Η ΓΕΝΝΗΣΗ
Έν’ άλλο βράδυ τον άκουσα να κλαίει δίπλα. Χτύπησα την
πόρτα και μπήκα. Μου ’δειξε πάνω στο κομοδίνο ένα μικρό ξύλινο
σταυρό. «Είδες, μου λέει – γεννήθηκε η ευσπλαχνία.» Έσκυψα
τότε το κεφάλι κι έκλαψα κι εγώ,
γιατί θα περνούσαν αιώνες και αιώνες και δε θα ’χαμε να
πούμε τίποτα ωραιότερο απ’ αυτό.Τάσος Λειβαδίτης
Πριν λίγο καιρό συμμετείχα σε μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για παιδιά και παρόλο που δεν το συνηθίζω, έκανα το λάθος να αναφέρω κάποιο από αυτά τα κλισέ που τους λέμε τα Χριστούγεννα, πως είναι η γιορτή της αγάπης. Ένα κορίτσι ετών εννέα μου είπε τρομερά ενοχλημένο:
«Αυτά να τα πείτε στα μικρά. Εμείς που τα έχουμε ακούσει όλα αυτά, τι να κάνουμε τώρα;»
Όταν επέστρεφα στο σπίτι μου, χαρούμενη αλλά και κουρασμένη από την παιδική φασαρία, αναρωτήθηκα πότε αυτό το εννιάχρονο κορίτσι πρόλαβε να γίνει τόσο κυνικό. Βέβαια, μετά το σκέφτηκα καλύτερα. Αν είναι λίγο παραπάνω έξυπνο, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει ότι άλλα λέμε κι άλλα κάνουμε και ότι παπαγαλίζουμε λέξεις και έννοιες, που δεν τιμάμε και δεν πιστεύουμε στ’ αλήθεια.
Τα Χριστούγεννα στην πραγματικότητα γιορτάζουν τα πολυκαταστήματα και οποιοδήποτε εμπορικό είδος μπορεί να φορέσει έναν κόκκινο σκούφο για να γίνει πιο δελεαστικό στο αγοραστικό κοινό. Δεν μας κάνει εντύπωση ούτε το γεγονός ότι ακόμη και εσώρουχα που φοράνε συνήθως σε «αισθησιακές» ταινίες γίνονται «αγιοβασιλιάτικα». Δεν είναι ηθικοπλαστική η παρατήρηση. Απλώς η λέξη «άγιο» και αυτά τα εσώρουχα είναι πράγματα ασύνδετα. Εκφράζουν εντελώς διαφορετικά πράγματα. Είναι μια σημειολογική αντίθεση εντυπωσιακή, ωστόσο έχουμε τόσο συνηθίσει τον υπερκαταναλωτισμό να ισοπεδώνει τα πάντα, που δεν μας κάνει καν εντύπωση.
Κατά τα άλλα, τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή της αγάπης. Της αγάπης που πρέπει να εκδηλώνεται, όμως, μόνο με την προσφορά υλικών αντικειμένων. Αν πάει κανείς και πει σε κάποιον, «Αυτά τα Χριστούγεννα θέλω να σου χαρίσω την αγάπη μου», ο άλλος θα τον κοιτάξει το λιγότερο με έκπληξη. Για να μην πω να δοκιμάσει να το πει κανείς στα παιδιά του….
Τα Χριστούγεννα είναι και η εποχή των καλών πράξεων. Δεν πειράζει, π.χ. αν έντεκα μήνες τον χρόνο παραβλέπουμε το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι που ζουν στους δρόμους. Τον Δεκέμβριο τους θυμόμαστε συγκινημένοι με τις προσφορές που κάνουμε, γιατί τα Χριστούγεννα είναι και η γιορτή της προσφοράς. Ο Δήμος ανοίγει μια αίθουσα και μοιράζει μερίδες με φαγητό. Καλύτερα να κρατήσουμε, όμως, τα δάκρυά μας. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους 364 μέρες τον χρόνο τρώνε από τα σκουπίδια. Ή μάλλον, συγγνώμη, 363. Γιατί τους μοιράζουν μερίδες και το Πάσχα.
Τα Χριστούγεννα θυμόμαστε ότι υπάρχουν παιδιά χωρίς οικογένειες. Τότε γεμίζουμε σακούλες με μακαρόνια και τα στέλνουμε στα ιδρύματα. Κι έτσι είμαστε καλοί Χριστιανοί με ήσυχες συνειδήσεις και μπορούμε να απολαύσουμε τη γαλοπούλα, τη βασιλόπιτα και τη σαμπάνια με τον φελλό.
Φυσικά, κάθε άνθρωπος δικαιούται το απολαμβάνειν και τη χαρά, όταν είναι αυθεντικά μάλιστα, κάνουν και πολύ καλό στην ψυχική μας υγεία. Το θέμα είναι όμως, να μην λέμε χριστουγεννιάτικα ψέματα στον εαυτό μας και στα παιδιά μας, που έχουν μάτια, αυτιά και ικανότητα για κάποιους λογικούς συλλογισμούς. Μη λέμε ότι νοιαζόμαστε, όταν δεν νοιαζόμαστε, ότι αγαπάμε, όταν δεν αγαπάμε, ότι προσφέρουμε, όταν δεν προσφέρουμε. Αν είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, αυτό θα είναι σίγουρα μια χριστουγεννιάτικη φώτιση.
Μιλώ στο πρώτο πληθυντικό αναφερόμενη στο «εμείς» ως κοινωνία και όχι σε άτομα ξεχωριστά. Στην κοινωνία ως ένα μεγάλο σύνολο με ιδέες, συνήθειες, θεσμούς και αναπαραστάσεις. Δυστυχώς, εδώ και δεκαετίες ο υπερκαταναλωτισμός και τα κυρίαρχα μέσα μαζικής ενημέρωσης γεμίζουν ακατάπαυστα τον συλλογικό μας νου με ψέματα, φτήνια και ατομικισμό.
Κι όμως. Όποια αυθεντική αλήθεια έχουμε μέσα μας, βρίσκεται κάπου στο κρύο τυλιγμένη σαν το θείο βρέφος στη φάτνη. Είναι σίγουρα ευάλωτη και απειλούμενη από τον κάθε Ηρώδη των καιρών μας. Και ταυτόχρονα, ικανή να προσελκύσει το αστέρι που θα μας δείξει έναν καλύτερο δρόμο…
ΥΓ: Σε μια άλλη χριστουγεννιάτικη γιορτή πριν χρόνια κλήθηκα να απασχολήσω δημιουργικά παιδιά οικογενειών που υποστήριζε η Πρόνοια. Ήταν βέβαιο πως δεν θα έπαιρναν πολλά δώρα τα Χριστούγεννα. Έσπασα το κεφάλι μου για να γράψω μια ιστορία, που δεν θα τα έκανε να νιώσουν άσχημα με την τόση επίδειξη ευτυχίας που έχουν πολλές φορές οι παιδικές χριστουγεννιάτικες ιστορίες. Κατέληξα σε αυτήν: