμοσμένοι στην κατάσταση κάθε χώρας, αλλά και πιο ευέλικτοι.
Επιτυχής συμβιβασμός
Απο την πλευρά του ο Επίτροπος Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι χαιρέτισε την έγκριση της μεταρρύθμισης των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, λέγοντας ότι «είναι μια πολύ σημαντική στιγμή για την οικονομία μας». Ο ίδιος παραδέχτηκε ότι η μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε σήμερα «δεν είναι τέλεια», αλλά πρόκειται για ένα «συμβιβασμό», ο οποίος ωστόσο είναι «αναμφισβήτητα καλύτερος» διότι εκσυγχρονίζει τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας που δημιουργήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Πρόσθεσε δε ότι η μεταρρύθμιση των κανόνων είναι καλύτερη για τέσσερις βασικούς λόγους: πρώτον, διότι ενισχύει τα κίνητρα για δημόσιες επενδύσεις στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και στην άμυνα, καθώς και για μεταρρυθμίσεις. Δεύτερον, διότι χαράσσει έναν αξιόπιστο δρόμο για την απαιτούμενη μείωση του χρέους. Τρίτον, διότι διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη θα έχουν την ιδιοκτησία των δημοσιονομικών πολιτικών τους, σε ένα κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο και τέταρτον, δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στις κοινωνικές πτυχές και τις κλιματικές κρίσεις.
Αντιδράσεις από τα ευρωπαϊκά συνδικάτα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε σήμερα υπέρ των δημοσιονομικών κανόνων που σημαίνουν ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να περικόψουν τους προϋπολογισμούς τους κατά πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από το 2027 ή να συγκεντρώσουν το αντίστοιχο ποσό μέσω φόρων, δήλωσε η Γενική Γραμματέας της ETUC (Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων) της μεγαλύτερης συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας της Ευρώπης που εκπροσωπεί 45 εκατομμύρια μέλη από 93 συνδικαλιστικές οργανώσεις σε 41 ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και 10 ευρωπαϊκές συνδικαλιστικές ομοσπονδίες.
«Η σημερινή ψηφοφορία εγκυμονεί τον κίνδυνο να επιστρέψει η Ευρώπη στη μιζέρια της λιτότητας, τη στιγμή που πρέπει να αυξήσουμε μαζικά τις δημόσιες επενδύσεις για να επιτύχουμε τους κοινωνικούς και κλιματικούς στόχους της ΕΕ....οι πολιτικοί που υποστήριξαν αυτούς τους δημοσιονομικούς κανόνες θα έπρεπε να έχουν την ευπρέπεια να τους εκπληρώσουν μέσω της φορολόγησης των εταιρειών που κατέγραψαν κέρδη ρεκόρ, τα οποία τροφοδότησαν τον πληθωρισμό» δήλωσε η ίδια.
Διασφάλιση της αξιοπιστίας των κανόνων - μηχανισμοί μείωσης του ελλείμματος και του χρέους
Πιο συγκεκριμένα οι χώρες με υπερβολικό χρέος θα κληθούν να το μειώσουν κατά μέσο όρο κατά 1% ετησίως εάν το χρέος τους είναι πάνω από το 90% του ΑΕΠ και κατά 0,5% ετησίως κατά μέσο όρο εάν είναι μεταξύ 60% και 90%.
Εάν το έλλειμμα μιας χώρας είναι πάνω από το 3% του ΑΕΠ, θα πρέπει να μειώνεται σε περιόδους ανάπτυξης ώστε να φτάσει το 1,5% και να δημιουργηθεί ένα μαξιλάρι δαπανών για δύσκολες οικονομικές συνθήκες.
Εκτιμάται ότι η Γερμανία και οι υπόλοιποι φειδωλοί ήταν αυτοί που πέτυχαν να επιβάλλουν τη μείωση του στόχου για το δημόσιο έλλειμμα στο 1,5% του ΑΕΠ αντί για το 3% για τις χώρες των οποίων το έλλειμμα υπερβαίνει το 60%.
