Παρότι έρχεται συχνά στην Ελλάδα, δηλώνει «κάθε φορά που φεύγω πονάω. Δεν θέλω να φύγω. Στο Λονδίνο είμαι με διαφορετικούς φίλους, με τη δουλειά μου, αλλά η Αθήνα και η Κρήτη έχουν κάτι άλλο για μένα. Η ψυχή μου θέλει να μείνει».
Γεννημένη στο Λονδίνο, με σπουδές αγγλικής φιλολογίας στην Οξφόρδη, η δημοσιογράφος που στράφηκε στη συγγραφή, Βικτόρια Χίσλοπ, έκανε το λογοτεχνικό της ντεμπούτο με το μυθιστόρημα «Το Νησί» που διαδραματίζεται στη Σπιναλόγκα και έγινε διεθνές μπεστ σέλερ. Πολιτογραφημένη Ελληνίδα επισήμως από το 2020, μιλά για την Ελλάδα και τους ανθρώπους της με βλέμμα που λάμπει. «Είναι διαφορετική ζωή εδώ», λέει στην κάμερα της HuffPost.
Συγγραφέας η οποία αγαπά την έρευνα, η Χίσλοπ είναι δραστήριο μέλος της Βρετανικής Επιτροπής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Στο τελευταίο μυθιστόρημα της, «Το ειδώλιο» (2023), η ιδέα του οποίου ξεκίνησε από τα Γλυπτά, όπως έχει αποκαλύψει, κατέγραψε στον πρόλογο τη θέση που επαναλαμβάνει σταθερά με κάθε ευκαιρία: Χαρακτηρίζει την αρπαγή τους ως «’θρασύτατη κλοπή’ (και όχι ‘εγκεκριμένη απομάκρυνση’, όπως τόσο συχνά θεωρείται και προωθείται στο Ηνωμένο Βασίλειο)», κάτι που την «εξοργίζει βαθιά».
Άνθρωπος φωτεινός και αισιόδοξος -μας υποδέχτηκε με ένα μεγάλο χαμόγελο και μας αποχαιρέτησε με μία μεγάλη αγκαλιά-, η Βικτόρια Χίσλοπ μιλά για τους φίλους της στην Ελλάδα που «είναι γενικά πιο νέοι από μένα κι αυτό δίνει πολύ ενέργεια», μοιράζεται την αγαπημένη της λέξη στην κρητική διάλεκτο, εξηγεί με αφοπλιστική ειλικρίνεια πώς η διασημότητα ως έννοια υπήρχε στη ζωή της πριν τη συγγραφική της επιτυχία, δίνει μία πρώτη γεύση του νέου βιβλίου της, το οποίο επίσης διαδραματίζεται στην Ελλάδα και απαντά στην ερώτηση εάν πιστεύει στην τύχη.
-Κυρία Χίσλοπ, έρχεστε πρώτη φορά σε ηλικία 17 ετών, με την μητέρα και την αδελφή σας, σε Αθήνα και Πάρο. Και ερωτεύεστε την Ελλάδα.
Είναι σημαντικό να πω ότι τότε, δεκαετία του 1970, δεν ταξιδεύαμε γενικά, όπως τώρα πηγαίνουν οι νέοι στην Ευρώπη για ένα Σαββατοκύριακο. Ήταν πιο σπάνιο να ταξιδέψεις εκτός της χώρας σου. Όλες οι διακοπές μου μέχρι τότε ήταν στην Αγγλία. Καμία σχέση η θάλασσα, ο ουρανός -όλα. Νομίζω ότι δεν είχα δει πανσέληνο. Γενικά έχει σύννεφα, δεν βλέπεις τα αστέρια. Δεν μπορώ να περιγράψω πόσο κρύο και πράσινο είναι το νερό στη θάλασσα. Αλλά δεν ήξερα τίποτε άλλο. Αυτό ήταν «διακοπές». Καμία σχέση με την Πάρο… Ήταν πριν γίνει το μετρό στην Αθήνα. Πολύ σκόνη, πολύ φασαρία -οι πινακίδες στις οδούς ήταν νομίζω μόνο στα ελληνικά. Ήμασταν συνέχεια πάνω κάτω. Ήταν πάρα πολύ ωραίο. Συναρπαστικό. Και την αγάπησα αμέσως.
