Σχεδόν 15.000 χιλιόμετρα από το Κίεβο, η ουκρανική σημαία κυματίζει πάνω από μια χούφτα σκόρπια, διάσπαρτα κτίρια σκαρφαλωμένα σε ένα νησί μήκους μισού χιλιομέτρου στην άκρη της Ανταρκτικής. Αυτός είναι ο σταθμός Βερνάντσκι, η μοναδική ερευνητική βάση της Ουκρανίας στην Ανταρκτική και φιλοξενεί δώδεκα επιστήμονες, μηχανικούς και προσωπικό υποστήριξης που πλησίαζαν στο τέλος μιας 13μηνης αποστολής όταν η Ρωσία εισέβαλε στην χώρα τους.
Τώρα αυτοί οι πολικοί κάτοικοι έχουν εγκλωβιστεί σε ένα από τα πιο απομακρυσμένα σημεία της Γης, ενώ πίσω στην Ουκρανία οι φίλοι και η οικογένειά τους κρύβονται σε καταφύγια ή ετοιμάζονται να πολεμήσουν ενάντια στις ρωσικές δυνάμεις εισβολής.
«Είναι πραγματικά οδυνηρό να είμαι εδώ ανίκανος να πολεμήσω την κατοχή της πατρίδας μου», λέει ο Άντρι Κχιτρί, αναισθησιολόγος και γιατρός επειγόντων περιστατικών από την Πολτάβα της κεντρικής Ουκρανίας. Ως γιατρός της αποστολής, το κύριο καθήκον του Κχιτρί είναι να παρακολουθεί τη φυσιολογική και ψυχική κατάσταση των άλλων μελών της ομάδας. Κυρίως η υγεία τους «αντέχει», λέει, αλλά μερικές φορές η πίεση της αδυναμίας να βοηθήσουν τους αγαπημένους τους και τη χώρα τους γίνεται δύσκολο να περιοριστεί.
«Για κάποιους είναι σχεδόν αφόρητο. Μερικές φορές το άγχος είναι τόσο δυνατό που χρειάζεται να βοηθήσω τους συναδέλφους μου με φάρμακα για να ομαλοποιήσουν την αρτηριακή πίεση ή την αϋπνία τους».
Ο Κχιτρί θέλει να επιστρέψει στην Ουκρανία και να βοηθήσει στην υπεράσπιση της χώρας του. «Πιστεύω ότι θα ήμουν πολύ πιο χρήσιμος να περιθάλψω τους τραυματίες σε χειρουργείο ή ΜΕΘ ή στο χωράφι», λέει. Όμως ο γιατρός που επρόκειτο να τον αντικαταστήσει στο πλαίσιο της επόμενης αποστολής εργάζεται τώρα στην Ουκρανία. Φαίνεται ότι το Κχιτρί μπορεί να χρειαστεί να περάσει άλλον ένα χρόνο στην Ανταρκτική. «Αισθάνομαι ότι είναι καθήκον μου να μείνω εδώ αν δεν υπάρχει κανείς να με αντικαταστίσει», λέει.
Ο Μάρτιος είναι το τέλος του καλοκαιριού της Ανταρκτικής, με τη θερμοκρασία στο Βερνάντσκι να κυμαίνεται γύρω στους μηδέν βαθμούς Κελσίου. Τους καλοκαιρινούς μήνες θα είχαμε επισκέψεις τουριστών που έρχονται για να δουν τους πιγκουίνους και να επισκεφτούν το μπαρ της βάσης: μια κληρονομιά των προηγούμενων Βρετανών ιδιοκτητών του.
