Μία καλλιτεχνική ομάδα, γεμάτη πολιτική, κοινωνιολογία, ανθρωπολογία, κοινωνική ευαισθησία, θέατρο, κινηματογράφο, ορατόριο, φιλοσοφία, ψυχολογία, ιστορία, ενέργεια, πρωτοτυπία, καινοτομία: Όλα αυτά και ίσως να παραλείπω κάτι : Αυτά ναι, αυτά πράγματι, αυτά όλα τουλάχιστον, είναι οι «Νυχτερινοί κολυμβητές», οι «Nageurs de Nuit».
Όταν πληροφορείσαι πως σε ένα αγαπημένο σου χώρο, στις εγκαταστάσεις του Θεάτρου του Ήλιου, στον ιστορικό χώρο της Kαρτουσερί στα περίχωρα της γαλλικής πρωτεύουσας, μια ομάδα ονειροπόλων ανθρώπων από την Παλαιστίνη, έχοντας αφήσει για λίγο τις αποπνικτικές συνθήκες ζωής στην περίκλειστη Δυτική Όχθη με τα 100τόσα σημεία ελέγχου ( check points ) κι ανάμεσά τους και το περίφημο με την έννοια του τρομακτικού, σημείο ελέγχου 300 πρόκειται «να ανεβάσει» μια παράσταση με τίτλο «Μία Συνέλευση Γυναικών στην Παλαιστίνη», με κείμενο εμπνευσμένο από τις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, δεν έχεις παρά να ψάξεις όσο γίνεται πιο βαθιά μπορείς. Όσο πιο εξονυχιστικά γίνεται.
Η παράσταση ήταν, είναι, προϊόν συνεργασίας της γαλλικής κομπανίας-ομάδας «Νυχτερινοί κολυμβητές» και του Εθνικού Θεάτρου της Παλαιστίνης – El-Hakawati που κατοικοεδρεύει στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου της Ιερουσαλήμ.
Καθώς έψαχνα για το ιστορικό και το υλικό της παράστασης, εντυπωσιασμένος από την «πολυτεχνική» καλλιτεχνική δραστηριότητα της κομπανίας, την ευρηματικότητά της και την επικοινωνία με την σκηνοθέτρια της παράστασης την Roxane Borgna, θεώρησα χρήσιμο να ξεναγήσω τις αναγνώστριες και τους αναγνώστες στις όμορφες δημιουργίες των «Νυχτερινών Κολυμβητών».
Η ομάδα Nageurs de Nuit (Νυχτερινοί Κολυμβητές), λοιπόν μέσα από ποικίλες καλλιτεχνικές πρακτικές —θέατρο, κινηματογράφο, φωτογραφία και γραφή— προτείνει μια εμβύθιση στον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπινων υπάρξεων.
Μέσα από θεατρικές παραστάσεις, ντοκιμαντέρ, φωτογραφικές εγκαταστάσεις και αυτομυθοπλαστικές αφηγήσεις, η ομάδα στοχεύει να υφάνει μια σύγχρονη καλλιτεχνική γλώσσα που συνδυάζει αυτούς τους διαφορετικούς κλάδους. Η δημιουργία αυτών των σύνθετων μορφών τηρεί έναν «όρκο απλότητας» στα μέσα δημιουργίας της, χωρίς να αποκλείει την τεχνολογία αιχμής, αλλά όπου η εργασία του καλλιτέχνη είναι το κύριο σημείο αναφοράς. Η δημιουργία εφήμερων χώρων παραστάσεων είναι επίσης ένας βασικός στόχος της ομάδας, προκειμένου να συνθέσει αντισυμβατικά καλλιτεχνικά έργα, «έξω από το κουτί». Με έδρα το Μονπελιέ, η ομάδα έχει μια γνήσια επιθυμία για «άνοιγμα προς τον κόσμο», τόσο προσκαλώντας ξένους καλλιτέχνες για την συνδημιουργία έργων όσο και συμμετέχοντας με τις δραστηριότητές μας στο διεθνές περιβάλλον.
«Πως προέκυψε το ονοματεπώνυμο της ομάδας «Nageurs de Νuit ;» ρώτησα την «ψυχή της ομάδας» την Roxane Borgna.
« Για το ονοματεπώνυμο «Κολυμβητές της Νύχτας», υπάρχουν αρκετές πηγές (έμπνευσης)», μου απάντησε αινιγματικά.