-Όμως έχετε κάνει πολλά ταξίδια: Στην Αμερική, στην Ινδία, στη Ρωσία, στην Αυστραλία. Γιατί αυτή η αγάπη για την Ελλάδα;
Όλα αυτά ήταν μετά την πρώτη επίσκεψη μου στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο επί σαράντα χρόνια πηγαίνω σε μια καινούργια χώρα. Και ποτέ δεν σκέφτομαι ότι είναι καλύτερα από την Ελλάδα. Τώρα νομίζω ότι έχω τελειώσει με τα ταξίδια. Δεν έχω την ανάγκη να πάω στην Αμερική ξανά. Πήγα δύο χρόνια πριν, ήταν ωραία, πάντα μαθαίνω κάτι όταν ταξιδεύω, αλλά εδώ στην Ελλάδα βρίσκω όλα όσα χρειάζομαι. Δεν είναι κάτι συγκεκριμένο. Δεν μπορώ να πω, α, είναι ο καιρός, οι αρχαιότητες -δεν είναι κάτι, είναι όλα.
-Και οι άνθρωποι, οι φίλοι που έχετε αποκτήσει…
… Ναι, και πολλές φορές σκέφτομαι ότι έχω πιο πολλούς φίλους εδώ από ότι στην Αγγλία. Οι φίλοι μου στην Αγγλία είναι φίλοι ετών, από το πανεπιστήμιο και είμαστε όλοι στην ίδια ηλικία. Στην Ελλάδα οι φίλοι μου είναι γενικά πιο νέοι από μένα κι αυτό δίνει πολύ ενέργεια. Είναι διαφορετική ζωή εδώ.
-Η αγάπη σας για την Ελλάδα επισφραγίστηκε με ένα σπίτι που έχετε στον Άγιο Νικόλαο, στην Κρήτη. Tο αγοράσατε πριν «Το Νησί» ή γράψατε εκεί το βιβλίο;
Λίγο μετά «Το Νησί». Είχα ήδη αποφασίσει να αγοράσω κάτι στην Ελλάδα γιατί επί είκοσι – τριάντα χρόνια ερχόμουν κάθε χρόνο και σκεφτόμουν πόσο όμορφο θα ήταν να έχω όχι μόνο ένα δικό μου σπίτι, αλλά ένα σπιτικό, κάτι πολύ αγαπημένο. Έψαξα λίγο, για έξι μήνες, «Το Νησί» μόλις είχε κυκλοφορήσει και βρήκα το σπίτι στον Άγιο Νικόλαο.
-Μια και λέμε για την Κρήτη, ποια είναι η αγαπημένη σας λέξη στα κρητικά, στο τοπικό ιδίωμα της Κρήτης;
(γέλια) Αγαπάω πάρα πολύ την προσφορά. Πιο πολύ από τους ηλικιωμένους, στα βουνά, στα χωριά, που έχουν μια προφορά την οποία δεν μπορώ να πω, αλλά μπορώ να την ακούσω και είναι πανέμορφο. Αλλά για λέξεις, αγαπάω την «κατσούλα». Δεν μου αρέσουν ιδιαίτερα για κάποιον λόγο οι λέξεις με «γ», όπως η γάτα. Αλλά με κάπα, όπως κατσούλα που ακούγεται σαν να τη χαϊδεύεις.
-Γράφετε το πρώτο σας βιβλίο, γίνεται τεράστια επιτυχία, πάνω από 6 εκατομμύρια αντίτυπα, μεταφράσεις σε 40 γλώσσες και μία τηλεοπτική σειρά που αγαπήθηκε πολύ. Όταν κάνεις μία τόσο μεγάλη επιτυχία ήδη από την αρχή, όπως με «Το Νησί», πόσο διαφορετική είναι η συμπεριφορά των άλλων απέναντι σου;
Δύσκολη ερώτηση. Δεν ήθελα να αλλάξω τη ζωή μου. Δεν ήταν κάτι που ονειρευόμουν, πώς θα είναι να είμαι συγγραφέας και τα λοιπά. Όλα ήταν έκπληξη. Δεν ήταν κάτι που περίμενα. Ήμουν δημοσιογράφος και απλά αγαπώ το γράψιμο. Ίσως είναι σημαντικό να πω ότι ο σύζυγος μου είναι πάρα πάρα πολύ γνωστός στη Βρετανία.
-Ο Ίαν.
