Από την αρχή του 2025, συνέχεια της προηγούμενης χρονιάς, πολύ σημαντικό και κοινωνικά «καυτό» θέμα είναι η ακρίβεια. Η κυβέρνηση το βρίσκει μπροστά της σε κάθε δημοσκόπηση με αρνητικά ποσοστά που συνεχώς της σακατεύουν την δημοτικότητα. Οι όποιες εξαγγελίες του αρμόδιου Υπουργού δεν αποδίδουν με αντίπαλο τον καλπάζοντα πληθωρισμό και την ατολμία ή παράδοση στα διάφορα καρτέλ που ελέγχουν πλήρως την αγορά.
Ήδη έχουμε μπει στην πορεία προς το Φθινόπωρο, με έναν φουλ κατάλογο υποχρεώσεων για κάθε οικογένεια. Η οικογένεια που πρέπει να σταθμίσει κατανομή εξόδων ως προς ενοίκιο, καθημερινό πιάτο, ένδυση, μετακινήσεις, σχολικά/εξωσχολικά έξοδα και βέβαια για χιλιάδες νοικοκυριά να μην υπολογίσω διασκέδαση ή έστω φαγητό σε ένα ταβερνάκι. Για να μην αναφέρω; επίσης, ότι και το τυλιχτό σουβλάκι έγινε «χαβιάρι» με τιμή που προσεγγίζει τα 7 € και βλέπουμε τί έπεται.
Μέχρι τώρα αυτή η κυβέρνηση ξεγελά τοὺς καταναλωτές με τα πάσης φύσεως καλάθια. Που θα μπορούσε να είναι χρήσιμο, πλην όμως υπάρχει έμα τεράστιο αλλά. Αν δούμε, για παράδειγμα, την τιμή του ρολού κουζίνας στο «καλάθι» και την τιμή στο ρολό με ετικέτα του ίδιου του σουπερμάρκετ στο διπλανό ράφι, αισθάνόμαστε ότι πράγματι μας κοροϊδεύει το πολιτικό σύστημα.
Συνοψίζοντας και αναλύοντας με όλα τα αντικειμενικά δεδομένα, η ακρίβεια στα τρόφιμα (για να το εξειδικεύσω εκεί) είναι αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων όπως: Διεθνείς τιμές ενέργειας, κόστος πρώτων υλών, αυξημένα μεταφορικά, ανταγωνισμός στην Ελλάδα (ολιγοπώλια/αλυσίδες), υψηλή φορολογία (ΦΠΑ), και αδύναμοι μηχανισμοί ελέγχου.
Βεβαίως καμία χώρα δεν έχει βρει «μαγικό κουμπί». Αλλά αν ρωτήσει κάποιος την τεχνητή νοημοσύνη, θα ανακαλύψει πολλά από αυτά που παραθέτω. Αυτά που δεν παράγει με πληρότητα και αποφασιστικότητα η νοημοσύνη πολιτικών πατέρων ή που μπροστά σε ισχυρά συμφέροντα, το εκάστοτε κυβερνητικό σύστημα δεν τολμά να επιβάλει. Δηλαδή συνδυασμούς πολιτικών που υπάρχουν και που μπορούν να μειώσουν την πίεση στη τσέπη των καταναλωτών.
Τι μπορεί ως αυτονόητο και τί θα έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση:
1. Ενίσχυση ανταγωνισμού & διαφάνειας
- Υποχρεωτική διαφάνεια τιμών (ηλεκτρονική πλατφόρμα σύγκρισης τιμών για βασικά προϊόντα).
- Έλεγχος αθέμιτων πρακτικών από αλυσίδες (π.χ. “καρτέλ” ή τεχνητή έλλειψη).
- Ενίσχυση μικρών παραγωγών & συνεταιρισμών για απευθείας διάθεση σε καταναλωτές (π.χ. αγορές παραγωγών).
2. Στοχευμένες φορολογικές παρεμβάσεις
- Μείωση ΦΠΑ σε βασικά τρόφιμα (ψωμί, γάλα, λάδι, όσπρια). Άλλες χώρες το έχουν κάνει όπως η Κύπρος. Μία πρόνοια που υπάρχει στους κανονισμούς της Ε.Ε. και που δεν εφαρμόζει η κυβέρνηση για να εισπράξει πρόσφατα σκληρή προειδοποίηση από την Κομισιόν.
- Μείωση ενεργειακού κόστους για μεταποίηση/μεταφορές (επηρεάζει έμμεσα το ράφι).
3. Στήριξη νοικοκυριών
- Επιταγές τροφίμων (food vouchers) για χαμηλά και μεσαία εισοδήματα (στοχευμένα, όχι οριζόντια).
- Κάρτα κοινωνικού παντοπωλείου με σταθερή μηνιαία αξία για ευάλωτα νοικοκυριά.
- Αυτόματοι μηχανισμοί αναπροσαρμογής επιδομάτων ανάλογα με το καλάθι του νοικοκυριού.
4. Έλεγχος κερδοσκοπίας
- Όριο στο περιθώριο κέρδους (όπως εφαρμόστηκε σε καύσιμα/ενέργεια).
- Εντατικοί έλεγχοι σε αλυσίδες και χονδρεμπόριο με βαριά πρόστιμα.
- Δημόσια ανάρτηση “τιμής παραγωγού vs τιμής ραφιού” για βασικά προϊόντα. Πρόταση που είχε κάνει από το βήμα της Βουλής ο Χρήστος Μπουκώρος της ΝΔ και έχασε το χρώμα του ο τότε Υπουργός Σκρέκας χωρίς τελικά να δώσει μιά απάντηση. Πού να το τολμήσει έχοντας απέναντί τα καρτέλ.
5. Ενίσχυση εγχώριας παραγωγής
- Σχέδιο αυτάρκειας σε βασικά αγαθά (σιτηρά, όσπρια, κρέας).
- Στήριξη αγροτικής παραγωγής με μείωση κόστους λιπασμάτων, ζωοτροφών, ενέργειας.
- Κίνητρα για συμβολαιακή γεωργία (παραγωγός/λιανέμπορος με σταθερή τιμή).
Αν στο σημείο αυτό καταφύγουμε σε γνώστες της φιλοσοφίας της αγοράς, θα δούμε τι ΔΕΝ δουλεύει μακροπρόθεσμα σε αυτά που σκαρφίζεται η κυβέρνηση, κάνοντας μια τρύπα στο νερό.
- Οι μόνιμες επιδοτήσεις στην κατανάλωση, αυξάνουν τα δημοσιονομικά βάρη χωρίς να μειώνουν τις τιμές.
- Τα «Καλάθια νοικοκυριού» με ελάχιστα προϊόντα και με τιμές υψηλότερες σε σχέση με τις ετικέτες που προαναφέρω, , έχουν περιορισμένο αποτέλεσμα και είναι περισσότερο επικοινωνιακό τέχνασμα. .
Στον επίλογο ας αφήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη και ας διαβάσουμε τα δεδομένα από την διεθνή εμπειρία. Απλά και κατανοητά δείχνει ότι μόνο με συνδυασμό διαφάνειας, ανταγωνισμού, στοχευμένων μειώσεων ΦΠΑ και στήριξης εγχώριας παραγωγής μπορείς να «φρενάρεις» την ακρίβεια.
