Ο πρόεδρος Ασράφ Γάνι διέφυγε από το Αφγανιστάν την Κυριακή μετά την είσοδο των Ταλιμπάν στην πρωτεύουσα Καμπούλ, επιβεβαιώνοντας την επιστροφή τους στην εξουσία δύο δεκαετίες μετά την αναγκαστική αποχώρησή τους από τις αμερικανικές δυνάμεις.
Ο ίδιος εξήγησε μέσω Facebook ότι τράπηκε σε φυγή για να αποφευχθεί μια αιματοχυσία. Οπως είπε, έφυγε προκειμένου να αποτρέψει τις συγκρούσεις με τους Ταλιμπάν που θα έθεταν σε κίνδυνο εκατομμύρια κατοίκους της Καμπούλ. Δεν αποκάλυψε, όμως, λεπτομέρειες για την τρέχουσα τοποθεσία του.
Οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν από την πλευρά τους ότι μπήκαν σε πολλές συνοικίες της Καμπούλ, ενώ τρεις από τους ανώτερους αξιωματούχους τους δήλωσαν ότι οι αντάρτες κατέλαβαν και το προεδρικό μέγαρο, μετά τη φυγή του αρχηγού του κράτους.
«Στρατιωτικές μονάδες του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν μπήκαν στην πόλη της Καμπούλ για να εγγυηθούν την ασφάλεια», έγραψε στο Twitter ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν, Ζαμπιχουλάχ Μουτζαχίντ.
Η αποχώρηση αυτή ολοκληρώνει την πανωλεθρία των τελευταίων εβδομάδων, έπειτα από επτά χρόνια στην εξουσία κατά τη διάρκεια των οποίων ο Γάνι δεν κατάφερε να ανοικοδομήσει τη χώρα του, παρά τις υποσχέσεις του.
Το βράδυ της Κυριακής τοπικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν ότι ακούστηκαν εκρήξεις στην αφγανική πρωτεύουσα, ενώ ένας κάτοικος της κεντρικής συνοικίας Μακροριάν είπε ότι ακούστηκαν δύο εκρήξεις, όχι πολύ μεγάλες.
Nοσοκομείο στην αφγανική πρωτεύουσα ανακοίνωσε μέσω Twitter πως περισσότεροι από 40 άνθρωποι τραυματίστηκαν σε συγκρούσεις στα περίχωρα της Καμπούλ. «Οι περισσότεροι (άνθρωποι που μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο) ήρθαν από μάχες στην περιοχή Καραμπάγ», διευκρίνισε χωρίς να δώσει περισσότερες πληροφορίες για τις συγκρούσεις. Στην ανακοίνωση δεν υπάρχει αναφορά για θανάτους.
Η αμερικανική πρεσβεία στην Καμπούλ εξέδωσε σε μια προειδοποίηση ασφαλείας ότι η κατάσταση στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν αλλάζει γρήγορα, συμπεριλαμβανομένου του αεροδρομίου, όπου υπήρξαν αναφορές για πυροβολισμούς καθώς τα αμερικανικά στρατεύματα βοηθούν στην απομάκρυνση των περισσοτέρων μελών του αμερικανικού προσωπικού.
«Υπάρχουν αναφορές για πυροβολισμούς στο αεροδρόμιο πήρε φωτιά, ως εκ τούτου δίνουμε οδηγίες στους Αμερικανούς πολίτες να βρουν καταφύγιο εκεί όπου βρίσκονται», λόγω της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, ανακοίνωσε η πρεσβεία.
Αξιωματούχος του ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι όλες οι εμπορικές πτήσεις από το αεροδρόμιο της Καμπούλ ανεστάλησαν, μόνο στρατιωτικά αεροπλάνα επιτρέπεται να χρησιμοποιούν τον χώρο.
Οι Ταλιμπάν κάλεσαν τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να μείνουν, αλλά αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο Γανί έφυγε από τη χώρα.
Δεν ήταν σαφές πού πήγαινε: ένας ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Εσωτερικών δήλωσε ότι είχε φύγει για το Τατζικιστάν, ενώ ένας αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών είπε ότι δεν ήταν γνωστό σε ποια χώρα θα αποβιβαζόταν.
