Οι Γιαζίντι είναι μια εθνο-θρησκευτική μειονότητα με κουρδικές ρίζες, η οποία κατοικεί κατά κύριο λόγο στο Ιράκ, τη Συρία, τον Καύκασο και την Τουρκία. Η θρησκεία τους, ο Γιαζιντισμός, συνδυάζει στοιχεία του ζωροαστρισμου, του χριστιανισμού, του ισλάμ και του ιουδαϊσμού. Παρά τις διώξεις και τις 73 γενοκτονίες που έχει υποστεί, η ολιγάριθμη αυτή φυλή (τα μέλη της υπολογίζονται γύρω στο 1 εκατομμύριο) έχει καταφέρει να διατηρήσει αναλλοίωτα τα πολιτισμικά της χαρακτηριστικά.
Τον Αύγουστο του 2014, όταν το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) κατέλαβε εδάφη του Ιράκ, ξεκίνησε η πιο πρόσφατη γενοκτονία των Γιαζίντι, καθώς θεωρήθηκαν άπιστοι και «λάτρεις του διαβόλου».
Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες άνδρες σφαγιάστηκαν, αγόρια από την ηλικία των 7 ετών χωρίστηκαν από τις οικογένειές τους και στρατολογήθηκαν στις τάξεις των μαχητών του ISIS, τουλάχιστον 7.000 γυναίκες και κορίτσια απήχθησαν, πωλήθηκαν ως σκλάβες και υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια. Σύμφωνα με μαρτυρίες, γυναίκες που αρνήθηκαν να γίνουν σκλάβες τζιχαντιστών, κάηκαν ζωντανές μέσα σε κλουβιά στη Μοσούλη.
Περίπου 450.000 άτομα εγκατέλειψαν τις πατρογονικές εστίες τους και κατέφυγαν αρχικά στη Σιντζάρ, κι έπειτα στο Ντοχούκ, το Ερμπίλ και τη Συρία μέσω του ανθρωπιστικού διαδρόμου διαφυγής που δημιούργησαν οι κουρδικές δυνάμεις (ΡΚΚ και YPG).
Το 2015, ανακατελήφθη η περιοχή της Σιντζάρ ενώ το 2017, ο ISIS έχασε τον έλεγχο όλων των περιοχών που ήλεγχε στο Ιράκ. Ωστόσο, τα βάσανα των Γιαζίντι δεν έχουν τελειώσει.
Πάνω από 3.000 γυναίκες αγνοούνται ακόμα, με πολλές εξ αυτών να παραμένουν στα χέρια τζιχαντιστών ενώ περίπου 200.000-350.000 άτομα παραμένουν εκτοπισμένα σε στρατόπεδα προσφύγων στο Ιρακινό Κουρδιστάν. Ο ακριβής αριθμός των νεκρών παραμένει άγνωστος. Μέχρι στιγμής, έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 80 μαζικοί τάφοι στη Σιντζάρ.
Από τον Απρίλιο του 2017, οι Γιαζίντι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια νέα απειλή προερχόμενη από την Τουρκία. Παραβιάζοντας την εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ, η Άγκυρα διεξάγει ανά διαστήματα αεροπορικές επιθέσεις με drone και μαχητικά αεροσκάφη F-16, κυρίως σε βόρειες περιοχές της χώρας (ιδίως στη Σιντζάρ). Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί τουλάχιστον 27 επιθέσεις. Περίπου 125 άτομα έχουν σκοτωθεί και 140 έχουν τραυματιστεί.
Η τουρκική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι βομβαρδισμοί στόχο έχουν θέσεις του PKK, το οποίο χαρακτηρίζει τρομοκρατική οργάνωση. Εντούτοις, οι περισσότερες επιθέσεις έχουν πλήξει αμάχους και έχουν λάβει χώρα σε μικρή απόσταση από πόλεις και στρατόπεδα προσφύγων, όπου έχουν βρει καταφύγιο οι επιζώντες της γενοκτονίας των Γιαζίντι.
Ο τελευταίος γύρος αεροπορικών βομβαρδισμών τον Αύγουστο του 2021 είχε ως συνέπεια την ισοπέδωση ενός νοσοκομείου στη Σιντζάρ, το θάνατο τουλάχιστον 5 ατόμων (αμάχων Γιαζίντι και μελών των τοπικών Μονάδων Αντίστασης (Sinjar Resistance Units- YBS) και τον τραυματισμό αρκετών άλλων. Μια ημέρα νωρίτερα, είχε προηγηθεί επίθεση με drone με στόχο τον αρχηγό και άλλα δύο μέλη του YBS, λίγο πριν από τη συνάντησή τους με τον ιρακινό πρωθυπουργό.
