Η Γαλλία εισέρχεται σε μια νέα φάση πολιτικής αστάθειας, καθώς ο 74χρονος πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού αναγκάστηκε να υποβάλει την παραίτησή του, μόλις εννέα μήνες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας. Η αποτυχία του να εξασφαλίσει την ψήφο εμπιστοσύνης της Εθνοσυνέλευσης σηματοδοτεί την πιο πρόσφατη αποτυχία μιας σειράς βραχύβιων πρωθυπουργών στην Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία.
Πριν από τον Μπαϊρού, ο επίσης 74χρονος Μισέλ Μπαρνιέ παρέμεινε μόλις τρεις μήνες, ενώ ο 36χρονος Γκαμπριέλ Ατάλ είχε αντέξει οχτώ μήνες στη θέση αυτή, καταγράφοντας αρνητικά ρεκόρ διάρκειας θητείας.
Η κυβέρνηση Μπαϊρού, μειοψηφική και αδύναμη να συγκεντρώσει την απαραίτητη στήριξη, προώθησε ένα σχέδιο προϋπολογισμού λιτότητας που προέβλεπε περικοπές 44 δισεκατομμυρίων ευρώ στις δημόσιες δαπάνες και την κατάργηση δύο αργιών, με στόχο να περιοριστεί το δημόσιο χρέος, που σήμερα ανέρχεται στα 3,3 τρισ. ευρώ (114% του ΑΕΠ), και να μειωθεί το έλλειμμα που αγγίζει το 5,8% του ΑΕΠ.
Παρά τη σοβαρότητα των οικονομικών προβλημάτων, το σχέδιο απορρίφθηκε κατηγορηματικά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αναγκάζοντας τον Μπαϊρού σε πρόωρη αποχώρηση και αφήνοντας πίσω του ένα σκηνικό αβεβαιότητας.
Πολιτική αστάθεια: Η Μακρονική στρατηγική και η πολυδιάσπαση του Κοινοβουλίου
Η αδυναμία συγκρότησης πλειοψηφίας στο κοινοβούλιο είναι αποτέλεσμα οχτώ ετών προεδρίας Μακρόν και των πρόσφατων εκλογών του 2024. Τρεις διαφορετικοί πρωθυπουργοί διαδέχθηκαν ο ένας τον άλλο μέσα σε λίγους μήνες, με τον Μακρόν να προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε κεντρώους, κεντροδεξιούς, σοσιαλιστές και αριστερές δυνάμεις, χωρίς αποτέλεσμα.
Η πολυδιάσπαση του κοινοβουλίου δημιουργεί ένα πολιτικό περιβάλλον όπου καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να εφαρμόσει αποφασιστικά πολιτικές, ειδικά όταν αυτές περιλαμβάνουν μέτρα λιτότητας. Η κατάσταση αυτή αναγκάζει τον Μακρόν να εξετάζει επιλογές που κυμαίνονται από την επιλογή νέου πρωθυπουργού από το κεντροδεξιό ή κεντρώο μπλοκ, μέχρι στροφή στην αριστερά ή ακόμα και διορισμό τεχνοκράτη εκτός κομματικού συστήματος. Μια τέταρτη επιλογή, η διάλυση της Βουλής και πρόωρες εκλογές, παραμένει στο τραπέζι αλλά προκαλεί αντιδράσεις.
Κοινωνική δυσαρέσκεια και διαδηλώσεις
Η παραίτηση του Μπαϊρού δεν αναμένεται να μειώσει την κοινωνική ένταση. Στις 10 και 18 Σεπτεμβρίου έχουν προγραμματιστεί μεγάλες κινητοποιήσεις, με την εκστρατεία «bloquons tout» να καλεί σε αποκλεισμούς, απεργίες, μποϊκοτάζ και κατάληψη δημόσιων κτιρίων. Το κίνημα αξιοποιεί πλατφόρμες όπως TikTok, Telegram και Instagram για συντονισμό, θυμίζοντας τις κινητοποιήσεις των «κίτρινων γιλέκων», αλλά με πιο αποκεντρωμένο και τεχνοκρατικό τρόπο.
Η κοινωνική πόλωση αντικατοπτρίζεται και στη Βουλή: η ακροδεξιά εστιάζει στη μετανάστευση και την ασφάλεια, η αριστερά επιδιώκει φορολόγηση των πλουσίων και μείωση των ανισοτήτων, ενώ το κέντρο προσπαθεί να διατηρήσει μια ισορροπία. Το αποτέλεσμα είναι μια πολιτική και κοινωνική σύγκρουση πολλαπλών επιπέδων, που επηρεάζει άμεσα την κυβερνητική σταθερότητα.
Αντίκτυπος στις Αγορές και οικονομική αβεβαιότητα
Η αντίδραση των αγορών στην πτώση της κυβέρνησης Μπαϊρού ήταν συγκρατημένη. Το ευρώ σημείωσε μικρή άνοδο, τα γαλλικά ομόλογα διατήρησαν τα κέρδη τους, ενώ το spread των γαλλικών ομολόγων αυξήθηκε προσωρινά. Οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η αβεβαιότητα για το νέο προϋπολογισμό και τις δημοσιονομικές πολιτικές ενδέχεται να αυξήσει το κόστος δανεισμού για τη Γαλλία και να επηρεάσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Η κατάσταση παρακολουθείται στενά και από ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, καθώς η ασταθής Γαλλία μπορεί να προκαλέσει δονήσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές της Ευρωζώνης, ιδιαίτερα εάν επαναληφθούν πρόωρες εκλογές και παραταθεί η πολιτική αβεβαιότητα.