Εκπρόσωπος των Ταλιμπάν δήλωσε ότι η ομάδα ελέγχει το πού βρίσκεται ο Γανί. Ορισμένοι Αφγανοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τον χαρακτήρισαν «δειλό» επειδή τους άφησε στο χάος.
Οι Ταλιμπάν έφτασαν στην Καμπούλ «από όλες τις πλευρές», δήλωσε στο Reuters ο ανώτερος αξιωματούχος του υπουργείου Εσωτερικών και υπήρξαν κάποιες αναφορές για σποραδικούς πυροβολισμούς γύρω από την πόλη.
Αλλά δεν υπήρξαν σημαντικές μάχες και η ομάδα είπε ότι περίμενε την κυβέρνηση, που υποστηρίζεται από τη Δύση, να παραδοθεί ειρηνικά.
«Οι μαχητές των Ταλιμπάν θα είναι σε ετοιμότητα σε όλες τις εισόδους της Καμπούλ μέχρι να συμφωνηθεί μια ειρηνική και ικανοποιητική μετάβαση εξουσίας», δήλωσε ο εκπρόσωπος τους, Ζαμπιουλάχ Μουτζαχίντ.
Πολλοί Αφγανοί φοβούνται ότι οι Ταλιμπάν θα επιστρέψουν στις προηγούμενες σκληρές πρακτικές με την επιβολή της Σαρία, του Ισλαμικού νόμου. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής τους την περίοδο1996-2001, οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να εργαστούν και επιβάλλονταν ποινές όπως λιθοβολισμός, μαστίγωμα και απαγχονισμός.
Οι Ταλιμπάν προσπάθησαν να προβάλλουν ένα πιο μετριοπαθές πρόσωπο, υποσχόμενοι ότι θα σεβαστούν τα δικαιώματα των γυναικών και θα προστατεύσουν τόσο τους ξένους όσο και τους Αφγανούς.
Ενας άλλος εκπρόσωπος τους, ο Σουχάιλ Σαχίν, δήλωσε ότι θα προστατεύσουν τα δικαιώματα των γυναικών, καθώς και τις ελευθερίες των εργαζομένων στα ΜΜΕ και των διπλωματών.
«Διαβεβαιώνουμε τους ανθρώπους, ιδιαίτερα στην πόλη της Καμπούλ, ότι οι περιουσίες τους, η ζωή τους είναι ασφαλής», είπε στο BBC, λέγοντας ότι η μεταφορά της εξουσίας αναμένεται σε λίγες μέρες.
Αγνωστη έκβαση
Ο υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης, Αμπντούλ Σάταρ Μιρζακαβάλ, δήλωσε ότι η εξουσία θα παραδοθεί σε μια μεταβατική διοίκηση.
«Δεν θα υπάρξει επίθεση στην πόλη, συμφωνήθηκε ότι θα υπάρξει ειρηνική παράδοση», έγραψε στο Twitter.
Τρεις διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι ο Αλί Αχμάντ Τζαλάλι, ακαδημαϊκός με έδρα τις ΗΠΑ και πρώην Αφγανός υπουργός Εσωτερικών, θα μπορούσε να οριστεί επικεφαλής προσωρινής διοίκησης στην Καμπούλ, αν και δεν είναι σαφές. Το 2009, του απαγορεύτηκε η υποψηφιότητα για πρόεδρος, αφού αρνήθηκε να αποποιηθεί την αμερικανική υπηκοότητα.
Δύο αξιωματούχοι των Ταλιμπάν, ωστόσο, δήλωσαν στο Reuters ότι δεν θα υπάρξει μεταβατική κυβέρνηση στο Αφγανιστάν και ότι η οργάνωση αναμένει την πλήρη ανάληψη της εξουσίας.
Πολλοί από τους δρόμους της Καμπούλ «πλημμύρισαν» αυτοκίνητα και άνθρωποι είτε προσπάθησαν να γυρίσουν εσπευσμένα στα σπίτια τους, είτε να φτάσουν στο αεροδρόμιο, δήλωσαν κάτοικοι.