Αν και απέχει σχεδόν 17.000 χιλιόμετρα από το σπίτι, ο Άντον επικοινωνεί με την οικογένεια του και τους φίλους του στο Χάρκοβο. «Επικοινωνούμε μέσω Διαδικτύου. Είναι ασφαλείς. Μένουν σε καταφύγια, μερικές φορές είναι στο σπίτι», λέει. Το Χάρκοβο, στα βορειοανατολικά της Ουκρανίας, έχει δεχτεί πολλούς βομβαρδισμούς από τις ρωσικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων σε μη στρατιωτικά κτίρια, σύμφωνα με ρεπορτάζ του The Guardian. «Οι εισβολείς προσπαθούν να καταλάβουν την πόλη», λέει ο Άντον.
Ο Άντον και ο Κχιτρί είναι μέρος της εικοστής έκτης ουκρανικής αποστολής στο Βερνάντσκι από το 1996 - η χρονιά που η ιδιοκτησία της βάσης μεταφέρθηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ουκρανία. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Ρωσία δήλωσε ότι ήταν ο μοναδικός ιδιοκτήτης των πέντε ερευνητικών σταθμών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στην Ανταρκτική και αρνήθηκε το αίτημα της Ουκρανίας να αναλάβει τη λειτουργία μιας από τις βάσεις. Αντίθετα, η βρετανική κυβέρνηση προσφέρθηκε να πουλήσει αυτό που τότε ονομαζόταν σταθμός Φάραντει στην ουκρανική κυβέρνηση για μια μια λίρα. Από τότε, ο σταθμός στελεχώθηκε μόνιμα από τουλάχιστον δώδεκα Ουκρανούς: Μια πινακίδα σηματοδοτεί την τεράστια απόσταση μεταξύ του Βερνάντσκι και των πόλεων από τις οποίες προέρχονται οι ερευνητές του.
Αλλά τώρα η ατμόσφαιρα στη βάση είναι πολύ πιο σοβαρή, λέει ο Αντον, ένας βιολόγος από το Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας (όπως και άλλοι με τους οποίους μίλησε το WIRED για αυτό το άρθρο, αρνήθηκε να δώσει το επώνυμό του). «Ο τρόπος ζωής που έχουμε εδώ και ένα χρόνο έχει αλλάξει. Πρακτικά δεν περνάμε τον ελεύθερο χρόνο μαζί», λέει. Τις περισσότερες φορές, ο Άντον και οι συνάδελφοί του είτε εργάζονται, είτε διαβάζουν ειδήσεις είτε διατηρούν επαφή με τα αγαπημένα τους πρόσωπα στο σπίτι.
Οι μεγαλύτεροι τηλεοπτικοί σταθμοί της Ουκρανίας έχουν συγχωνεύσει την κάλυψή τους σε ένα ενιαίο κανάλι κυλιόμενων ειδήσεων που παίζει σε μια οθόνη στην κοινή αίθουσα της βάσης. Περιστασιακά το χιόνι μπλοκάρει το δορυφορικό πιάτο στο οποίο βασίζεται ο σταθμός για τη σύνδεσή του στο Διαδίκτυο, αλλά τις περισσότερες φορές οι ερευνητές μπορούν να παρακολουθούν ειδήσεις για την εισβολή μέσω επίσημων πηγών και εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων. «Η φυσική απόσταση δεν με μετατρέπει σε ξένο γιατί εξακολουθώ να είμαι συνδεδεμένος με την Ουκρανία με ψυχικούς δεσμούς: την οικογένειά μου, τους φίλους μου, τους συναδέλφους μου, τις αναμνήσεις μου και τις φιλοδοξίες μου», λέει ο Κχιτρί.
Αν και απέχει σχεδόν 17.000 χιλιόμετρα από το σπίτι, ο Άντον επικοινωνεί με την οικογένεια του και τους φίλους του στο Χάρκοβο. «Επικοινωνούμε μέσω Διαδικτύου. Είναι ασφαλείς. Μένουν σε καταφύγια, μερικές φορές είναι στο σπίτι», λέει. Το Χάρκοβο, στα βορειοανατολικά της Ουκρανίας, έχει δεχτεί πολλούς βομβαρδισμούς από τις ρωσικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων επιθέσεων σε μη στρατιωτικά κτίρια, σύμφωνα με ρεπορτάζ του The Guardian. «Οι εισβολείς προσπαθούν να καταλάβουν την πόλη», λέει ο Άντον.
