Την Τετάρτη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) άναψε πράσινο φως για την χρήση του μοναδικού εγκεκριμένου εμβολίου κατά της ελονοσίας και τόνισε ότι θα πρέπει να χορηγηθεί ευρέως σε παιδιά της Αφρικής.
Εξαιτίας της ελονοσίας περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο και οι περισσότεροι είναι παιδιά κάτω των πέντε ετών.
Το εμβόλιο RTS, S -ή Mosquirix-έχει παραχθεί από τον βρετανικό φαρμακευτικό κολοσσό GSK και η διάθεσή του σηματοδοτεί μια σημαντική πρόοδο κατά μιας ασθένειας που το ανοσοποιητικό σύστημα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει.
Τα παιδιά στην υποσαχάρια Αφρική και σε άλλες περιοχές με μέτρια έως υψηλά επίπεδα μετάδοσης ελονοσίας αναμένεται να λάβουν το εμβόλιο.
Πόσο θανατηφόρα είναι η ελονοσία;
Η ελονοσία είναι μια ασθένεια που μπορεί να προληφθεί. Προκαλείται από παράσιτα που μεταδίδονται στους ανθρώπους από τα τσιμπήματα μολυσμένων κουνουπιών. Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν πυρετό, έμετο και κόπωση.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΠΟΥ, σκότωσε 386.000 Αφρικανούς το 2019. Ο κορονοϊός τους τελευταίους 18 μήνες, στοίχισε τις ζωές 212.000 ανθρώπων.
Ο ΠΟΥ αναφέρει ότι το 94% των κρουσμάτων ελονοσίας και θανάτων συναντάται στην Αφρική, μία ήπειρο με πληθυσμό 1.3 δισεκατομμύρια.
Τι έχει συμβεί ως τώρα;
Από το 2019, 2,3 εκατομμύρια δόσεις Mosquirix χορηγήθηκαν σε βρέφη στη Γκάνα, την Κένυα και το Μαλάουι σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα μεγάλης κλίμακας που συντονίστηκε από τον ΠΟΥ. Η πλειοψηφία των θυμάτων της ασθένειας είναι ηλικίας κάτω των πέντε ετών.
Το πρόγραμμα αυτό ακολούθησε μία δεκαετία κλινικών δοκιμών σε επτά αφρικανικές χώρες.
Μέχρι στιγμής, το Mosquirix είναι το μοναδικό εγκεκριμένο εμβόλιο. Η ρυθμιστική αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα φάρμακα (ΕΜΑ) έδωσε το πράσινο φως το 2015, λέγοντας ότι τα οφέλη του ξεπερνούν τους κινδύνους
Πως λειτουργεί;
Ο εμβολιασμός απαιτεί τέσσερις δόσεις που πρέπει να δοθούν σε παιδιά ηλικίας πέντε μηνών και άνω.
Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου στην πρόληψη σοβαρών περιπτώσεων ελονοσίας στα παιδιά φτάνει περίπου μόνο το 30%. Αλλά οι ειδικοί λένε ότι το εμβόλιο σε συνδυασμό με άλλα προληπτικά μέτρα - όπως η χρήση κουνεπιέρας και ψεκασμό με αντικουνουπικά σπρέι - θα μπορούσε να σώσει «εκατομμύρια» ζωές.
Η GSK αναφέρει ότι όταν το εμβόλιο χορηγείται σε συνδυασμό με την εποχιακή χορήγηση ανθελονοσιακών φαρμάκων, «μειώνει τα κλινικά επεισόδια ελονοσίας, τις εισαγωγές στο νοσοκομείο με σοβαρή ελονοσία και τους θανάτους κατά περίπου 70%».
Ένα άλλο εμβόλιο κατά της ελονοσίας, που αναπτύχθηκε από επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ονομάστηκε R21/Matrix-M, έδειξε έως και 77% αποτελεσματικότητα σε μια μελέτη που περιελάμβανε 450 παιδιά στη Μπουρκίνα Φάσο, όπως ανέφεραν οι ερευνητές τον Απρίλιο, αλλά είναι ακόμα στα δοκιμαστικά στάδια.