«Μερικοί άνθρωποι έχουν αφήσει τα κλειδιά τους στο αυτοκίνητο και έχουν αρχίσει να περπατούν προς το αεροδρόμιο», είπε ένας κάτοικος στο Reuters. Ενας άλλος δήλωσε: «Ολοι οι άνθρωποι πηγαίνουν σπίτι φοβούμενοι μια μάχη».
Αξιωματούχος της υπερατλαντικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ είπε ότι αρκετά στελέχη της Ευρωπαϊκής Ενωσης μετακινήθηκαν σε ασφαλέστερη τοποθεσία στην Καμπούλ.
Διεθνής ανησυχία
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, δήλωσε στην Ουάσινγκτον ότι η πρεσβεία μεταφέρεται στο αεροδρόμιο και έχει μια λίστα με άτομα που πρέπει να διαφύγουν τον κίνδυνο.
Ενας αξιωματούχος του ΝΑΤΟ είπε ότι η συμμαχία βοηθά στην ασφάλεια του αεροδρομίου και ότι μια πολιτική λύση είναι «τώρα πιο επείγουσα από ποτέ».
Η Ρωσία δήλωσε ότι δεν βλέπει την ανάγκη εκκένωσης της πρεσβείας της προς το παρόν.
Νωρίτερα την Κυριακή, οι αντάρτες κατέλαβαν την ανατολική πόλη Τζαλαλαμπάντ χωρίς μάχη, εξασφαλίζοντάς τους τον έλεγχο σε έναν από τους κύριους αυτοκινητόδρομους της χώρας.
Κατέλαβαν επίσης τον συνοριακό σταθμό Τορκάμ στη μεθόριο με το Πακιστάν, αφήνοντας το αεροδρόμιο της Καμπούλ ως τη μόνη διέξοδο από το Αφγανιστάν.
«Το να επιτραπεί η διέλευση στους Ταλιμπάν ήταν ο μόνος τρόπος για να σωθούν ζωές πολιτών», δήλωσε στο Reuters ένας Αφγανός αξιωματούχος από την Τζαλαλαμπάντ.
Το Ιράν δήλωσε ότι έχει δημιουργήσει στρατόπεδα στα σύνορα με το Αφγανιστάν για να παρέχει προσωρινό καταφύγιο σε Αφγανούς που εγκαταλείπουν τη χώρα τους.
Η Γαλλία μεταφέρει την πρεσβεία της στο Αφγανιστάν στον χώρο του αεροδρομίου της Καμπούλ για να διευκολύνει την απομάκρυνση των Γάλλων πολιτών που ενδέχεται να βρίσκονται ακόμη στη χώρα, δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν, προσθέτοντας ότι η διπλωματική αντιπροσωπεία θα παραμείνει σε λειτουργία προκειμένου να φύγουν όλοι οι Γάλλοι από τη χώρα.
Κριτική στον Μπάιντεν
Ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ενέκρινε το Σάββατο την ανάπτυξη 5.000 αμερικανικών στρατευμάτων για να βοηθήσουν στην εκκένωση πολιτών και να διασφαλίσει μια «τακτική και ασφαλή» απομάκρυνση του στρατιωτικού προσωπικού.
Ο Μπάιντεν είπε ότι η κυβέρνησή του είχε διαμηνύσει στους Ταλιμπάν αξιωματούχους, σε συνομιλίες στο Κατάρ, ότι οποιαδήποτε ενέργεια που θέτει σε κίνδυνο το αμερικανικό προσωπικό «θα αντιμετωπιστεί με μια γρήγορη και ισχυρή αμερικανική στρατιωτική απάντηση».
Ωστόσο, αντιμετωπίζει αυξανόμενη εσωτερική κριτική μετά την διατήρηση ενός σχεδίου, που ξεκίνησε από τον Ρεπουμπλικανό προκάτοχό του Ντόναλντ Τραμπ, για τον τερματισμό της αμερικανικής στρατιωτικής αποστολής στο Αφγανιστάν έως τις 31 Αυγούστου.
«Μια ατελείωτη αμερικανική παρουσία εν μέσω εμφύλιας σύγκρουσης σε άλλη χώρα δεν ήταν αποδεκτή για μένα», δήλωσε ο Μπάιντεν το Σάββατο.