«Χωρίς να θέλω να σας τρομοκρατήσω ήθελα τα αρχικά Ν Ν, για το «Nacht und Nebel», πρόσθεσε.
«Ωστόσο μπορεί να παραπέμπει και στη Νύχτα της Ψυχής», μονολόγησε.
Και επίσης στο γεγονός πως είμαι δεινή κολυμβήτρια», συμπλήρωσε.
Οι λέξεις «Νύχτα και Ομίχλη» μπορεί να αναφέρονται σε δύο πράγματα: το διάταγμα «Νύχτα και Ομίχλη» του ναζιστικού καθεστώτος ή το ομώνυμο ντοκιμαντέρ του Alain Resnais, το οποίο ασχολείται με τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το διάταγμα του 1941, μια μυστική οδηγία (διάταγμα του Φύρερ) που εκδόθηκε από τον Αδόλφο Χίτλερ στις 7 Δεκεμβρίου 1941. Στόχος: Η σύλληψη πολιτικών ακτιβιστών και αγωνιστών της αντίστασης στα εδάφη που κατείχε η ναζιστική Γερμανία. Αυτά τα άτομα επρόκειτο να απελαθούν στη Γερμανία εν αγνοία των οικογενειών τους και χωρίς δίκη, και στη συνέχεια να εκτελεστούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, εξαφανιζόμενα έτσι χωρίς ίχνος. Οι κρατούμενοι αναφέρονταν ως «συλλήψεις NN».
Το γαλλικό ντοκιμαντέρ “Νύχτα και Ομίχλη” του Alain Resnais, το 1956, είναι αφιερωμένο στο ολοκαύτωμα και τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, ειδικά το Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Η ταινία συνδυάζει πλάνα από τα εγκαταλελειμμένα στρατόπεδα με αρχειακό υλικό για να απεικονίσει τις φρικαλεότητες του ναζιστικού καθεστώτος. Και ονομάστηκε έτσι από το ναζιστικό διάταγμα για να τονίσει τον στόχο του να εξαφανίσει τους κρατούμενους.
Η ταινία «Νύχτα και Ομίχλη» αποτελεί μια από τα πρώτα κινηματογραφικά αφιερώματα στο Ολοκαύτωμα, εναλλάσσεται μεταξύ έγχρωμων πλάνων εγκαταλελειμμένων στρατοπέδων συγκέντρωσης και σκληρού ασπρόμαυρου αρχειακού υλικού από τη ναζιστική εποχή. Με αφήγηση του Michel Bouquet, η ταινία παρουσιάζει ένα ζοφερό ταξίδι μέσα από τα ερείπια του Άουσβιτς-Μπίρκεναου και άλλων στρατοπέδων συγκέντρωσης, αντιπαραβάλλοντας τις ειρηνικές σκηνές του σήμερα με το φρικτό παρελθόν. Η αφήγηση, γραμμένη από τον Jean Cayrol, επιζώντα του στρατοπέδου συγκέντρωσης Mauthausen-Gusen, και είναι ένας συγκινητικός αναστοχασμός γύρω από την άνοδο της ναζιστικής ιδεολογίας και τη συστηματική απανθρωποποίηση των κρατουμένων.
Παραθέτω αυτολεξί στο πρωτότυπο τον διάλογο με την σκηνοθέτρια:
“Pour Nageurs de nuit
Il y a plusieurs sources
Sans vous effrayer, je voulais les initiales N N
Pour Nacht und Nebel
Disons que ça se rapporte aussi à la nuit de l’âme
Et aussi que la natation est ma discipline…”
Ο δημιουργίες των «Κολυμβητών της Νύχτας», λαμπερές σαν την πανσέληνο, πρωτότυπες, χαρακτηριστικές για τη συμμετοχική διαδικασία στην οποία καλούνται οι θεατές, προκαλούν το έντονο ενδιαφέρον του θεατή καθώς αποτελούν πολύτιμο υλικό για πνευματική αναζήτηση και προβληματισμό επί της ουσίας.