Η τουρκική επιθετικότητα επιτείνει την αστάθεια και την υπανάπτυξη της περιοχής και λειτουργεί ως τροχοπέδη στην επιστροφή των Γιαζίντι στην πατρίδα τους. Αρκετές εκατοντάδες μέλη της φυλής ανέβαλαν την προγραμματισμένη και πολυπόθητη επανεγκατάστασή τους στη Σιντζάρ. Άλλοι εγκατέλειψαν την περιοχή και μετέβησαν εκ νέου στα στρατόπεδα εκτοπισμένων ενώ όσοι έχουν επιστρέψει και προσπαθούν ακόμη να επουλώσουν τις πληγές τους από τη γενοκτονία, αναγκάζονται να ζουν και πάλι υπό το καθεστώς φόβου και ανασφάλειας.
Παράλληλα, στη Συρία οι Γιαζίντι και άλλες μειονότητες αντιμετωπίζουν υπαρξιακό κίνδυνο και πάλι εξαιτίας της Τουρκίας, η οποία έχει πραγματοποιήσει 3 εισβολές από το 2018, καταλαμβάνοντας και ασκώντας τον de facto έλεγχο σε βόρειες περιοχές της χώρας.
Η Άγκυρα διατείνεται ότι οι ενέργειές της αποσκοπούν στην προστασία της εδαφικής της ακεραιότητας και την εξουδετέρωση των Κούρδων μαχητών των Μονάδων Προστασίας του Λαού (ΥΡG), τους οποίους θεωρεί παρακλάδι του ΡΚΚ, καθώς και στη δημιουργία μιας ασφαλούς ζώνης στα τουρκο-συριακά σύνορα.
Οι κινήσεις της, όμως, εδράζονται στον ευρύτερο νέο-οθωμανικό αναθεωρητισμό, στην προσπάθεια αναδιάταξης συνόρων σε ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή και στο σχέδιο εξόντωσης του κουρδικού στοιχείου.
Πραγματικός της στόχος είναι ο άμεσος έλεγχος της περιοχής, η αποκοπή των Κούρδων της Συρίας από αυτούς της νότιας Τουρκίας, η δημογραφική αλλοίωση της περιοχής και η εγκατάσταση 2 εκατομμυρίων σουνιτών Σύρων προσφύγων από την Τουρκία καθώς και τουρκόφιλων ισλαμιστών.
Οι θρησκευτικές μειονότητες που είχαν πέσει θύματα των φρικαλεοτήτων των τζιχαντιστών του ISIS βρίσκονται και πάλι αντιμέτωπες με διώξεις, αυτή τη φορά από την Άγκυρα και ισλαμιστικές ομάδες που συναπαρτίζουν τον Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA), ο οποίος συγκροτήθηκε και χρηματοδοτείται από την Τουρκία. Είναι αξιοσημείωτο ότι πολλά μέλη του είναι πρώην μαχητές του ISIS και της Αλ Κάιντα.
Όπως επισημαίνουν διεθνείς οργανώσεις, η Τουρκία και ο SNA έχουν αλλοιώσει δημογραφικά και θρησκευτικά την περιοχή. Η εφαρμοσθείσα πολιτική της εθνοκάθαρσης είχε ως συνέπεια τον εκτοπισμό χιλιάδων κατοίκων, Κούρδων, Χριστιανών και Γιαζίντι. Ενδεικτικά, από τους περίπου 25.000 Γιαζίντι που ζούσαν στο Αφρίν έχουν απομείνει περίπου 3.000-5.000.
Σε Έκθεση της Εξεταστικής Επιτροπής του ΟΗΕ αναφέρεται ότι στην κατεχόμενη Συρία, σχεδόν καθημερινά λαμβάνουν χώρα δολοφονίες, απαγωγές, βιασμοί, εκφοβισμοί και απόπειρες βίαιου εξισλαμισμού.