Ο Άντον και ο Κχιτρί είναι μέρος της εικοστής έκτης ουκρανικής αποστολής στο Βερνάντσκι από το 1996 - η χρονιά που η ιδιοκτησία της βάσης μεταφέρθηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ουκρανία. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Ρωσία δήλωσε ότι ήταν ο μοναδικός ιδιοκτήτης των πέντε ερευνητικών σταθμών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στην Ανταρκτική και αρνήθηκε το αίτημα της Ουκρανίας να αναλάβει τη λειτουργία μιας από τις βάσεις. Αντίθετα, η βρετανική κυβέρνηση προσφέρθηκε να πουλήσει αυτό που τότε ονομαζόταν σταθμός Φάραντει στην ουκρανική κυβέρνηση για μια μια λίρα. Από τότε, ο σταθμός στελεχώθηκε μόνιμα από τουλάχιστον δώδεκα Ουκρανούς: Μια πινακίδα σηματοδοτεί την τεράστια απόσταση μεταξύ του Βερνάντσκι και των πόλεων από τις οποίες προέρχονται οι ερευνητές του.
Σύντομα το Βερνάντσκι θα έχει μερικές νέες αφίξεις. Στις 28 Ιανουαρίου, ένα ουκρανικό ερευνητικό σκάφος που ονομάζεται Νούσφερα αναχώρησε από το λιμάνι της Οδησσού, με προορισμό την Ανταρκτική. Το πλήρωμα του πλοίου έχει πλήρη επίγνωση της κατάστασης που εκτυλίσσεται πίσω στο σπίτι καθώς ταξιδεύει στον Ατλαντικό. «Από την αρχή του πολέμου, η ατμόσφαιρα στο Νούσφερα έχει σίγουρα αλλάξει. Το πλήρωμα έχει γίνει πιο στοχαστικό, πιο σοβαρό, αλλά παρά την κατάσταση στη χώρα, κάνουν τη δουλειά τους και προσπαθούν να παραμείνουν θετικοί», λέει ο Πάβελ, ο καπετάνιος του Νούσφερα . Ο Άντριου, ένα από τα μέλη του πληρώματος στο πλοίο λέει ότι παραμένει σε επαφή με την οικογένειά του πίσω στην Ουκρανία μέσω τηλεφωνικών κλήσεων. «Είναι ασφαλείς, αλλά βρίσκονται υπό συνεχή πίεση και φοβούνται», λέει.
Δεν είναι ακόμη σαφές πότε οι επιστήμονες και το προσωπικό υποστήριξης στον σταθμό Βερνάντσκι θα μπορέσουν να επιστρέψουν στην Ουκρανία. Μερικοί ερευνητές που επρόκειτο να πάνε σε επερχόμενες αποστολές έχουν παγιδευτεί σε πόλεις της Ουκρανίας κάτω από ρωσικούς βομβαρδισμούς, λέει ένας υπεύθυνος Τύπου στο Εθνικό Επιστημονικό Κέντρο της Ουκρανίας: «Μερικοί από την ομάδα είναι «κλειδωμένοι» στο Κίεβο και κάποιοι από την ομάδα είναι «κλειδωμένοι» στο Χάρκοβο».
Όταν φτάσουν στο σπίτι, τα μέλη της εικοστής έκτης ουκρανικής αποστολής θα επιστρέψουν σε μια χώρα που θα έχει καταστραφεί από τη ρωσική εισβολή. Από χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά παρακολουθούν και ελπίζουν. «Θέλω να πιστεύω ότι θα επιστρέψω σε μια ελεύθερη Ουκρανία», λέει ο Κχιτρί.