Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ εγκαινιάζει την εκδοτική σειρά Βασικές Έννοιες με το βιβλίο του Νίκου Παρασκευόπουλου Δημοκρατία. Η δημοκρατία και η δικαιοσύνη της.
Σε μια συγκυρία που επικαθορίζεται, σε παγκόσμιο επίπεδο, από την πανδημική κρίση, το ΕΝΑ αφιερώνει το πρώτο από μια σειρά εισαγωγικών εγχειριδίων στην έννοια της δημοκρατίας. Καθώς η επείγουσα ανάγκη ελέγχου της διασποράς του κορονοϊού διαμορφώνει πρωτόγνωρα δεδομένα όχι μόνο για την καθημερινότητα των πολιτών και τη δημόσια υγεία αλλά και για τους τρόπους και τους όρους άσκησης της πολιτικής και της εξουσίας, επερωτώνται το ίδιο το περιεχόμενο αλλά και τα όρια της δημοκρατίας.
Παρότι γραμμένο πριν από την καινοφανή αυτή συνθήκη, το βιβλίο του ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ και πρώην υπουργού Νίκου Παρασκευόπουλου προσφέρει απαντήσεις σε ερωτήματα που τίθενται πιεστικά και ξαναγίνονται επίκαιρα στη δεδομένη συγκυρία, αλλά όχι μόνο. Η κρίση της δημοκρατίας κατά τα τελευταία χρόνια, μέχρι την πρόσφατη έξαρση της πανδημίας, εκδηλώθηκε διεθνώς, με την αναβίωση του ακροδεξιού εξτρεμισμού σε διάφορες εκδοχές του, με ποικίλα φαινόμενα εκφασισμού της πολιτικής και κοινωνικής ζωής και με μία γενικευμένη κρίση εκπροσώπησης. Αυτά τα φαινόμενα απειλούν το δημοκρατικό ήθος σε τμήματα των κοινωνιών, υπονομεύουν το δημοκρατικό κεκτημένο και διαβρώνουν τη δημοκρατική νομιμοποίηση.
Σε αυτές τις συνθήκες το βιβλίο θέτει το πλαίσιο για επίκαιρο στοχασμό:
Πώς μπορεί, σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, να περιφρουρηθεί η δημοκρατία έναντι προκλήσεων και απειλών που συνυφαίνονται άμεσα με την ίδια τη διεθνοποιημένη κοινωνία;
Πώς συναρθρώνονται οι εγγυήσεις του κράτους δικαίου με το αίτημα της ασφάλειας των πολιτών σε μια δημοκρατικά θεσμισμένη πολιτεία;
Μέχρι ποιου σημείου μπορεί να εκτείνεται ο έλεγχος που η τελευταία επιτρέπεται να ασκεί στον ελεύθερο αυτοπροσδιορισμό και την αυτοδιάθεση των μελών της;
Ποια είναι τα βασικά γνωρίσματα της δημοκρατίας που τη διαφοροποιούν ουσιωδώς από αυταρχικά πολιτεύματα και συστήματα;
Πόσο κρίσιμες μπορεί να είναι, ιδίως σε στιγμές κρίσης, η κοινωνική και η ψυχολογική διάσταση της δημοκρατίας;
Από το οπισθόφυλλο
Πώς ορίζεται και πόσο επίκαιρη είναι σήμερα η συζήτηση για την έννοια της δημοκρατίας; Είναι το περιεχόμενό της δεδομένο ή μεταβάλλεται σε συνάρτηση με τις προκλήσεις της εκάστοτε ιστορικής συγκυρίας; Το βιβλίο επιχειρεί να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα διακρίνοντας τα δομικά στοιχεία της δημοκρατίας που τη διαφοροποιούν ουσιωδώς από άλλα πολιτεύματα και συστήματα. Σε αυτή την προοπτική, η δημοκρατία αντιδιαστέλλεται τόσο προς αυταρχικά συστήματα όσο και προς τον καπιταλισμό, το σύστημα της αγοράς Εκτός από τη θεσμική και την πολιτική, θεματοποιούνται επιπλέον η κοινωνική και ψυχολογική διάσταση της δημοκρατίας, οι οποίες συχνά τείνουν να παραγνωρίζονται. Οι συνάδουσες ηθικές στάσεις και αντιλήψεις που σκιαγραφούνται εμπλουτίζουν, ανανεώνουν και αποσαφηνίζουν το σύγχρονο περιεχόμενο της δημοκρατίας.
