Σκλήρυνση κατά πλάκας: Το αρχαίο DNA εξηγεί γιατί τα ποσοστά είναι υψηλότερα στην Ευρώπη

Γιατί τα γονίδια που σήμερα ευθύνονται για την νόσηση, παρήχαν στους ανθρώπους τότε «κάποιο πλεονέκτημα».
via Associated Press

Στο αρχαίο DNA βρίσκεται η απάντηση στο ερώτημα γιατί οι Βορειοευρωπαίοι έχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας από ό,τι άνθρωποι με άλλη καταγωγή. Πρόκειται για ασθένεια που είναι γενετική κληρονομιά νομάδων βοσκών που μετανάστευσαν στην περιοχή πριν από περίπου 5.000 χρόνια.

Τα ευρήματα προέρχονται από μια μεγάλη μελέτη που συγκρίνει το σύγχρονο DNA με εκείνο που συλλέχθηκε από τα δόντια και τα οστά των ανθρώπων της αρχαιότητας, επιτρέποντας στους επιστήμονες να εντοπίσουν τις διαδρομές που ακολούθησαν οι μεταναστευτικές ροές της εποχής την προϊστορική και τα γονίδια που συνδέονται με τις ασθένειες που τις ακολούθησαν.

Όταν ένας λαός της εποχής του χαλκού που ονομαζόταν Γιαμναγια (Yamnaya) μετακινήθηκε από τις στέπες της σημερινής Ουκρανίας και της Ρωσίας στη βορειοδυτική Ευρώπη, μετέφερε γονιδιακές παραλλαγές που σήμερα είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας.

Γιατί οι γονιδιακές παραλλαγές βοήθησαν τους Γιαμνάγια να αναπτυχθούν

Ωστόσο, ο λαός των Γιαμναγια τότε άνθισε, διαδίδοντας ευρέως αυτές τις παραλλαγές. Αυτό συνέβη γιατί τα γονίδια πιθανώς προστάτευαν τους νομάδες βοσκούς από λοιμώξεις που μεταφέρονταν από τα βοοειδή και τα πρόβατά τους, κατέληξε η έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.

«Αυτό που βρήκαμε εξέπληξε τους πάντες», δήλωσε ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Γουίλιαμ Μπέρι, ερευνητής γενετικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. «Αυτές οι παραλλαγές έδιναν σε αυτούς τους ανθρώπους κάποιο πλεονέκτημα».

Πρόκειται για ένα από τα διάφορα ευρήματα από μια πρώτη στο είδος της τράπεζα γονιδίων με χιλιάδες δείγματα από ανθρώπους στην Ευρώπη και τη δυτική Ασία της πρώιμης εποχής.

Η χρήση της νέας τράπεζας γονιδίων για τη διερεύνηση της σκλήρυνσης κατά πλάκας ήταν ένα λογικό πρώτο βήμα. Κι αυτό γιατί, ενώ η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να πλήξει οποιονδήποτε πληθυσμό, είναι πιο συχνή μεταξύ των λευκών απογόνων των Βορειοευρωπαίων και οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να εξηγήσουν το γιατί.

Η νόσος που δυνητικά προκαλεί αναπηρία εμφανίζεται όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος επιτίθενται λανθασμένα στην προστατευτική επίστρωση των νευρικών ινών, διαβρώνοντάς τες σταδιακά. Προκαλεί ποικίλα συμπτώματα - μούδιασμα και μυρμήγκιασμα, μειωμένη ικανότητα βάδισης ή απώλεια όρασης - που συχνά αυξάνονται και μειώνονται.

Δεν είναι σαφές τι προκαλεί τη σκλήρυνση κατά πλάκας, αν και μια βασική θεωρία είναι ότι ορισμένες λοιμώξεις θα μπορούσαν να την προκαλέσουν σε άτομα που είναι γενετικά ευαίσθητα. Έχουν βρεθεί περισσότερες από 230 γενετικές παραλλαγές που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο κάποιου.

Το ταξίδι του DNA

Οι ερευνητές εξέτασαν αρχικά το DNA από περίπου 1.600 Ευρασιάτες, χαρτογραφώντας κάποιες μεγάλες μετατοπίσεις στον πληθυσμό της Βόρειας Ευρώπης. Πρώτα, οι αγρότες από τη Μέση Ανατολή άρχισαν να αντικαθιστούν τους κυνηγούς-συλλέκτες και στη συνέχεια, πριν από σχεδόν 5.000 χρόνια, οι Γιαμνάγια άρχισαν να μετακινούνται - ταξιδεύοντας με άλογα και άμαξες καθώς βοσκούσαν βοοειδή και πρόβατα.
Η ερευνητική ομάδα συνέκρινε το αρχαίο DNA με αυτό περίπου 400.000 σημερινών ανθρώπων που είναι αποθηκευμένο σε μια τράπεζα γονιδίων του Ηνωμένου Βασιλείου. Από τη σύγκριση διαπίστωσε ότι οι γενετικές παραλλαγές που συνδέονται με τη σκλήρυνση κατά πλάκας επιμένουν στο βορρά και ακολουθούν την κατεύθυνση των Γιαμνιάγια, χωρίς να εμφανίζονται στη νότια Ευρώπη.
Στην περιοχή της σημερινής Δανίας, οι Γιαμνιάγια αντικατέστησαν γρήγορα τους αγρότες της αρχαιότητας, καθιστώντας τους τους πλησιέστερους προγόνους των σύγχρονων Δανών. Τα ποσοστά σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι ιδιαίτερα υψηλά στις σκανδιναβικές χώρες.
Γιατί οι γονιδιακές παραλλαγές που υποτίθεται ότι ενίσχυσαν την αρχαία ανοσία να παίξουν αργότερα ρόλο σε μια αυτοάνοση ασθένεια. Οι διαφορές στον τρόπο με τον οποίο οι σύγχρονοι άνθρωποι εκτίθενται στα ζωικά μικρόβια μπορεί να παίζουν ρόλο, βγάζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα από την ισορροπία, δήλωσε μια από τους συγγραφείς της μελέτης.
Τα ευρήματα προσφέρουν επιτέλους μια εξήγηση για το χάσμα βορρά-νότου όσον αφορά τη σκλήρυνση κατά πλάκας στην Ευρώπη, αλλά χρειάζεται κι άλλη δουλειά για να επιβεβαιωθεί απόλυτα η σχέση, σχολιάζουν άλλοι επιστήμονες.
(Πηγή: Guardian)

Δημοφιλή