Το «RADIKAL– Un cabaret égalitaire»,(«RADIKAL – Ένα καμπαρέ ισότητας», μια θεατρική παράσταση που μπορεί να ριζώσει παντού: σε εσωτερικούς χώρους, σε εξωτερικούς χώρους, διεθνώς. Μία ιστορία βασισμένη στην επιθυμία να αμφισβητηθεί η «ισότητα των φύλων» ή μάλλον η ανδρική κυριαρχία. Βασισμένη επίσης σε μια καλλιτεχνική χειρονομία, μια χειρονομία που θα έβρισκε τη θέση της τόσο σε αγροτικές όσο και σε αστικές σκηνές. Βασισμένη στην επιθυμία να συνδεθεί πέρα από γλώσσες και σύνορα. Η λέξη «Καμπαρέ», σημαίνει «μικρό δωμάτιο». Σε αυτό το σύντομο έργο για δύο ηθοποιούς, η ισότητα εξερευνάται μεταξύ κληρονομιάς και ιδανικών με όσο το δυνατόν περισσότερο χιούμορ και το βάθος που απαιτεί αυτό το θέμα. Το παιχνίδι με πολλαπλές οπτικές γωνίες επιτρέπει τη δημιουργία διαλόγου, ακόμη και αντιφάσεων!
Ένα πλήθος δρώμενων ξεδιπλώνεται: εγκατάσταση, συνομιλία, μαρτυρίες, μπίνγκο, κουίζ, συμμετοχικά εργαστήρια, ένα pop-up μουσείο, χορογραφία, πρακτικά εργαστήρια – κάθε οπτική γωνία εμπλέκεται σε διάλογο ή συγκρούσεις, όπως τόσες πολλές πτυχές που πρέπει να ιδωθούν μαζί… μέσα από μαρτυρίες, σύντομα αποσπάσματα από ριζοσπαστικά φεμινιστικά κείμενα της Roswitha Scholz και της Monique Wittig, αποσπάσματα από το φεμινιστικό μανιφέστο των αρχών του 20ού αιώνα (Mina Loy) ή πιο κλασικά αποσπάσματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Virginia Woolf, ενώ τραγούδια με δημοφιλείς ιταλικές μελωδίες συντροφεύουν τη ροή του θεάματος.
Το «Dans le désert, l’espoir», («Μέσα στην έρημο, η ελπίδα») , μια παράσταση γύρω από τη φιλοσοφική σκέψη, μέσα από ριζοσπαστικές σκέψεις, με μια ομάδα ηθοποιών, τραγουδιστών, χορευτών. Στην παράσταση αυτή ξεδιπλώνονται υπαρξιακά ερωτήματα, ακούγονται απόψεις, αναζητούνται απαντήσεις, ενώ αποσπάσματα φιλοσοφικών κειμένων, ορίζουν τις διαδρομές που ακολουθεί η παράσταση. Πρόκειται για μια πρωτότυπη παράσταση που είναι ταυτόχρονα ένα «κάλεσμα εξέγερσης» σε άτομα που επιθυμούν να απελευθερωθούν από την αποξένωση και να γίνουν οι αρχιτέκτονες των δικών τους δημιουργημάτων. Είναι μια πρόσκληση για συμμετοχή σ’ ένα διάλογο μεταξύ θεάτρου και φιλοσοφίας.
Αυτό το έργο δημιουργήθηκε από τον φιλόσοφο και θεατρικό συγγραφέα Benoît Bohy-Bunel και την ηθοποιό και σκηνοθέτη Roxane Borgna. Κείμενα διαβάζονται και συζητούνται, παρέχοντας μια εισαγωγή στην παράσταση που φέρνει σε επαφή τους θεατές με κλασικούς συγγραφείς όπως ο Edgar Morin, η Hannah Arendt, η Simone Weil και πιο σύγχρονους συγγραφείς. Η παράσταση συνεχίζεται και προοδευτικά εξελίσσεται γύρω από ένα «φιλοσοφικό καφέ». Να σημειωθεί πως η παράσταση μπορεί κάλλιστα να δοθεί εκτός θεάτρου, σε βιβλιοθήκες, λύκεια ή και γυμνάσια : Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την καινοτόμο παιδαγωγικά δημιουργία της παράστασης.