Το μέλλον της Μακρονικής Προεδρίας
Ο Μακρόν, του οποίου η προεδρία λήγει το 2027, βρίσκεται μπροστά σε μια κρίσιμη πολιτική δοκιμασία. Η επιλογή του επόμενου πρωθυπουργού, η διαχείριση του προϋπολογισμού και η αντιμετώπιση των κοινωνικών κινητοποιήσεων θα καθορίσουν την πολιτική σταθερότητα της χώρας έως το τέλος της θητείας του.
Οι πιθανοί υποψήφιοι περιλαμβάνουν πολιτικά πρόσωπα από το κέντρο, την αριστερά ή τεχνοκράτες από την κοινωνία των πολιτών, ενώ η επιλογή θα πρέπει να λάβει υπόψη και τις διεθνείς προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Γαλλία.
Η Γαλλία, παρά την ισχύ της, αντιμετωπίζει έναν συνδυασμό δημοσιονομικής πίεσης, κοινωνικής δυσαρέσκειας και πολιτικής αστάθειας, που απειλεί να επηρεάσει τόσο την εσωτερική πολιτική όσο και τη θέση της χώρας στον παγκόσμιο χάρτη. Η επόμενη φάση θα κρίνει αν η Γαλλία θα καταφέρει να σταθεροποιήσει το πολιτικό της σύστημα ή αν θα συνεχίσει να ζει σε ένα καθεστώς σύντομων, βραχύβιων κυβερνήσεων.
Τα σενάρια για την επόμενη ημέρα στη Γαλλία
Σύμφωνα με τη γαλλική εφημερίδα La Dépêche, ο Εμανουέλ Μακρόν βρίσκεται αντιμέτωπος με τέσσερις διαφορετικές επιλογές για την επόμενη μέρα στο Μέγαρο των Ηλυσίων, καθώς η πολιτική αστάθεια εντείνεται μετά την παραίτηση του Φρανσουά Μπαϊρού.
Σενάριο 1: Νέος πρωθυπουργός από το κεντρώο-κεντροδεξιό μπλοκ
Παρά τις αποτυχίες των προηγούμενων τεσσάρων πρωθυπουργών από τον ίδιο χώρο να κερδίσουν την εμπιστοσύνη της Εθνοσυνέλευσης και να πείσουν τους Γάλλους για την αναγκαιότητα των περικοπών, ο Μακρόν ενδέχεται να στραφεί ξανά προς το κεντρώο-κεντροδεξιό μπλοκ. Θεωρεί ότι από εκεί μπορεί να προκύψει η μόνη ελπίδα για μια σχετική πλειοψηφία, αλλά και μια κυβέρνηση ικανή να υπερασπιστεί το οικονομικό του πρόγραμμα, που παραμένει κεντρικός πυλώνας της προεδρίας του.
Σενάριο 2: Στροφή προς την αριστερά
Η αριστερή συμμαχία και οι Οικολόγοι είχαν αναδειχθεί πρώτη δύναμη στις εκλογές του 2024, χωρίς όμως να κατακτήσουν πλειοψηφία. Αν και ο Μακρόν απέφυγε τότε να τους αναθέσει την πρωθυπουργία, οι τελευταίες εξελίξεις επαναφέρουν το ενδεχόμενο ενός αριστερού πρωθυπουργού.
Η στρατηγική του Μακρόν θα μπορούσε να επικεντρωθεί στην αποσύνδεση των Σοσιαλιστών από την υπόλοιπη αριστερά και την ενσωμάτωσή τους σε έναν δίαυλο συνεργασίας. Οι Σοσιαλιστές έχουν ήδη δηλώσει έτοιμοι να αναλάβουν ευθύνες, υποστηρίζοντας την ιδέα μιας «μετριοπαθούς» αριστερής κυβέρνησης, χωρίς τις ακρότητες της «Ανυπότακτης Γαλλίας».
Σενάριο 3: Τεχνοκράτης από την κοινωνία των πολιτών
Η επιλογή ενός πρωθυπουργού εκτός κομματικού συστήματος φαίνεται να έχει κερδίσει έδαφος. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση, το 39% των Γάλλων δήλωσαν θετικοί σε μια τέτοια προοπτική. Ονόματα όπως Πασκάλ Ντεμουρζέ, Ζαν-Ντομινίκ Σενάρ και Εμανουέλ Φαμπέ έχουν ήδη ακουστεί. Ωστόσο, ένας τεχνοκράτης θα αντιμετώπιζε την πρόκληση όχι μόνο της αντίστασης των συνδικάτων αλλά και της αμφισβήτησης από τα κόμματα για τη δημοκρατική νομιμοποίηση μιας τέτοιας επιλογής.
Σενάριο 4: Διάλυση της Βουλής και πρόωρες εκλογές
Παρά το γεγονός ότι το καλοκαίρι ο Μακρόν είχε αφήσει να εννοηθεί σε συνέντευξή του στο Paris Match ότι δεν θα προχωρούσε ξανά σε διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, το σενάριο αυτό επανέρχεται στο προσκήνιο. Πολλοί βουλευτές όλων των κομμάτων το απορρίπτουν, φοβούμενοι ότι δεν θα επανεκλεγούν, ωστόσο οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Γάλλων πολιτών επιθυμεί πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.
Πηγή: Le Monde, Le Figaro, France24, La Dépêche