Ο Ίαν. Στο Λονδίνο τον αναγνωρίζουν όλοι στο δρόμο. Το τι σημαίνει να είσαι διάσημος ήταν ήδη στις ζωές μας. Εδώ και τριάντα πέντε χρόνια είναι σε μία εβδομαδιαία εκπομπή την οποία παρακολουθούν 12 εκατομμύρια τηλεθεατές. Καμία σχέση με τη ζωή του συγγραφέα που είναι πίσω από τα φώτα.
-Είναι big star.
Ναι. Είναι δημοσιογράφος. Όχι μόνο στην τηλεόραση, έχει και το περιοδικό του. Και είναι ένας άνθρωπος που λέει τα πράγματα που δεν λένε οι άλλοι. Για τους πολιτικούς. Αυτό είναι το πλαίσιο. Τα εκατομμύρια πωλήσεων δεν αλλάζουν τη ζωή σου. Εκτός από το να γράψεις ακόμη ένα βιβλίο.
-Δηλαδή;
«Το Νησί» ήταν το πρώτο. Και από τότε ήθελα να γράψω ένα δεύτερο. Και ένα τρίτο. Αυτή ήταν η αλλαγή. Η συμπεριφορά των άλλων απέναντι μου νομίζω δεν άλλαξε. Αν είσαι πιο νέος μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου. Και γνωρίζω αρκετούς συγγραφείς που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία νωρίς. Και όταν συναντιόμαστε, δεν σκέφτομαι πόσο τυχεροί είναι, γιατί έχει πολύ πίεση να συνεχίσουν στο ίδιο επίπεδο της επιτυχίας. Αλλά εγώ δεν νιώθω πίεση, νιώθω πολύ τυχερή που μπορώ να συνεχίσω με τα επόμενα. Να κάνω κάτι που αγαπάω. Η επιτυχία δεν είναι συνέχεια στο μυαλό μου. Δεν σκέφτομαι, πρέπει να γράψω κάτι που να είναι όπως «Το Νησί».
-Μπορεί να Τεχνητή Νοημοσύνη να φέρει τον θάνατο της λογοτεχνίας;
Φυσικά και είναι ένας φόβος γιατί είναι φοβερό τι μπορεί να κάνει. Είχα μία συνάντηση με την Αμερικανίδα ποιήτρια Alicia Stallings, η οποία ζει στην Αθήνα και είναι καθηγήτρια στην Οξφόρδη. Μία πάρα πολύ έξυπνη, απίστευτη γυναίκα. Μιλήσαμε για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τη ρώτησα εάν έχει άγχος συγκεκριμένα με την ποίηση και τι λέει στους φοιτητές της. Και η Αλίσια, πολύ ήρεμα απάντησε ότι η ποίηση είναι εδώ πριν, πριν, πριν από τη γραφή και είναι από την ψυχή. Δεν είναι κάτι που μπορεί να κάνει ένας υπολογιστής. Κι αυτή ήταν για μένα μία πολύ θετική απάντηση. Για το μυθιστόρημα δεν είμαι τόσο σίγουρη όσο αφορά το μέλλον. Είμαι πολύ χαρούμενη που είμαι εξήντα κάτι και έχω ζήσει πολλά ωραία χρόνια. Δεν είμαστε στο τέλος με όλο αυτό. Τώρα είναι ένα μεγάλο κύμα. Και νομίζω ότι σιγά σιγά, οι νέοι που έχουν εκπαίδευση θα ξέρουν τι έχει δημιουργηθεί από τον άνθρωπο και τι από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Όλα είναι πολύ εύκολα. Μπορείς για παράδειγμα, να ζητήσεις από την AI, γράψε μου ένα μέιλ στο στιλ του Καζαντζάκη για τον πρωθυπουργό. Μπορεί να το κάνει, αλλά για ποιο λόγο;
-Το επόμενο βιβλίο σας διαδραματίζεται και αυτό στην Ελλάδα, αλλά όχι στην Κρήτη.
Όχι, δυστυχώς (γέλια).
-Θα ζηλέψουν οι Κρητικοί.
Ναι, γενικά ζηλεύουν (γέλια).