Το «La pesanteur et la grâce» («Η βαρύτητα και η χάρη»), είναι ένα έργο της Γαλλίδας φιλοσόφου Σιμόν Βέιλ, που συγκεντρώθηκε μετά τον θάνατό της από χειρόγραφά της. Το βιβλίο εξερευνά τη σχέση ανάμεσα στη φυσική βαρύτητα της ύπαρξης και την πνευματική χάρη, αντανακλώντας τη βαθιά θρησκευτική και μυστικιστική πορεία της Βέιλ. Η φιλοσοφία της Βέιλ εξετάζει τη σύγκρουση ανάμεσα στη βαρύτητα, την υλική ύπαρξη και τις δυσκολίες της ζωής, και τη χάρη, την πνευματική ελευθερία και τη σχέση με το Θείο. Οι «Κολυμβητές της Νύχτας» παρουσιάζουν το έργο με την μορφή ορατόριου.
Το «Le Validisme» («Ο Μισαναπηρισμός», πρόκειται για ένα εξαιρετικής ευαισθησίας ορατόριο για φωνή και πιάνο με θέμα την αναπηρία.
Το «Mlle Julie, meurtre d‘âme»(«Δεσποινίς Τζούλια, φόνος ψυχής», είναι μια ελεύθερη παραλλαγή του έργου “Δεσποινίς Τζούλια” του Αύγουστου Στρίντμπεργκ. Ενώ κάποιοι συμφωνούν ότι το πρωτότυπο έργο αφηγείται τη δυναμική εξουσίας μεταξύ μιας νεαρής κόμισσας, της Τζούλια, και του υπηρέτη της Ζαν, θύμα των παρορμήσεών τους και του κοινωνικού τους πεπρωμένου, εδώ θα είναι μια ιστορία αγάπης, μια νύχτα, ένα πάρτι, ένα τέλος.
Στο “Δεσποινίς Τζούλια, φόνος ψυχής“, ένα ζευγάρι ηθοποιών παίρνει τη θέση του για να εξερευνήσει σε βάθος την ιστορία της Ζαν και της Τζούλι. Είναι μια συγκινητική τοιχογραφία όπου παρακολουθούμε τον διάλογο των όντων, φωτισμένα και θαμπωμένα από τις δικές τους περιπλανήσεις και την ακλόνητη επιθυμία τους να προσπαθήσουν να αγαπήσουν ο ένας τον άλλον. Η παράσταση φωτίζεται εξ ολοκλήρου από βίντεο.
Το έργο, ανασυντεθειμένο σε μικροσκηνές μέσα σε μια μοναδική αφηγηματική χρονολογία, τοποθετεί την αυτοκτονία ως κεντρικό θέμα της παράστασης. Είναι ένα ενδοσκοπικό ταξίδι. Ο αρχικός τίτλος του έργου του Στρίντμπεργκ ήταν «Φόνος Ψυχής». Το τοπίο είναι ένα όραμα της ψυχής. Η φύση είναι ο μόνος τόπος αλήθειας για τον Στρίντμπεργκ. Η σχέση της ανθρωπότητας με τη φύση γίνεται ο τόπος εσωτερικής αμφισβήτησης.
Το τοπίο, είτε στη ζωγραφική είτε στη φωτογραφία, είναι μια ισχυρή πύλη προς τον εσωτερικό κόσμο των όντων. Η νύχτα του Μεσοκαλόκαιρου κατά την οποία εκτυλίσσεται η ιστορία δεν είναι μόνο η πραγματική νύχτα αλλά και η νύχτα της ψυχής, φορτωμένη με πνευματική σημασία, μοναξιά και σιωπή. Η εσωτερική μας νύχτα, που οδηγεί στο «τοπίο-θάνατο».
