Σε ένα βίντεο, ένας πωλητής χημικών τροφίμων δείχνει μπάλες παγωτού να διατηρούν το σχήμα τους κάτω από καυτό φως. Το σούπερ συστατικό; Πολυσορβικό 80.
Το πολυσορβικό 80 είναι ένας γαλακτωματοποιητής, μια χημική ουσία που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της πυκνότητας χιλιάδων προϊόντων στο σούπερ μάρκετ. Άλλοι ευρέως χρησιμοποιούμενοι γαλακτωματοποιητές ή σταθεροποιητές περιλαμβάνουν την καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη, την καραγενάνη και τη μαλτοδεξτρίνη.
Πρόσφατα, τα συστατικά αυτά εμφανίζονται σε επιστημονικές μελέτες για έναν άλλο λόγο. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι μπορεί να προκαλέσουν διάφορα προβλήματα υγείας.
Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι γαλακτωματοποιητές μπορούν να μεταβάλλουν το μείγμα των βακτηρίων στο έντερο, γνωστό ως μικροβίωμα ή μικροβιόκοσμος, να βλάψουν την επένδυση του γαστρεντερικού σωλήνα και να προκαλέσουν φλεγμονή, συμβάλλοντας ενδεχομένως σε προβλήματα σε άλλα σημεία του σώματος.
Η επίθεση των γαλακτωματοποιητών στο μικροβίωμα θα μπορούσε να εξηγήσει φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα, μεταβολικές διαταραχές, ακόμη και τον καρκίνο, σύμφωνα με τις μελέτες.
«Υπάρχουν πολλά δεδομένα που δείχνουν ότι αυτές οι ενώσεις είναι πραγματικά επιβλαβείς για το μικροβιόκοσμο και ότι πρέπει να σταματήσουμε να τις χρησιμοποιούμε», δηλώνει ο Μπένοτ Σασαίνγκ, διευθυντής έρευνας στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικής Έρευνας της Γαλλίας, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές από τις έρευνες.
Τα επιστημονικά ευρήματα συνοδεύονται από επιφυλάξεις. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο μέρος της έρευνας έχει γίνει σε ποντίκια ή με τη προσομοίωση του ανθρώπινου εντέρου σε σωλήνα. Υπάρχουν πολλοί άγνωστοι. Δεν έχουν όλοι οι γαλακτωματοποιητές κακές επιπτώσεις ή τις ίδιες επιπτώσεις, και ορισμένοι άνθρωποι πιστεύεται ότι είναι πολύ πιο ευάλωτοι από άλλους.
Ακόμη και ορισμένοι ερευνητές που έχουν συνυπογράψει έγγραφα λένε ότι οι ουσίες αυτές δεν έχουν αποδειχθεί επιβλαβείς για τον άνθρωπο και ότι είναι πολύ νωρίς για να πούμε ότι οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να τις απαγορεύσουν.
Καλύτερο και από φάρμακο
Ο Ραντς, γενετικός επιστήμονας, πήρε την κατάσταση στα χέρια του για να καταπολεμήσει τη σοβαρή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Η ασθένεια του προκαλούσε «φούσκωμα, πόνο στο στομάχι, κράμπες, συχνές κινήσεις του εντέρου και αιμορραγία», όπως επισημαίνει, ενώ βρισκόταν σε μία συνεχή κατάσταση άγχους και στρες.
Στη συνέχεια, με τη συμβουλή ενός διαιτολόγου, ο Ραντς άρχισε να αποφεύγει τα τρόφιμα με γαλακτωματοποιητές.
«Είναι τεράστια η διαφορά. Για μένα, έχει κάνει μεγαλύτερη απόδοση και από οποιοδήποτε φάρμακο», δηλώνει.
Με αυτόν τον τρόπο, μπόρεσε να μειώσει ή να σταματήσει τη λήψη αρκετών φαρμάκων, γεγονός που αποτελεί πρόσθετη ανακούφιση, καθώς ορισμένα από αυτά μπορεί να έχουν επιβλαβείς παρενέργειες.
