Το φετινό καλοκαίρι έχει με διαφορά θεωρηθεί ως ένα από τα πιο ζεστά των τελευταίων ετών με το θερμόμετρο να αρνείται να δείξει λιγότερο από 33 βαθμούς. Βέβαια, είναι ευρέως γνωστοί οι τρόποι με τους οποίους πρέπει να προστατευτούμε από ακραίες θερμοκρασίες, ώστες να αποφύγουμε την αφυδάτωση, τυχόν λιποθυμίες και οτιδήποτε μπορεί να επιφέρει μία μέρα στον ήλιο.
Ωστόσο, πολλοί από εμάς δεν γνωρίζουμε την καθοριστική επίδραση που μπορεί να έχει ο καύσωνας στην ψυχική υγεία. Ο ψυχολόγος, δρ Ράβι Γκιλ, αναλύει παρακάτω τις ψυχολογικές επιπτώσεις των παρατεταμένων υψηλών θερμοκρασιών.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο μας όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία
Όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει, το σώμα και ο εγκέφαλός μας υφίστανται φυσιολογικές αλλαγές που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη διάθεσή μας κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα. Όπως εξηγεί ο Γκιλ, η ζέστη διαταράσσει τα συστήματα νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη, επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου μας και αυξάνει τα ορμονικά επίπεδα του στρες, όπως η κορτιζόλη, παράγοντες που αποτελούν βασικούς ρυθμιστές της διάθεσης και του ελέγχου των παρορμήσεών μας.
Η δυσφορία και η διαταραχή του ύπνου που προκαλεί ο καύσωνας μπορεί να εντείνει την αστάθεια της διάθεσης μας, να πυροδοτήσει εξάρσεις άγχους ή να αυξήσει την ευερεθιστότητά μας. Όπως σημειώνει ο ψυχολόγος, η παρατεταμένη δυσφορία και το περιβαλλοντικό στρες δοκιμάζουν τη συναισθηματική μας ανθεκτικότητα, με αποτέλεσμα ακόμη και τα μικρά ερεθίσματα να μας φαίνονται δυσβάσταχτα.
Οι καύσωνες, προσθέτει ο Γκιλ, μπορούν επίσης να οξύνουν τις κοινωνικές εντάσεις, είτε μέσα στο σπίτι, είτε στην κυκλοφορία, είτε σε δημόσιους χώρους.
Ζέστη και ύπνος: Δύο αιώνιοι εχθροί
«Οι υψηλές θερμοκρασίες τη νύχτα δυσκολεύουν το σώμα μας να μειώσει τη θερμοκρασία του, μια διαδικασία απαραίτητη για την έναρξη και τη διατήρηση ενός βαθύ, αναζωογονητικού ύπνου», εξηγεί ο Γκιλ. «Ξυπνάμε πιο συχνά, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, ο οποίος είναι ζωτικής σημασίας για την επεξεργασία των συναισθημάτων μας και την ενοποίηση της μνήμης. Η δυσκολία να αποκοιμηθούμε και να παραμείνουμε κοιμισμένοι μειώνει τη συνολική μας ξεκούραση».
«Ο κακός ύπνος μειώνει τη δραστηριότητα στον προμετωπιαίο φλοιό, το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο των παρορμήσεών μας», συνεχίζει ο Γκιλ. «Αυτό μας καθιστά πιο ευμετάβλητους συναισθηματικά. Η έλλειψη ύπνου REM ενισχύει τις αντιδράσεις μας στο στρες και μειώνει την ανθεκτικότητά μας απέναντι στις καθημερινές απογοητεύσεις».
Επιπλέον, η στέρηση ύπνου επηρεάζει αρνητικά την προσοχή, τη λειτουργική μας μνήμη, τη λήψη αποφάσεων και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, αυξάνοντας έτσι την πνευματική μας κόπωση.
Τι συμβαίνει με τις γνωστικές λειτουργίες
«Οι καύσωνες μπορούν να επηρεάσουν και να βλάψουν βασικές γνωστικές μας λειτουργίες – όπως η μνήμη, η συγκέντρωση και η ικανότητα λήψης αποφάσεων – εξαιτίας ενός συνδυασμού άμεσων επιδράσεων στον εγκέφαλό μας και δευτερευόντων παραγόντων, όπως η αφυδάτωση και η διαταραχή του ύπνου», αναφέρει ο Γκιλ.