Το «Suis–je encore vivante?» («Είμαι ακόμα ζωντανή;») είναι μια πρόταση για τη θέση της ελευθερίας στον σύγχρονο κόσμο. Το “Είμαι Ακόμα Ζωντανή;” είναι μια σειρά γραπτών και δηλώσεων της Grisélidis Réal, που παρουσιάζονται σε μια συλλογική σκηνοθεσία εμποτισμένη με ποίηση. Μια θεατρική εμπειρία που φέρνει τον θεατή αντιμέτωπο με τις αντιφάσεις της κοινωνίας μας. Ένα θέατρο «δίκαιης» βίας σε μια εποχή που το ζήτημα των δικαιωμάτων όλων των πιθανών και φανταστικών μειονοτήτων τίθεται σε δοκιμασία, σε παγκόσμια κλίμακα. Η Grisélidis Réal (1929–2005) περιέγραφε τον εαυτό της ως συγγραφέα, ζωγράφο, ποιήτρια και πόρνη. Στις πιο δυναμικές περιόδους της δεκαετίας του 1970 στη Γαλλία και αλλού, έγινε η ηγετική μορφή του Κινήματος των Πορνών, το οποίο ξεκίνησε από την εκκλησία Saint-Nizier στη Λυών. Έγραψε πολλά βιβλία, όπως τα «Το μαύρο είναι χρώμα», «Είμαι ακόμα ζωντανή;» «Το φανταστικό πέρασμα» και Η κάρτα χορού μιας εταίρας». Πολέμησε ενάντια στην υποκρισία μιας κοινωνίας που καταδικάζει την πορνεία ενώ ταυτόχρονα «καταναλώνει» τις υπηρεσίες της. Πάνω απ’ όλα, ήταν καλλιτέχνιδα. Έκανε ολόκληρη τη ζωή της ένα έργο τέχνης.
Το 28 λεπτών φιλμ, «INVIZIBIL, Portrait d‘une Artiviste»(«Αόρατη, πορτραίτο μιας καλλιτέχνιδας-ακτιβίστριας»). Η Ana-Maria Ursu είναι μια καλλιτέχνιδα-ακτιβίστρια, μια καλλιτέχνιδα που αγωνίζεται για μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη και για την ένταξη των περιθωριοποιημένων ατόμων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες στον πολιτιστικό τομέα. Το 2014, ίδρυσε το Θέατρο Basca στην Τιμισοάρα της Ρουμανίας, δημιουργώντας παραστάσεις με μετανάστες, άστεγους, κωφούς, άτομα με αναπηρίες και Ρομά, και παράγοντας ισχυρά καλλιτεχνικά έργα τόσο σε αστικές όσο και σε αγροτικές περιοχές. Η Ana-Maria Ursu είναι διεθνώς αναγνωρισμένη για το πολύπλευρο έργο της και τη συνέπεια στις αρχές που τη διέπουν . Αυτή η καλλιτέχνιδα-ακτιβίστρια υποστηρίζει την τέχνη που είναι προσβάσιμη σε όλους, μερικές φορές αμφισβητώντας την κυρίαρχη σκέψη και εργαζόμενη με περιορισμένους οικονομικούς πόρους. Η Ana-Maria Ursu παραμένει πιστή στα ιδανικά της για αλληλεγγύη και ανθρωπιά. Έχει λάβει το Βραβείο Uniter, το ρουμανικό αντίστοιχο του Βραβείου Molière, για το έργο της στο Θέατρο Basca. Η ταινία παρουσιάστηκε στον ανεξάρτητο κινηματογράφο Victoria για τη βραδιά λήξης της Τιμισοάρα, ως πολιτιστικής πρωτεύουσας.
Το «PROUST IASI 2010» το «ARTIST PARCURS 2023» και το «ARTIST PARCURS IDEAL», αποτελούν μία ενότητα η ιστορία της οποίας είναι η εξής: Το 2006, η Roxane Borgna συγκέντρωσε μια ομάδα δέκα νέων Ρουμάνων ηθοποιών, πέντε κοριτσιών και πέντε αγοριών, για να δημιουργήσουν μια θεατρική παραγωγή. Η παράσταση παρουσιάστηκε στη Ρουμανία και τη Γαλλία και μοιράστηκαν τη καθημερινότητα σε όλη τη διάρκεια των παραστάσεων. Η Roxane Borgna παρέμεινε «δεμένη» με αυτούς τους ηθοποιούς, επιστρέφοντας για να τους δει αρκετές φορές στο Ιάσιο, όπου συνέχιζαν τις σπουδές τους. Το 2010, μετά την αποφοίτησή τους από το πανεπιστήμιο, η Roxane Borgna αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ με τον Laurent Rojol για τις επιθυμίες και τα όνειρα των Ρουμάνων ηθοποιών..
Μέσω του Ερωτηματολογίου Proust, ενός φίλτρου και διερεύνησης της οικειότητας, αποκαλύπτεται το πορτρέτο μιας ομάδας νέων Ρουμάνων καλλιτεχνών, ηθοποιών που διαμορφώνουν το μέλλον.
Η ταινία αυτή παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ Cinemed το 2011. Η πλήρης ταινία, με γαλλικούς υπότιτλους, είναι διαθέσιμη εδώ.
