Δεν μπορούμε να δούμε ποτέ ολόκληρο τον Γαλαξία μας – βρισκόμαστε μέσα του. Από τη Γη, αυτό που αντικρίζουμε είναι μόνο ένα μικρό τμήμα του, μια φωτεινή, σύνθετη λωρίδα από άστρα και κοσμική σκόνη που απλώνεται στον νυχτερινό ουρανό. Αυτή είναι η «προβολή από την άκρη» του Γαλαξία μας, το πυκνό γαλαξιακό επίπεδο όπως φαίνεται στο ορατό φως.
Αν όμως μπορούσαμε να τον δούμε μέσα από τα μάτια των ραδιοκυμάτων, που διαπερνούν τα σύννεφα σκόνης και αερίων, το θέαμα θα ήταν εντελώς διαφορετικό και, όπως φαίνεται, πολύ πιο θεαματικό.
Πρόσφατα, οι αστρονόμοι κατάφεραν να αποτυπώσουν μια εκπληκτική εικόνα του γαλαξιακού επιπέδου όπως φαίνεται από το Νότιο Ημισφαίριο, χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα ραδιοσυχνοτήτων.
Πίσω από αυτή την κολοσσιαία προσπάθεια βρίσκεται η Σίλβια Μαντοβανίνι , υποψήφια διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Curtin της Αυστραλίας, η οποία αφιέρωσε σχεδόν 40.000 ώρες για να συνδυάσει δεδομένα από δύο τεράστιες έρευνες: το GaLactic and Extragalactic All-sky MWA (GLEAM) και το GLEAM eXtended (GLEAM-X).
Οι παρατηρήσεις πραγματοποιήθηκαν με το ραδιοτηλεσκόπιο Murchison Widefield Array, σε 28 νύχτες το 2013–2014 και 113 νύχτες από το 2018 έως το 2020. Χάρη σε εντυπωσιακές βελτιώσεις στην ανάλυση, την ευαισθησία και την κάλυψη του ουρανού, η νέα εικόνα είναι διπλάσια σε ανάλυση, δέκα φορές πιο ευαίσθητη και καλύπτει τη διπλάσια περιοχή από την προηγούμενη εκδοχή του 2019, σύμφωνα με το Διεθνές Κέντρο Ραδιοαστρονομικών Ερευνών (ICRAR).
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έγχρωμη εικόνα του Γαλαξία μας σε χαμηλές ραδιοσυχνότητες που έχει δημιουργηθεί ποτέ. Και μάλιστα, μεγάλο μέρος της περιοχής που απεικονίζεται δεν είχε ξαναπαρατηρηθεί ποτέ σε αυτές τις συχνότητες. Οι επιστήμονες κάνουν λόγο για ένα ιστορικό επίτευγμα, καθώς αποκαλύπτονται για πρώτη φορά άγνωστες λεπτομέρειες του ουράνιου «τοπίου» μας.
Τα ραδιοκύματα χαμηλής συχνότητας αποκάλυψαν λείψανα εκρήξεων άστρων, περιοχές ιονισμένου αερίου όπου σχηματίζονται νέα άστρα και δεκάδες χιλιάδες άλλες πηγές. Τα “χρώματα” του ραδιοφωτός λένε τη δική τους ιστορία:
- Οι μεγάλες κόκκινες φυσαλίδες αντιστοιχούν σε νεκρά άστρα και στα εκτεινόμενα κελύφη τους.
- Οι συμπαγείς μπλε περιοχές δείχνουν γεννήσεις νέων άστρων.
Συνολικά, οι δύο έρευνες κατέγραψαν πάνω από 98.000 ραδιοπηγές, από πάλσαρ και πλανητικά νεφελώματα, έως πυκνές περιοχές σχηματισμού άστρων, σε όλο το γαλαξιακό επίπεδο, όπως φαίνεται από το Νότιο Ημισφαίριο.
Η νέα εικόνα του GLEAM-X καταγράφει, με εντυπωσιακή λεπτομέρεια, ολόκληρο τον κύκλο ζωής των άστρων: τη γέννηση, την εξέλιξη, τις αλληλεπιδράσεις τους και, τελικά, τον θάνατό τους.
Και αν όλα αυτά φαίνονται εντυπωσιακά, οι ειδικοί σημειώνουν πως η επόμενη γενιά ραδιοτηλεσκοπίων,το SKA-Low, που θα ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη δεκαετία, θα είναι ικανή να ξεπεράσει ακόμα και αυτή την ασύλληπτη ανάλυση. Τότε, ίσως δούμε τον Γαλαξία μας με τρόπους που σήμερα ούτε μπορούμε να φανταστούμε.
Πηγή: Livescience
