Όταν κάποιος αντιμετωπίζει καρδιαγγειακό νόσημα που χρήζει χειρουργικής επέμβασης, συνήθως ρωτάει περισσότερους από ένα χειρουργό για την προσέγγιση του. Συχνά, οι απόψεις διίστανται. Κάποιοι χειρουργοί προτείνουν προσέγγιση με κλασσικές μεθόδους. Κάποιοι άλλοι προτείνουν πιο νέες τεχνικές, «ενδοσκοπικές», που πραγματοποιούνται με μικρότερες τομές. Ακόμα και με τη βοήθεια του καρδιολόγου του, που πάντα πρέπει να συμμετέχει στην διαδικασία, η τελική απόφαση ανήκει πάντα στον ασθενή. Πώς μπορεί όμως να αποφασίσει ένας άνθρωπος που αντικειμενικά δεν έχει τις σχετικές τεχνικές γνώσεις;
Η κλασσική μέθοδος είναι βέβαια δοκιμασμένη. Αλλά και η ενδοσκοπική; Είναι κάτι τόσο νέο; Έχει διαφορά από τις κλασσικές μεθόδους; Και τελικά είναι ασφαλής;
Όταν παρακολούθησα τα πρώτα μου σεμινάρια στο εξωτερικό ως ειδικευόμενη στην Ελλάδα, ρώτησα και εγώ τον εκπαιδευτή μου: «Μα πόσο πιο αποτελεσματικό είναι και πως τα καταφέρνει κανείς να εκπαιδευτεί τόσο καλά στην ενδοσκοπική χειρουργική;»
Η απάντηση ήταν απλή.
«Μα εγώ γεννήθηκα με μια κάμερα στο χέρι. Αυτή είναι η πρώτη μέθοδος για εμάς. Είναι ο τρόπος που μαθαίνουμε να χειρουργούμε. Και είναι αποτελεσματικότατος».
Πολλοί μεγαλύτεροι θα αντιπαραθέσουν πως πρέπει να ξέρουμε πρώτα με μεγάλες τομές χειρουργείου και ύστερα να εκπαιδευθούμε στα ενδοσκοπικά.
Η εμπειρία μου – που βίωσα το μεταίχμιο και την αλλαγή στην εκπαίδευση με το που ξεκίνησα την ειδικότητα μου - καταδεικνύει ότι αυτό είναι αμφιλεγόμενο.
Η χειρουργική είναι ενιαία. Επίσης, κάθε χειρουργός εκπαιδεύεται προσαρμόζοντας τις καταστάσεις στις ανάγκες του. Το σημαντικότερο είναι να μπορεί ο κάθε άνθρωπος όταν αρρωστήσει, να χειρουργηθεί, αν αυτό απαιτείται, πάνω από όλα με ασφάλεια και στη χώρα του, κοντά στο σπίτι του. Τα έξοδα, οι λογιστικές δυσκολίες και οι διαταραχές στην οικογενειακή λειτουργία είναι πολύ σημαντικά όταν κάποιος πάει να χειρουργηθεί στο εξωτερικό.
Η ενδοσκοπική χειρουργική αρχικά παρουσιάστηκε σαν μια τεχνογνωσία που προσφέρει άριστο κοσμητικό αποτέλεσμα. Αυτό ισχύει, αλλά δεν είναι ο μόνος λόγος επιλογής της. Είναι βεβαίως σημαντικό να μπορείς να κοιταχτείς στον καθρέπτη μετά από μια καρδιοχειρουργική επέμβαση και να μην τρομάζεις, ούτε εσύ ούτε οι άλλοι. Η οικογένειά σου, να σε αγκαλιάζει χωρίς να φοβάται μη σε ακουμπήσει κάπου και σε πονέσει. Είναι προβληματισμοί που έχουμε μοιραστεί με τους ασθενείς και τους συγγενείς τους, αλλά και έχω βιώσει προσωπικά.