Δώδεκα χρόνια αργότερα, το 2023, οι «Νυχτερινοί Κολυμβητές» δημιούργησαν τη συνέχεια, το “Artist Parcours 2023“, όπου βρίσκουμε αυτούς τους καλλιτέχνες, πλέον ενσωματωμένους στην επαγγελματική ζωή. Τα ταξίδια τους εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο και τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη ρουμανική κοινωνία. Κάθε καλλιτέχνης, μέσα από τη δική του πορεία, αποκαλύπτει τον αόρατο, αλλά ασυνήθιστα ισχυρό, δεσμό που τον ενώνει με την καλλιτεχνική του πρακτική. Αυτές οι αόρατες συνδέσεις μας προσφέρουν σωτηρία, μια σανίδα σωτηρίας, μια πηγή αντίστασης σε μια εποχή που η κοινωνία στο σύνολό της υποκύπτει στον ξέφρενο καταναλωτισμό.
Η ανακάλυψη αυτών των μοναδικών, συχνά επισφαλών, ζωών στο θέατρο μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πώς οι καλλιτέχνες τιθασεύουν μια δύσκολη πραγματικότητα εμπλουτίζοντάς την με το δικό τους ταλέντο. Ηθοποιοί, σκηνοθέτες, επικεφαλής ανεξάρτητων θεατρικών εταιρειών και θεάτρων, μοντέλα, παραγωγοί και διοργανωτές εργαστηρίων, όλοι αλληλοεπιδρούν με τον κόσμο γύρω τους με έναν απλό και ταπεινό τρόπο. Και υπάρχουν και εκείνοι που, ίσως για ένα διάστημα, έχουν αποστασιοποιηθεί από το πάθος τους. Αυτή λοιπόν η ταινία συνδέεται με μια διαδικτυακή εγκατάσταση, με τίτλο «ARTIST PARCURS IDEAL», που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του έτους της Τιμισοάρα ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Προσκαλεί σε αλληλεπίδραση με στοιχεία από τις ταινίες του 2010 και του 2023 και επεκτείνει το έργο παρουσιάζοντας 10 νέα πορτρέτα νέων καλλιτεχνών από την Τιμισοάρα.
Έχοντας παρουσιάσει, συνοπτικά τις πολυποίκιλες δραστηριότητες, της ξεχωριστής αυτής καλλιτεχνικής ομάδας, τους «Κολυμβητές της Νύχτας», επανέρχομαι σε αυτό που θα προσπαθήσω να περιγράψω μελλοντικά, διεξοδικά, την μοναδική σύνθεση, το μοναδικό καλλιτεχνικό – αλλά και πολιτικό- αποτέλεσμα, απόρροια της συνεργασίας των «Κολυμβητών της Νύχτας» με το Εθνικό Θέατρο της Παλαιστίνης – El-Hakawati.
Το 2021, κατόπιν πρόσκλησης του Γαλλικού Ινστιτούτου τής Ιερουσαλήμ, οι «Κολυμβητές της Νύχτας» δημιούργησαν μια παράσταση βασισμένη στο έργο του Αριστοφάνη «Εκκλησιάζουσες» με ηθοποιούς από το Παλαιστινιακό Εθνικό Θέατρο. Το αρχαίο αυτό μοναδικό έργο αναδεικνύει την προσπάθεια των γυναικών για να αλλάξουν τον κόσμο: Στις «Εκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, οι γυναίκες της Αθήνας αποφασίζουν να καταλάβουν την εξουσία επειδή η κοινωνία βρίσκεται σε τόσο άθλια κατάσταση. Κλέβουν τα ρούχα των συζύγων τους, μεταμφιέζονται και πηγαίνουν να ψηφίσουν στη βουλή. Πυροδοτούν μια πραγματική επανάσταση καταργώντας την εργασία, την ιδιωτική περιουσία και τα χρήματα: όλα ανήκουν σε όλους!
Για να μεταφέρουν την παράσταση στο παρόν, πραγματοποίησαν συνεντεύξεις με Παλαιστίνιες γυναίκες, τις οποίες στη συνέχεια ενσωμάτωσαν με την μορφή ταινίας στην παράσταση. Ταξίδεψαν για να συναντήσουν γυναίκες στη Δυτική Όχθη (Ανατολική Ιερουσαλήμ, Χεβρώνα, Ιεριχώ, Βηθλεέμ, Ναμπλούς, Μασαφέρ Γιάτα). Διευκόλυναν την δημιουργία ομάδων συζήτησης σχετικά με τον ρόλο των γυναικών στην κοινωνία.