Ποια είναι τα εμπόδια;
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η πρόκληση πλέον είναι η εύρεση χρηματοδότησης για την παραγωγή και τη διανομή του εμβολίου σε μερικές από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου.
Η GSK έχει μέχρι σήμερα δεσμευτεί να παράγει 15 εκατομμύρια δόσεις Mosquirix ετησίως έως το 2028 με όχι περισσότερο από 5% πάνω από το κόστος παραγωγής, επιπρόσθετα στις 10 εκατομμυρία δόσεις που δωρίζονται στα πιλοτικά προγράμματα του ΠΟΥ.
Μια φετινή μελέτη του ΠΟΥ προέβλεψε ότι η ζήτηση για εμβόλιο κατά της ελονοσίας θα είναι από 50 έως 110 εκατομμύρια δόσεις ετησίως έως το 2030, εάν δοθεί σε περιοχές με μέτρια έως υψηλή μετάδοση της νόσου.
Η συμμαχία εμβολίων Gavi, μια παγκόσμια συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, θα εξετάσει τον Δεκέμβριο εάν και πώς θα χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα εμβολιασμού.
Τι λένε οι ειδήμονες;
Ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους:
«Αυτό είναι ένα εμβόλιο που αναπτύχθηκε στην Αφρική από Αφρικανούς επιστήμονες και είμαστε πολύ περήφανοι».
″Η χρήση αυτού του εμβολίου εκτός από τα υπάρχοντα εργαλεία για την πρόληψη της ελονοσίας θα μπορούσε να σώσει δεκάδες χιλιάδες ζωές νεαρών κάθε χρόνο.”
Η Ashley Birkett, η οποία ηγείται της παγκόσμιας εργασίας εμβολίων κατά της ελονοσίας στην Path, έναν μη κερδοσκοπικό παγκόσμιο οργανισμό υγείας που έχει χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη του εμβολίου με την GSK
«Έτσι καταπολεμούμε την ελονοσία, στρώνοντας ατελή εργαλεία το ένα πάνω στο άλλο».
Thomas Breuer, επικεφαλής της παγκόσμιας υγείας της GSK:
″Αυτή η πολυαναμενόμενη απόφαση-ορόσημο μπορεί να αναζωογονήσει τον αγώνα κατά της ελονοσίας στην Αφρική σε μια εποχή που η πρόοδος στον έλεγχο της ελονοσίας έχει σταματήσει”.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Gavi, Δρ. Seth Berkley:
«Σήμερα γιορτάζουμε ένα ιστορικό επίτευγμα στον αγώνα μας κατά της ελονοσίας.
″Το εμβόλιο είναι ένα σημαντικό πρόσθετο εργαλείο που θα συνδράμει στον έλεγχο αυτής της ασθένειας παράλληλα με άλλες παρεμβάσεις, όπως οι κουνουπιέρες, ειδικά όταν χορηγείται εποχιακά σε συνδυασμό με ανθελονοσιακά φάρμακα.”
Ο καθηγητής Sir Brian Greenwood, από τη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου, ο οποίος έχει παίξει κεντρικό ρόλο στις δοκιμές και την έρευνα εμβολιασμού κατά της ελονοσίας από την αρχή του εμβολίου:
«Καθώς η ελονοσία εξακολουθεί να αποτελεί κύρια αιτία θανάτου, ειδικά μεταξύ των παιδιών στην Αφρική, αυτή η απόφαση μπορεί να σώσει εκατομμύρια ζωές νεαρών”.
Δρ Rose Jalong’o, ειδικός εμβολιολογίας στο υπουργείο Υγείας της Κένυας:
«Έπασχα από ελονοσία ως παιδί και κατά τη διάρκεια της πρακτικής μου, και κατά τη διάρκεια της θητείας μου σε κλινικές, φρόντιζα παιδιά στο νοσοκομείο που έπασχαν από ελονοσία, που χρειάστηκαν μετάγγιση αίματος και δυστυχώς μερικά από αυτά πέθαναν.
«Είναι μια ασθένεια με την οποία έχω μεγαλώσει και, βλέποντας όσα είδα στη ζωή μου, αυτή είναι μια ιστορική στιγμή».