Εστίαση στις επενδύσεις
Οι ευρωβουλευτές, τονίζται, ενίσχυσαν σημαντικά τους κανόνες για την προστασία της επενδυτικής ικανότητας μιας κυβέρνησης και έτσι θα είναι πλέον πιο δύσκολο για την Επιτροπή να θέσει ένα κράτος μέλος σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, εάν βρίσκονται σε εξέλιξη βασικές επενδύσεις, και όλες οι εθνικές δαπάνες για τη συγχρηματοδότηση προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ θα εξαιρούνται από τον υπολογισμό των δαπανών μιας κυβέρνησης, δημιουργώντας περισσότερα κίνητρα για επενδύσεις.
Ανάσες και προθεσμίες ...
Σύμφωνα με του Ευρωκοινοβούλιο οι νέοι κανόνες δίνουν τρία επιπλέον έτη σε σχέση με τα συνήθη τέσσερα για την επίτευξη των στόχων του εθνικού σχεδίου. Οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν ότι αυτός ο πρόσθετος χρόνος μπορεί να χορηγηθεί για οποιονδήποτε λόγο κρίνει σκόπιμο το Συμβούλιο και όχι μόνο εάν πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια, όπως είχε αρχικά προταθεί.
Επιπλέον κατόπιν αιτήματος των ευρωβουλευτών, οι χώρες με υπερβολικό έλλειμμα ή χρέος μπορούν να ζητήσουν μια διαδικασία συζήτησης με την Επιτροπή προτού αυτή παράσχει καθοδήγηση σχετικά με την πορεία των δαπανών. Ένα κράτος μέλος μπορεί να ζητήσει την υποβολή αναθεωρημένου εθνικού σχεδίου εάν υπάρχουν αντικειμενικές συνθήκες που εμποδίζουν την εφαρμογή του, για παράδειγμα αλλαγή κυβέρνησης.
Ο ρόλος των εθνικών ανεξάρτητων δημοσιονομικών οργάνων -που είναι επιφορτισμένα με τον έλεγχο της καταλληλότητας των προϋπολογισμών και των δημοσιονομικών προβλέψεων των κυβερνήσεών τους- ενισχύθηκε σημαντικά από τους ευρωβουλευτές, με στόχο αυτός ο μεγαλύτερος ρόλος να συμβάλει στην περαιτέρω ενίσχυση της εθνικής αποδοχής των σχεδίων.
Επόμενα βήματα
Το Συμβούλιο πρέπει τώρα να εγκρίνει και αυτό επίσημα τους κανόνες. Μόλις εγκριθούν, θα τεθούν σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της ΕΕ. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα πρώτα εθνικά τους σχέδια έως τις 20 Σεπτεμβρίου 2024.
Πώς θα λειτουργήσουν οι νέοι κανόνες
Όλες οι χώρες θα υποβάλουν μεσοπρόθεσμα σχέδια που θα περιγράφουν τους στόχους των δαπανών τους και τον τρόπο με τον οποίο θα πραγματοποιηθούν οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις.
Τα κράτη μέλη με υψηλά επίπεδα ελλείμματος ή χρέους θα λάβουν καθοδήγηση πριν από το σχέδιο σχετικά με τους στόχους δαπανών. Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των δαπανών, έχουν εισαχθεί αριθμητικές εγγυήσεις αναφοράς για τις χώρες με υπερβολικό χρέος ή έλλειμμα.
Οι κανόνες θα προσθέσουν επίσης μια νέα εστίαση, δηλαδή την προώθηση των δημόσιων επενδύσεων σε τομείς προτεραιότητας.
Τέλος, το σύστημα θα είναι περισσότερο προσαρμοσμένο σε κάθε χώρα κατά περίπτωση, αντί να εφαρμόζει μια προσέγγιση που θα ταιριάζει σε όλες τις χώρες, και θα λαμβάνει καλύτερα υπόψη τις κοινωνικές ανησυχίες.