Η παράσταση επανεξετάζει τις «Εκκλησιάζουσες», προσαρμόζοντάς τες στην πραγματικότητα των σύγχρονων Παλαιστινίων γυναικών και ενσωματώνοντας βίντεο-πορτρέτα που έχουν καταγραφεί σε όλη την Παλαιστίνη. Το έργο, είναι αποτέλεσμα μιας εντατικής συνεργασίας και ανταλλαγής καλλιτεχνικών πρακτικών και προοπτικών έχοντας σε κεντρικό ρόλο τους «Κολυμβητές της Νύχτας» σε ό,τι αφορά την σκηνοθεσία, την σκηνογραφία, την προετοιμασία του υλικού της παράστασης και παρουσιάζεται από οκτώ Παλαιστίνιους ηθοποιούς.
Μία από τις ιδιαιτερότητες της καλλιτεχνικής αυτής δημιουργίας, συνίσταται στο ό,τι μετά από αυτήν την παράσταση, η σκηνοθετική ομάδα θέλησε να επεκτείνει το έργο μοιραζόμενη τις συνεντεύξεις που πήρε με τη μορφή ταινίας. Ένα χρόνο δε αργότερα, επέστρεψαν για να εμπλουτίσουν αυτές τις μαρτυρίες επανασυνδεόμενοι με μερικές από αυτές τις γυναίκες και κάνοντας νέες, μερικές φορές τυχαίες, συναντήσεις.
Η φεμινιστική προοπτική της ταινίας προέκυψε από αυτές τις συναντήσεις: Αυτή η ταινία δίνει φωνή σε όσες γυναίκες πολύ συχνά «σιωπούν» και «γίνονται αόρατες», δίνει βήμα στην καταγραφή τις εμπειριών όσων υποτίθεται ότι είναι ανίσχυρες και κοπιάζει να συμβάλει σε κοινωνικούς μετασχηματισμούς και στην χειραφέτηση των γυναικών.
Η μοναδική αυτή παράσταση ανέβηκε πρόσφατα στο Θέατρο του Ήλιου στην Καρτουσερί, στα περίχωρα του Παρισιού, αφού προηγουμένως περιόδευσε σε διάφορα σημεία της Δυτικής Όχθης.
Ένα απόσπασμα από την ταινία “Μια Παλαιστινιακή Γυναικεία Συνέλευση” που έπεται της θεατρικής παράστασης, εισάγει τον αναγνώστη-θεατή στο «κλίμα» της καλλιτεχνικής αυτής δημιουργίας, ένα οδοιπορικό στη Ραμάλα όπου επίσης παρουσιάσθηκε το έργο, εμπλουτίζει τις εικόνες του αναγνώστη-θεατή, όπως άλλωστε κι ένα σύντομο ενημερωτικό φιλμ στο Φεστιβάλ των Οριζόντων .
Σαν επίλογο έχω κρατήσει την αφοπλιστική συνέντευξη των ηθοποιών του Εθνικού Θέατρο της Παλαιστίνης – El-Hakawati. Αφοπλιστική για την θέση της Γυναίκας, τον ρόλο της Γυναίκας, τα προβλήματα των Γυναικών, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, τα δεινά τους, τα όνειρά τους. Ό,τι αφηγούνται αφορά την Παλαιστινιακή κοινωνία και ξεδιπλώνεται πέραν αυτής. Μας αφορά όλους.
Το Γαλλικό Ινστιτούτο στην Αθήνα, το Φεστιβάλ Αθηνών, κάποιο από τα τόσα σημαντικά ιδιωτικά Πολιτιστικά Κέντρα που προσφέρουν στο ελληνικό κοινό ποιοτικά των Τεχνών ερεθίσματα, ας προσφέρουν την προβλήτα τους κι ας υποδεχτούν τους «Νυχτερινούς Κολυμβητές» με τον Αριστοφάνη και το Παλαιστινιακό Εθνικό Θέατρο, και όχι μόνο.
Μιχάλης Κονιόρδος , εκπαιδευτικός https://www.core-econ.org/
