Στον Θουκυδίδη, όταν οι Αθηναίοι αποφασίζουν εν θερμώ τον σφαγιασμό όλων των κατοίκων της Μυτιλήνης θέλοντας να τους τιμωρήσουν παραδειγματικά για την αποστασία του νησιού από την συμμαχία τους, βρίσκεται ο Διόδοτος στην Εκκλησία του Δήμου και τους αποτρέπει. Τα επιχειρήματα που επικαλείται περιγράφουν αυτό που σήμερα λέμε ‘ήπια ισχύ’: την ικανότητα, δηλαδή, να ηγείσαι δια του παραδείγματος, όχι με γυμνό καταναγκασμό, και το κύρος που προκύπτει από αυτήν. Οι Αθηναίοι δεν θα πρέπει να σφαγιάσουν τους κατοίκους παρ όλο που έχουν δίκιο να είναι οργισμένοι για την προδοσία των άλλοτε ευεργετημένων από την ηγεμονία τους Λέσβιων, λέει ο Διόδοτος, γιατί το ασύμμετρο της αντίδρασής τους θα τους αποξενώσει από όλους τους συμμάχους τους.
Με τα 28 σημεία που υποτίθεται ότι συνδιαμόρφωσε με τους Ρώσους, γιατί στην πράξη μάλλον εκείνοι τα υπαγόρευσαν, ο Τραμπ κάνει ακριβώς το αντίθετο. Καταρρακώνει το κύρος των ΗΠΑ προκαλώντας έτσι το βύθισμα της ήπιας ισχύος τους. Όπως εύστοχα γράφει ο δημοσιογράφος της Καθημερινής Λουκάς Βελιδάκης, τα 28 σημεία ισοδυναμούν με την συνθηκολόγηση της Ουκρανίας. Και την ταπείνωσή της.
Έτσι όπως έχουν διαρρεύσει δίνουν στη Ρωσία ό,τι δεν πήρε με τον πόλεμο: κερδίζει περιοχές πέραν των κατακτημένων, απαιτεί από την Ουκρανία να περιορίσει τον στρατό και τον οπλισμό της, διασφαλίζει την επαναφορά της επιρροής του ρωσικού πατριαρχείου στο εσωτερικό της, επιβάλλει εκλογές σε 100 ημέρες, και της φράσσει οριστικά την είσοδο στο ΝΑΤΟ. Κι όλα αυτά επανεντασσόμενη στο διεθνές σύστημα, τους G8 ενώ οι κυρώσεις αποσύρονται και αρχίζουν οι δουλειές με τις ΗΠΑ.
Κάτι σκανδαλώδες, επίσης, που ανέδειξε ο δημοσιογράφος Κώστας Ονισένκο σε μια από τις ανεξάρτητες ενημερωτικές εκπομπές που κάνει στο YouTube (και που αποτελούν σημείο αναφοράς για την ενημέρωση γύρω από την εισβολή και ευρύτερα την αποκάλυψη της ρωσικής προπαγάνδας, και γι’ αυτό αξίζουν την στήριξη μας): οι Ρώσοι ζητούν αμνηστία (κοινή… αμυνόμενου και επιτιθέμενου) για τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθησαν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 κι έπειτα, ενώ υπόσχονται να επιστρέψουν τα παιδιά που άρπαξαν με το παιδομάζωμα. Κάτι που αποτελεί και έμμεση ομολογία της ενοχής τους για τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν και διαπράττουν σωρηδόν.
Με την απόπειρα εκβιασμού των Ουκρανών για την υποταγή τους, αντί να κάνει την Αμερική Μεγάλη όπως υπόσχεται, ο Τραμπ πηγαίνει να γράψει μια από τις μελανότερες σελίδες στην ιστορία των ΗΠΑ. Και ρισκάρει, εφόσον ευοδωθεί ο εκβιασμός του, να προκαλέσει κύματα αντιαμερικανισμού στην Ανατολική –και όχι μόνον– Ευρώπη. Ανάλογα με εκείνα που οι Αμερικανοί προκάλεσαν με τις ωμές παρεμβάσεις τους στην Λατινική Αμερική, τα οποία έφτασαν στο αποκορύφωμα τους με την μεθόδευση της χούντας του Πινοσέτ στη Χιλή το 1973, και που ακόμα πληρώνουν ηθικά και πολιτικά.
Τα αίσχη του δεν θα κλείσουν μόνον την εγκληματική εισβολή των Ρώσων με μια μεγάλη τραγωδία για την Ουκρανία. Ολοκληρώνουν την καταρράκωση της παγκόσμιας τάξης που ξεκίνησε ο Πούτιν με την εισβολή του το 2022.
Δεν μιλάμε απλώς για ανοχή στην Ρωσική εισβολή, αλλά για την διπλωματική της επιβράβευση. Έτσι, η λογική της ισχύος αποχαλινώνεται και ένας επιθετικός, ολοκληρωτικός πόλεμος με τον καθημερινό βομβαρδισμό αμάχων αναγνωρίζεται ως ένα θεμιτό μέσο επιβολής αξιώσεων και ανατροπής των παγιωμένων συσχετισμών.