Ας πάμε όμως στο πιο επιστημονικό μέρος. Η τεχνολογία στις μέρες μας δίνει τη δυνατότητα με την κάμερα να έχουμε μια εξαιρετική εικόνα διεγχειρητικά. Οι κάμερες υπό γωνιά μπορούν να μας δείξουν με υψηλή ευκρίνεια σημεία, που ακόμα και σε ανοιχτό χειρουργείο, δεν έχουν την ίδια καλή οπτική. Η μεγέθυνση της εικόνας που έχουμε αναδεικνύει και την παραμικρή λεπτομέρεια . Μια σπασμένη χορδή, μια μικρή μάζα, ένα θρόμβο, μια οπή σχεδόν αόρατη στο γυμνό οφθαλμό. Η τρισδιάστατη απεικόνιση έρχεται να προσθέσει την έννοια του βάθους στην εικόνα μας, σαν όλα να είναι μπροστά στα χέρια μας.
Κι όλο αυτά τα απεικονιστικά θαύματα μέσω μια μικρής οπής λίγων εκατοστών. Κάποιοι θα αναρωτηθείτε και τι έγινε; Δεν πάω στα καλλιστεία. Ακόμα όμως και τότε, γνωρίζουμε ότι όσο μικρότερο είναι το τραύμα τόσο πιο γρήγορη είναι η επούλωσή του. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για όσους πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη, Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), παχυσαρκία ή κάποια νόσο κολλαγόνου, αλλά και για τους ηλικιωμένους. Για όσους έχουν οστεοπόρωση, η επούλωση μιας μεγάλης στερνοτομής δεν είναι τόσο απλή υπόθεση. Το οστό θέλει χρόνο να «κολλήσει» και να μπορούμε να κάνουμε αβίαστα όλες τις κινήσεις όπως άρση βάρους ή ακόμα και οδήγηση.
Είναι λογικό ότι όσο πιο μικρή η τομή, τόσο λιγότερος είναι και ο μετεγχειρητικός πόνος. Φυσικά όλοι οι ασθενείς καλύπτονται με αναλγητική αγωγή, ώστε να εξαλείφεται ο πόνος. Ωστόσο, ασθενείς με μικρές τομές, μίνι στενόστομες ή μικρές θωρακοτομές - δηλαδή μικρές οπές στο θωρακικό τοίχωμα, μπορούν εξαρχής να ελέγξουν πλήρως τον πόνο και να τον εκμηδενίσουμε με αναλγητική αγωγή. Οι περισσότεροι μπορεί να νιώθουν αιμωδίες - ένα μούδιασμα στην περιοχή - το οποίο υποχωρεί στις επόμενες μέρες.
Οι ασθενείς μας κινητοποιούνται άμεσα μετεγχειρητικά και σχεδόν χωρίς πόνο. Η μοντέρνα καρδιοχειρουργική άλλωστε, προστάζει γρήγορη αποσωλήνωση του ασθενούς στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και μεταφορά στο θάλαμο νοσηλείας. Κινητοποίηση στην καρέκλα από την πρώτη κιόλας μέρα. Στις επόμενες δύο-τρεις μέρες ο ασθενής περπατάει και αυτοεξυπηρετείται, αντιστοίχως με το βαθμό ανεξαρτησίας που είχε και προ-εγχειρητικά. Μόλις νιώσει έτοιμος, πάει στο σπίτι του. Και για το περιβάλλον του, η κατάσταση είναι πλέον πιο εύκολη από ότι στο παρελθόν. Τις πρώτες μέρες, η υποστήριξη που χρειάζεται κάποιος μετεγχειρητικά είναι κυρίως για προληπτικούς λόγους, ώστε να είναι ασφαλής και να έχει μια ομαλή ανάρρωση. Με τις ενδοσκοπικές τεχνικές μπορεί κάποιος μέσα στις επόμενες 2 εβδομάδες να επιστρέψει στην καθημερινότητα του και στην εργασία του.
Δεν είναι βεβαίως η ενδοσκοπική χειρουργική πανάκεια. Σε κάποιες περιπτώσεις συνίστανται πιο παραδοσιακές προσεγγίσεις. Όπου όμως αυτή είναι εφικτή και ενδεδειγμένη, η καρδιοχειρουργική επέμβαση και η νοσηλεία γίνεται μια εμπειρία σίγουρα λιγότερο τραυματική από ότι βίωσε η προηγούμενη γενιά. Ας το δούμε σαν μια ευκαιρία να βελτιώσουμε τη ζωή μας και να έχουμε μια δεύτερη ευκαιρία να ζήσουμε για πολλά και καλά χρόνια.