Πώς πρέπει να πράξουμε σαν μέσοι καταναλωτές
Για έναν καταναλωτή, η προσπάθεια να αποφύγει τους γαλακτωματοποιητές μπορεί να είναι δύσκολη. Χωρίς να το συνειδητοποιήσουμε, μπορεί να καταναλώνουμε μια ποικιλία γαλακτωματοποιητών από μια διάφορες τροφές.
Ορισμένοι γαλακτωματοποιητές έχουν πολλαπλές ονομασίες, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την αναγνώρισή τους.
Οι πρακτικές ονοματοδοσίας μπορούν να αποτρέψουν τις προσπάθειες εντοπισμού των χημικών ουσιών στα τρόφιμα, τη μέτρηση της ποσότητας των ουσιών που λαμβάνουν οι άνθρωποι και ακόμη και την εξακρίβωση τους.
Ο ίδιος ο όρος «γαλακτωματοποιητής» είναι προβληματικός. Σύμφωνα με τη στενή έννοια του όρου, οι γαλακτωματοποιητές δημιουργούν ένα γαλάκτωμα – ένα σταθερό μείγμα υγρών που διαφορετικά δεν θα αναμειγνύονταν, όπως το λάδι και το νερό. Ωστόσο, ο όρος χρησιμοποιείται ευρέως, περιλαμβάνοντας χημικές ουσίες, όπως η μαλτοδεξτρίνη, οι οποίες κάνουν πιο πυκνή, σταθερή ή μεταβαλλόμενη την υφή.
Οι γαλακτωματοποιητές μπορούν να βρεθούν σε τρόφιμα που διατίθενται στο εμπόριο με τη ταμπέλα του «υγιεινού», αλλά και σε πολλά άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα με πολλά από αυτά να περιέχουν πολλαπλούς γαλακτωματοποιητές.
Τι λένε οι έρευνες
Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο από το Journal of Crohn’s and Colitis κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια δίαιτα χαμηλή σε γαλακτωματοποιητές, μπορεί να θεωρηθεί μία αποτελεσματική θεραπεία για την ήπια ή μέτρια νόσο του Crohn. Η κλινική δοκιμή διάρκειας οκτώ εβδομάδων, η οποία περιελάμβανε 154 ασθενείς στο Ηνωμένο Βασίλειο, επικεντρώθηκε στην καραγενάνη, την καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη και το πολυσορβικό 80.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2024 στο περιοδικό PLOS Medicine διαπίστωσε ότι οι υψηλότερες προσλήψεις καραγενάνης και μονο αλλά και διγλυκεριδίων λιπαρών οξέων σχετίζονταν με υψηλότερους κινδύνους καρκίνου. Στη μελέτη συμμετείχαν 92.000 ενήλικες για 6,7 χρόνια κατά μέσο όρο.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 στο The BMJ, πρώην British Medical Journal, διαπίστωσε ότι η πρόσληψη διαφόρων τύπων γαλακτωματοποιητών σχετίζεται με τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Η μελέτη παρατήρησε περισσότερους από 95.000 Γάλλους ενήλικες για διάμεση περίοδο 7,4 ετών.
Μια μελέτη από την Αυστραλία, που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο στο Alimentary Pharmacology and Therapeutics, παρακολούθησε 24 ασθενείς με νόσο του Crohn επί τέσσερις εβδομάδες και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, στο πλαίσιο μιας υγιεινής διατροφής, η περιεκτικότητα σε γαλακτωματοποιητές δεν είχε «καμία επίδραση στη δραστηριότητα της νόσου».
Related…
«Είναι σημαντικό να μην υπερερμηνεύουμε τα αποτελέσματα των μελετών», δηλώνει ο καθηγητής γαστρεντερολογίας Πίτερ Γκίμπσον του Πανεπιστημίου Monash της Αυστραλίας, προσθέτοντας ότι η έκθεση της ομάδας του «δεν σημαίνει ότι οι γαλακτωματοποιητές είναι καλοί για εμάς ή ότι δεν υπάρχουν οφέλη για την υγεία από την αποφυγή των γαλακτωματοποιητών».
Με πληροφορίες από CNN Health.