Προφανώς αυτήν την εξέλιξη θα την λάβει υπόψη της και η Τουρκία στους υπολογισμούς της. Στο κάτω κάτω, αν η Ρωσία καταφέρνει έτσι να παρακάμψει το αρνητικό τετελεσμένο του 1989, οπότε καταρρέει και η τελευταία μορφή της αυτοκρατορίας της, και επανέρχεται στην διεκδίκηση της άμεσης υπαγόρευσης που ασκούσε στην Ανατολική Ευρώπη ως Σοβιετική Ένωση/Τσαρική Ρωσία, τότε γιατί να μην μπορεί να γίνει το ίδιο και με την Οθωμανική Αυτοκρατορία;
Όλα τα κεκτημένα της παγκόσμιας τάξης από το 1945 και μετά τινάζονται στον αέρα. Διότι ναι μεν όλες τις προηγούμενες δεκαετίες το διεθνές δίκαιο εργαλειοποιήθηκε κατά το δοκούν. Υπήρχε όμως, αν όχι με την προσδοκία των ‘ιδεαλιστών’, δηλαδή ως τέλος των επεκτατισμών και της επιβολής ενός έθνους εναντίον άλλου ή άλλων, τουλάχιστον έθετε ένα πλαίσιο για την συγκράτηση των μέσων επιδίωξης των αξιώσεων κυριαρχίας.
Τα κεκτημένα της παγκόσμιας τάξης των τελευταίων 70-80 χρόνων δεν αφορούσαν μόνον “τους νικητές”. Ούτε εκείνη υπήρξε στατική. Εγγράφονται στο εσωτερικό της και οι αγώνες όλων των εθνών και των λαών, που ήθελαν μια αυθεντική ενσάρκωση των αρχών της. Η περίοδος που ανοίγει με το τέλος του Β΄ ΠΠ, είναι μια περίοδος αποαποικιοποίησης, γενίκευσης της εθνικής αυτοδιάθεσης, αναγνώρισης της εθνικής δημοκρατικής κυριαρχίας ως δέοντος. Αυτές τις αξίες επικαλούνται όσοι καταγγέλλουν την ύβρη των μεγάλων δυνάμεων. Όσο σχετικοί κι αν είναι, το παιχνίδι αποκτά κανόνες.
Μπορεί μετά το 1945 ο πόλεμος να ήταν Ψυχρός, κι έπειτα από το 1989 η μονοπολική παγκοσμιοποίηση να μην ήταν το ειδυλλιακό παγκόσμιο χωριό που περιέγραφαν οι οπαδοί της, αλλά αξίζει να σκεφτούμε τι συνέβη πριν το 1945. Το εκρηκτικό μείγμα της καλπάζουσας τεχνικής προόδου, σε συνδυασμό με την εντατικοποίηση της οικονομίας υπό την βιομηχανική επανάσταση και την τεράστια συσσώρευση των κεφαλαίων, προκαλούσε μια θανάσιμη επιτάχυνση των διακρατικών ανταγωνισμών: αποικιοκρατία και πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, άνοδος των μεγάλων ολοκληρωτικών ιδεολογιών και δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος.
Τώρα; Η κίνηση του Τραμπ δίνει ένα αποφασιστικό χτύπημα σ’ ένα ήδη ετοιμόρροπο πλαίσιο. Ούτως ή άλλως οι ανταγωνισμοί πυκνώνουν λόγω της πολυπολικής υφής του παγκόσμιου συστήματος, και της αναπόφευκτης ανατροπής των ισορροπιών που επιφέρει αυτή η εξέλιξη. Τώρα ο πόλεμος θεωρείται σαν ‘business as usual’ με την ωμότητα και τον κυνισμό των αρχών του 20ου αιώνα. Είναι σαν να δίνει στο χάος αναβολικά. Και σίγουρα φέρνει πιο κοντά την προοπτική μιας γενικευμένης σύγκρουσης, ενός ‘πολυπολέμου’ υπό την έννοια ότι υπάρχει το ενδεχόμενο αυτή στην ουσία να πάρει την μορφή πολλών μεγάλων συρράξεων σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, κάθε μια από τις οποίες θα έχει παγκόσμια εμπλοκή και αντίκτυπο.
Κι όλα αυτά γιατί; Για να βάλει όπου μπορεί χέρι μια Αμερική που ο πρόεδρός της την θέλει εικόνα και ομοίωση της δικής του επιχειρηματικής αρπακτικότητας, και του ατομιστικού του σωβινισμού. Βάσει των όσων διαρρέουν πάντα, οι ΗΠΑ βάζουν χέρι στα μισά παγωμένα κεφάλαια της Ρωσίας, μεταβάλει την ακρωτηριασμένη Ουκρανία σε προτεκτοράτο, λαμβάνοντας μεταξύ άλλων την μερίδα του λέοντος στην ανοικοδόμησή της, και θέτει τις βάσεις για την ρωσο-αμερικανική συνεργασία στην Αρκτική.
Συν τοις άλλοις η Ευρώπη διασύρεται επί της διαδικασίας και επί της ουσίας με τον τρόπο που εξελίσσεται αυτή η ειρηνευτική “πρωτοβουλία”, ενώ αφήνεται να τα βγάλει πέρα με μια Ρωσία που της έχει ανοίξει η όρεξη. Ούτως ή άλλως βέβαια, στην λογική του Τραμπ η Ενωμένη Ευρώπη είναι αντίπαλος και η ήπειρος ήταν πιο πίστη και υπάκουη στην Αμερική όταν την είχε διαμοιρασμένη με την ΕΣΣΔ, παρά μετά το 1992.
Έτσι για άλλη μια φορά η Ουκρανία φαίνεται ότι αγωνίζεται και για εμάς. Αυτή τη φορά όχι μόνον εναντίον του ρωσικού ιμπεριαλισμού, αλλά και της τραμπικής ύβρης. Ενός αίσχους 28 σημείων που φέρει πιο κοντά το χειρότερο δυνατό σενάριο, την καταβύθιση στην πρώτη γενικευμένη σύγκρουση του 21ου αιώνα. Χρειάζεται στην στήριξή μας η Ουκρανία. Να μην υποκύψει, για εκείνην και για εμάς.
