Το παγκόσμιο ποδόσφαιρο για το Κατάρ θα μείνει στην ιστορία της χώρας και διεθνώς μια επιτυχία, η οποία έβαλε την Αραβική χερσόνησο στο σύνολο, στο χάρτη του πιο δημοφιλούς αθλήματος, το ποδόσφαιρο. Ενώ βεβαίως, άλλα Αραβικά κράτη προϋπήρχαν ως σημαντικοί παράγοντες, κυρίως λόγω του μεγάλου μεταγραφικού χρηματικού κύκλου προσφορών προς παίχτες, το Κατάρ έγινε η πρώτη Αραβική χώρα που φιλοξένησε το παγκόσμιο κύπελλο σε επίπεδο εθνικών ομάδων.
Ένα κύπελλο ωστόσο το οποίο αμφισβητήθηκε από την αρχή. Καθώς το Κατάρ κατηγορήθηκε για τον τρόπο επιρροής προς τα μέλη που έπαιρναν αποφάσεις για το μεγάλο αυτό γεγονός. Ένα κατηγορητήριο που ποτέ δεν σταμάτησε. Είναι και έγινε μεγάλο θέμα για τον τρόπο που διεξήχθησαν οι διεργασίες επιρροής και συνεπώς αποφάσεων. Και αν κανείς πίστευε πως το Κατάρ δεν έκανε παράνομες κινήσεις μέχρι τώρα, τα πρόσφατα γεγονότα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για πολιτικά και άλλα δεδομένα και συγκεκριμένα τις κινήσεις προς το Ευρωκοινοβούλιο, (που το επίσημο Κατάρ αρνείται), έρχεται να ανατρέψει και τους λίγους πιστούς που έμειναν προς υποστήριξη της χώρας αυτής.
Η ολοκλήρωση του ποδοσφαιρικού αυτού γεγονότος σήμανε την ολοκλήρωση ενός μεγαλεπήβολού προγράμματος αναβάθμισης υποδομών και υπηρεσιών της χώρας. Σήμανε ταυτοχρόνως μια μεγάλη γεωπολιτική και στρατηγική προσπάθεια ανάδειξης και ανακατάταξης της χώρας στην περιοχή όσο αφορά την γενικότερη πολιτική σκηνή περιφερειακή και διεθνή. Φαίνεται πως το σχέδιο της ανάδειξης της χώρας συνεχίζεται, ακόμα και σήμερα, με σταθερά βήματα. Φαίνεται πως το Κατάρ επιδιώκει να συνεχίσει να έχει μια «αυτόνομη» στάση με τον τρόπο που λειτουργεί ανεξαρτήτως και του Αραβικού Συνδέσμου.
Μαζί με την ανάδειξη της πολιτικής της επικοινωνίας δια μέσου του αθλητισμού, ήρθαν και τα μεγαλεπήβολα κατασκευαστικά πλάνα. Με τεράστιο κόστος ζωής εν’
τέλει που δείχνει πόσο νομικά και πρακτικά ανέτοιμη ήταν η χώρα. Πως μέχρι και πρόσφατα, δεν δεχόταν ότι έχει εργατικά ατυχήματα και ότι τα μέτρα της ασφαλείας ήταν ανεπαρκή. Η πολιτιστική διαφορά είναι ακόμα μεγάλη από τον δυτικό τρόπο ζωής. Από την άλλη επιδιώκει το Κατάρ να διατηρήσει το νέο της «στάτους», της επιτυχημένης οργάνωσης, και χώρας το οποίο να δείχνει την δυναμική της χώρας περιφερειακά και διεθνώς.
Το σκεπτικό αυτό συμβαδίζει με την γεωπολιτική, στρατηγική και περιφερειακή ανακατάταξη δυνάμεων και ισορροπιών της περιοχής και της αναμόρφωσης των συμμάχων και συμμαχιών, που επιδιώκεται συνολικά. Γεγονός που ωστόσο δεν άρχισε τώρα. Το γεωπολιτικό περιβάλλον αναμορφώνεται. Οι δυνάμεις που διαχωρίζονται πλέον σε δυτικές φιλοδημοκρατικές και φιλελεύθερες οικονομίες, εναντίον απολυταρχικών καθεστώτων, καθιστούν το Κατάρ συνώνυμο συμμετοχής με αυτούς ωστόσο που επιλέγουν από τα δύο.