-Ένα μέρος του συμβαίνει στη Χίο. Τι μπορείτε να μας αποκαλύψετε για αυτή την ιστορία;
Αρχίζει στην Αθήνα και συνεχίζεται στη Χίο. Δεν είχα ταξιδέψει ποτέ στη Χίο, είχα την ευκαιρία να πάω και βρήκα εκεί πράγματα που είναι μοναδικά. Και όχι μόνο ένα. Και ένιωσα ότι υπάρχουν πολλά να μου δώσουν έμπνευση. Πρώτα πρώτα, έχει ένα άλλο λεπροκομείο. Που δεν ονομαζόταν λεπροκομείο, αλλά λωβοκομείο. Το οποίο ίδρυσαν πριν από 600 χρόνια οι Γενοβέζοι. Το τοπίο είναι πάρα πολύ ευγενικό και όμορφο και γλυκό. Και από εκεί ταξιδεύουμε σε διαφορετικά μέρη. Η ιστορία είναι στα χρόνια από το 1940 σχεδόν μέχρι σήμερα. Σκέφτηκα ότι θέλω, όπως ίσως με τη Σπιναλόγκα, να αλλάξω την ιδέα των ανθρώπων, των αναγνωστών, για ένα τέτοιο μέρος.
-Σε δημοσκόπηση η οποία δημοσιεύθηκε στους Times του Λονδίνου, το 56% των Βρετανών δήλωνε υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στην Αθήνα και το 22% κατά. Είστε αισιόδοξη;
Ναι. Είμαι θετική και αισιόδοξη, αλλά ακόμη δεν ξέρουμε πότε. Υπάρχουν διαφορετικά πράγματα που πρέπει να είναι στη σειρά. Η άποψη του κόσμου είναι μόνο ένα από αυτά. Όπως πάντα.
-Το πιο σημαντικό.
Όχι πολύ. Πάντα οι πολιτικοί αποφασίζουν. Δεν θα το κάνουν γιατί το θέλει ο κόσμος. Δυστυχώς, Αν ήταν έτσι, θα ήταν εδώ ήδη. Η Duveen Gallery όπου είναι τα Γλυπτά θα κλείσει σε λίγο για την ανακαίνιση [του Βρετανικού Μουσείου] και αυτό θα είναι η ευκαιρία. Τι θα κάνουν με τα Γλυπτά. Πρέπει να πάνε κάπου. Και είναι φανερό σε μένα ότι το «κάπου» είναι…
-… Το Μουσείο Ακρόπολης.
Φυσικά! Αλλά δεν έχουν πει ότι θα γίνει αυτό. Πάντα περιμένουμε. Και πολλές συζητήσεις γίνονται πίσω από κλειστές πόρτες.
–Όπως συμβαίνει με όλα τα σοβαρά ζητήματα.
Ναι, δυστυχώς. Κάνω campaigning, αρθρογραφία, συζητήσεις, παρουσιάσεις και με πίεση στους πολιτικούς, αλλά τελικά είναι ο Τζορτζ Όσμπορν, ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου. Περιμένουμε. Δεν μπορώ να πω, θα γίνει σε ένα χρόνο. Έχω πάντα την ελπίδα ότι θα γίνει. Και δεν θα σταματήσουμε να πιέζουμε.
-Εάν σας ζητούσα να μου πείτε τι σημαίνει για εσάς Ελλάδα με τρεις λέξεις;
-Ω, με μία λέξη θα ήταν πιο εύκολο (γέλια). Για μένα η Ελλάδα… Ήλιος, φίλιοι, ευτυχία.
-Τι είναι τελικά η ευτυχία, κυρία Χίσλοπ;
Με πιο πολλές από τρεις λέξεις, είναι να ζεις κάθε μέρα με ελπίδα. Κάθε μέρα έχει καινούργιες ευκαιρίες. Νομίζω ότι γεννήθηκα αισιόδοξη. Αυτό βοηθάει πάρα πολύ. Γιατί γνωρίζω πολλούς ανθρώπους που δεν έχουν καθόλου αισιοδοξία. Κι αν δεν έχεις καθόλου αισιοδοξία, δεν ξέρω πώς συνεχίζεις.
-Η ζωή θέλει και λίγη τύχη; Πιστεύετε στην τύχη;
Κατά κάποιον τρόπο. Η τύχη δεν έρχεται από πουθενά. Δεν είναι ότι έχω ένα αστέρι κι εσύ δεν έχεις. Είναι όπως με τα ζάρια. Όταν παίζεις τάβλι και ρίχνεις τα ζάρια, αυτό είναι τύχη. Αλλά είναι τι κάνεις με τη ζαριά. Ο παγκόσμιος πρωταθλητής στο τάβλι δεν φέρνει συνέχεια εξάρες.