Η μειωμένη εγκεφαλική ροή αίματος, η διαταραχή των νευροδιαβιβαστών και η ανισορροπία των ηλεκτρολυτών είναι μόνο μερικοί από τους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη γνωστική μας λειτουργία κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα.
«Οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να προκαλέσουν διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και εκτροπή του αίματος προς το δέρμα για να ψυχθεί το σώμα μας, μειώνοντας έτσι τη ροή του αίματος και την παροχή οξυγόνου στα κέντρα σκέψης του εγκεφάλου, ειδικά στον προμετωπιαίο φλοιό», εξηγεί ο Γκιλ.
Επιπλέον, η έντονη εφίδρωση εξαντλεί νάτριο, κάλιο και άλλους ηλεκτρολύτες, επηρεάζοντας τη μετάδοση των νευρικών σημάτων και επιβραδύνοντας τη νοητική μας επεξεργασία.
Η αφυδάτωση μπορεί να επηρεάσει και την διάθεση μας
«Ακόμη και η ήπια αφυδάτωση – δηλαδή μία απώλεια μόλις 1-2% του σωματικού μας βάρους σε υγρά-, μπορεί να επιβραδύνει τη νευρική μας επεξεργασία και να επηρεάσει αρνητικά τη μνήμη, την προσοχή και τον χρόνο αντίδρασής μας», εξηγεί ο Γκιλ. «Η αφυδάτωση αυξάνει την κορτιζόλη και μεταβάλλει τη δραστηριότητα της σεροτονίνης, οδηγώντας μας σε μεγαλύτερη ευερεθιστότητα, άγχος και χαμηλότερη αντοχή στην απογοήτευση».
Η μείωση του όγκου του αίματος και οι ανισορροπίες ηλεκτρολυτών περιορίζουν την παροχή οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στον εγκέφαλό μας, προκαλώντας πνευματική νωθρότητα.
Πώς να προστατεύσουμε εμάς και την ψυχική μας κατάσταση
Δίνουμε προτεραιότητα στην ενυδάτωση με ηλεκτρολύτες
Πίνουμε νερό τακτικά, όχι μόνο όταν διψάμε, και φροντίζουμε να συμπεριλαμβάνουμε πηγές ηλεκτρολυτών στη διατροφή μας. Όπως τονίζει ο Γκιλ, αυτό βοηθά να διατηρούμε τη βέλτιστη λειτουργία του εγκεφάλου, αποτρέπει την επιβράδυνση των γνωστικών μας λειτουργιών και μειώνει την ευερεθιστότητα που συνδέεται με την αφυδάτωση.
Διατηρούμε δροσερό περιβάλλον ύπνου
Φροντίζουμε να έχουμε σταθερό πρόγραμμα ύπνου και αφύπνισης. Χρησιμοποιούμε ανεμιστήρες, κουρτίνες συσκότισης και ειδικά κλινοσκεπάσματα. Η διατήρηση του βαθύ ύπνου και του ύπνου REM προστατεύει τη ρύθμιση των συναισθημάτων μας και την ικανότητα λήψης αποφάσεων.
Εξασκούμαστε στη ρύθμιση του στρες σε υψηλές θερμοκρασίες
Αφιερώνουμε χρόνο σε ασκήσεις γείωσης ή αναπνοής στις πιο δροσερές ώρες της ημέρας. Μπορούμε επίσης να κάνουμε απαλές διατάσεις ή γιόγκα σε σκιερούς ή κλιματιζόμενους χώρους. Αυτές οι πρακτικές ρυθμίζουν την κορτιζόλη και το νευρικό μας σύστημα.
Οργανώνουμε την ημέρα μας με βάση τη ζέστη
Προγραμματίζουμε τις περισσότερο απαιτητικές εργασίες για τις πιο δροσερές πρωινές ώρες και κάνουμε τακτικά διαλείμματα κατά τις ώρες της μέγιστης θερμοκρασίας. Έτσι προστατεύουμε τη συγκέντρωσή μας και τη λειτουργική μας μνήμη, μειώνοντας τα λάθη που προκαλεί η γνωστική κόπωση λόγω ζέστης.
Με πληροφορίες από The Independent