Συνομιλούν σε εμπορικό επίπεδο με όλους. Ωστόσο πολιτικά, συνομιλούν κυρίως συμμετοχικά και συμμαχικά με καθεστώτα. Τα οποία ίδια ενώ μιλούν την κοινή πολιτική του παγκόσμιου εμπορίου, δια μέσω αυτού προσπαθούν να επιβάλουν απολυταρχικές πολιτικές και στο βάθος ιδεολογίες τους. Δηλαδή ότι το Κατάρ κατηγορείται πως επεδίωξε να κάνει ακριβώς αυτό και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Εξίσου το Κατάρ κατηγορείται πολιτικά, πως «οι νέες του συμμαχίες», αναμορφώνουν πολιτικά και στρατιωτικά το νέο παγκόσμιο και περιφερειακό σύστημα διακυβέρνησης. Γιατί απλά οι συνομιλητές τους, όπως η Τουρκία και το Ιράν έχουν τάσεις από-δημοκρατικοποίησης. Από την Αραβική χερσόνησο, φαίνεται πως άρχισε η χρηματοδότηση της ανακατάταξης. Από το 2010 με την επονομαζόμενη Αραβική Άνοιξη, μέχρι και το 2016, όταν το Κατάρ θεωρήθηκε ανεπιθύμητη χώρα από τις υπόλοιπες του Αραβικού Συνδέσμου, έστω και για λίγα χρόνια (λόγω του Παγκοσμίου Κυπέλλου σήμερα), λόγω των γεγονότων στην Υεμένη, θεωρείται σήμερα μια χώρα «πειρατής». Θα μπορούσε να πει κανείς όταν κοιτάζει τα συλλογικά συμφέροντα της Αραβικής Χερσονήσου ή του συνδέσμου μεμονωμένα και «εγωιστικά».
Το Κατάρ πρόδωσε την Συμμαχία των Αραβικών κρατών το 2016. Μια συμμαχία τότε που ηγείτο από την Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ με συμμετοχή του Κατάρ και του Ομάν μεταξύ άλλων στο πόλεμο της Υεμένης. Το εμπάργκο που δέχτηκε το Κατάρ κατά ένα τρόπο οδήγησε την χώρα σε μια νέα πραγματικότητα: Με στήριγμα μεγάλης χώρας την Τουρκία, το Κατάρ έκανε μια νέα επιλογή για μια διαμόρφωση μιας «νέας τάξης πραγμάτων» βασισμένη στα συμφέροντά της. Μια επιλογή που έφερε από την άλλη τη Τουρκία αντιμέτωπη, με μια νέα πραγματικότητα που πάντα αναζητούσε. Με στρατιωτική παρουσία στο Κατάρ άρα και Αραβική χερσόνησο, όσο και εμπορικά ενισχυμένη τόσο στις εξαγωγές όσο και εισαγωγές.
Το Κατάρ έχει πολλαπλούς στόχους. Στόχους που θα φέρει πιθανώς, περισσότερη συμμετοχή και κατά συνέπεια εξουσία. Να πούμε εδώ πως η σύντομη «ιστοριογραφία» προδιαθέτει τα γεγονότα που περιγράφονται παραπάνω ίσως να μην θεωρούνται αλληλένδετα μεταξύ τους με μια πρώτη ματιά, αλλά τελικά αν μελετήσει κανείς ειδικότερα, τα γεγονότα σχετίζονται μεταξύ τους. Όπως και οι πράξεις: Στο επικοινωνιακό, πολιτικό, στρατιωτικό και εμπορικό επίπεδο. Δεν ήταν τυχαία η εμπλοκή του Κατάρ στις διαπραγματεύσεις από το 2016 με τους Ταλιμπάν μέχρι και σήμερα στο Αφγανιστάν. Όπως και επενδύσεις σε εταιρείες και σε ακίνητα μέχρι και χρηματοδότηση συμμαχιών, όπως αυτή της Τουρκίας, με μεγάλα δώρα και διαμεσολάβηση με το Ιράν, τον μέχρι άλλοτε εχθρό. Το μέλλον διαμορφώνεται για το Κατάρ. Αλλά δεν θα είναι για πάντα έτσι.
Όπως και με το πρόσφατο σκάνδαλο, το οποίο μπορεί να είναι ανατρεπτικό στο σύνολό του, γιατί θα πιστεύεται πως ίσως βγουν νέα δεδομένα, έτσι και στο εγγύς μέλλον το Κατάρ θα μπει στο μικροσκόπιο πολλών κρατών και οργανισμών. Γιατί οι πρόσφατες πράξεις, έστω και αν δεν τους αποδέχονται αποτελούν θέμα εντιμότητας και ήθους. Και αν το μέλλον του Κατάρ ως δείγμα σκέψης και χρήσης ορίζεται από αντίστοιχες πρόσφατες πράξεις, τότε τα πράγματα πιθανολογείται πως θα δυσκολέψουν πολύ και σύντομα ξανά περιφερειακά και διεθνώς για την χώρα. Και αυτό είναι ακόμα η αρχή ενός παιγνίου ανταγωνισμού μεταξύ δυνάμεων. Συμφέροντα τα οποία θα καθορίσουν πολιτικές συμμαχίες και διαχωριστικές γραμμές και στην Αραβική Χερσόνησο αλλά και την Μέση Ανατολή.
***
Του Δρ. Μάριου Παναγιώτη Ευθυμιόπουλου
Αναπληρωτή Καθηγητή Διεθνούς Στρατηγικής και Ασφάλειας
Προέδρου του Τμήματος Ιστορίας, Πολιτικής και Διεθνών Σπουδών
στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφος και Προέδρου του Strategy International (SI) Ltd.