Στο ίδιο πλαίσιο εξετάζονται οι ορίζουσες του χρόνου και του χώρου σε συνάρτηση με τη δημοκρατία. Η επίκληση των γεωγραφικών ορίων της δημοκρατίας εκβάλλει στην επίκαιρη συζήτηση σχετικά με την ψηφιακή δημοκρατία και την ψήφο των πολιτών που ζουν εκτός της εθνικής επικράτειας, ενώ αντικείμενο ξεχωριστής πραγμάτευσης αποτελεί η σύνδεση της δημοκρατίας με την παιδεία, την Αριστερά και την οικολογία σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία
Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη σύνθετη σχέση της δημοκρατίας με τη δικαιοσύνη. Ο βαθμός ανεξαρτησίας της δικαστικής από την εκτελεστική εξουσία σε μια δημοκρατικά θεσμισμένη πολιτεία, το εύρος του ελέγχου που η τελευταία επιτρέπεται να ασκεί στον αυτοπροσδιορισμό των μελών της, η ικανότητά της να εντάσσει, αντί να αποβάλλει, τον «άλλο» και η συνάρθρωση των εγγυήσεων του κράτους δικαίου με το αίτημα της ασφάλειας σε μια δημοκρατικά οργανωμένη πολιτεία συνθέτουν ορισμένα από τα κύρια επίδικα ζητήματα στα οποία το βιβλίο δίνει τις δικές του απαντήσεις.
Λίγα λόγια για τη σειρά «Βασικές Έννοιες»
Στόχος της εκδοτικής σειράς Βασικές Έννοιες του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ είναι να προσφέρει ολοκληρωμένη εγκύκλια κατανόηση και μια επιστημονικά έγκυρη και εμπεριστατωμένη θεώρηση βασικών εννοιών της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής θεωρίας, εκκινώντας από μια καταστατικά προοδευτική αφετηρία.
Τα εισαγωγικά εγχειρίδια της σειράς απευθύνονται σε όσους και όσες έρχονται για πρώτη ίσως φορά σε επαφή με τις αντίστοιχες έννοιες αλλά και σε αυτούς ή αυτές που επιθυμούν να εμβαθύνουν στην κατανόησή τους. Ενσωματώνοντας κλασικές και σύγχρονες προσεγγίσεις, με κριτική ματιά και σε άμεση σύνδεση με τη συγχρονία, επιχειρούν να διευρύνουν και να εμπλουτίσουν την προοδευτική θεωρία και πρακτική με την ταυτόχρονη επισκόπηση παραδειγμάτων και πρακτικών από τη διεθνή εμπειρία και βιβλιογραφία.
Tο πρώτο βιβλίο της σειράς με τίτλο Δημοκρατία. Η δημοκρατία και η δικαιοσύνη της έχει συγγραφέα τον Ομότιμο Καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ και πρώην υπουργό Νίκο Παρασκευόπουλο.
Την πρώτη μονογραφία για τη δημοκρατία από έναν καταξιωμένο ακαδημαϊκό δάσκαλο και πολυγραφότατο θεωρητικό θα ακολουθήσουν άλλες, γραμμένες στην πλειοψηφία τους από νέους επιστήμονες και ερευνητές.
Την εκδοτική επιμέλεια της σειράς έχει η Προέδρος του ΔΣ του ΕΝΑ Σταυρούλα Μανώλη και επιστημονική επιμέλεια ο συντονιστής του Κύκλου Πολιτικής Ανάλυσης του ΕΝΑ Κώστας Ελευθερίου.
Ακολουθούν στην ίδια εκδοτική σειρά:
Κώστας Ελευθερίου, Για το Πολιτικό Κόμμα
Νίκος Ερηνάκης, Αισθητική και Πολιτική
Δώρα Κοτσακά, Κοινά
Μανόλης Μανιούδης, Φιλελευθερισμός
Αγγελική Μητροπούλου, Νησιωτικότητα