Επίσης, σε μια προσπάθεια πολιτισμικής αλλοίωσης και εξάλειψης κάθε ίχνους της ταυτότητας των Γιαζίντι, τουρκόφιλες ισλαμιστικές ομάδες καταστρέφουν λατρευτικούς χώρους (το 80% έχει καταστραφεί), νεκροταφεία και μνημεία, αντικαθιστούν τοπωνύμια με αραβικά, ανεγείρουν τζαμιά και επιβάλλουν το νόμο της Σαρία.
Δυστυχώς, η διεθνής κοινότητα δεν έχει λάβει μέχρι σήμερα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να θέσει τέρμα στα δεινά των Γιαζίντι. Αναφορικά με το Ιράκ, μολονότι οι βομβαρδισμοί λαμβάνουν χώρα εδώ και 4 χρόνια, ούτε ο ΟΗΕ ούτε οι ισχυροί δρώντες του διεθνούς συστήματος προσπάθησαν να τους αποτρέψουν. Ακόμη και η ιρακινή κυβέρνηση κατηγορείται για εξαιρετικά ήπια αντίδραση, καθώς στις ανακοινώσεις της καταδικάζει τους βομβαρδισμούς αλλά αποφεύγει να κατονομάσει την Τουρκία ως υπεύθυνη.
Ως προς τα τεκταινόμενα στη Συρία, είναι ενδεικτικό ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ έχει αποτύχει ακόμη και να εκδώσει κοινό ανακοινωθέν όπου θα καταδικάζονται οι τουρκικές ενέργειες ενώ δεν ασκείται πίεση για αποχώρηση της Τουρκίας από τα κατεχόμενα εδάφη.
Εντούτοις, η διεθνής κοινότητα οφείλει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων και να αναλάβει δράση. Αφενός, πρέπει να ασκηθεί πίεση στην Τουρκία ώστε να σταματήσουν οι αεροπορικές επιθέσεις στο Ιράκ και να οριστεί χρονοδιάγραμμα αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων από τη Συρία.
Μέχρι τώρα, αμφότερες ΗΠΑ και ΕΕ αποφεύγουν να υιοθετήσουν σκληρή στάση έναντι της Τουρκίας για να μην προκληθεί ολική ρήξη στις διμερείς σχέσεις. Σε πρόσφατη επιστολή του αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, προς την πρόεδρο του Κογκρέσου, Νάνσι Πελόζι, διαφαίνεται μια μερική αλλαγή, καθώς αναφέρεται ότι οι στρατιωτικές ενέργειες της Τουρκίας στη Συρία «υπονομεύουν την εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους, θέτουν σε κίνδυνο τους πολίτες και απειλούν περαιτέρω να υπονομεύσουν την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή, και εξακολουθούν να συνιστούν ασυνήθιστη και εξαιρετική απειλή για την εθνική ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ». Παράλληλα, κατά τη διάρκεια ανεπίσημων συνομιλιών με τον Σύρο ομόλογό του, Μπασάρ αλ Άσαντ, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, καταδίκασε την παρουσία ξένων στρατευμάτων.
Ωστόσο, αν οι αντιδράσεις εξακολουθήσουν να περιορίζονται σε λεκτικό επίπεδο, η κατάσταση δύσκολα θα μεταβληθεί. Η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε προ ημερών την επέκταση για ακόμη 2 χρόνια των επιχειρήσεων σε Ιράκ και Συρία, και τις τελευταίες ημέρες ενισχύει τα στρατεύματά της στη βόρεια Συρία, γεγονός που, σύμφωνα με αναλυτές, προμηνύει νέα επίθεση. Η συνέχιση των εχθροπραξιών θα δυσχεράνει έτι περαιτέρω την κατάσταση των τοπικών πληθυσμών, συμπεριλαμβανομένων των Γιαζίντι.
Αφετέρου, καθόσον η ατιμωρησία των αυτουργών των γενοκτονιών προετοιμάζουν το έδαφος για μελλοντικές γενοκτονίες, ο ΟΗΕ και οι χώρες καταγωγής των μαχητών του ΙSIS οφείλουν να προβούν στις κατάλληλες ενέργειες ώστε να διασφαλιστεί ότι οι τζιχαντιστές θα λογοδοτήσουν για τις πράξεις τους και τα θύματά τους θα λάβουν ηθική και υλική δικαίωση.
Μέχρι στιγμής, ελάχιστα μέλη του ISIS έχουν τεθεί ενώπιον τη δικαιοσύνης, με πιο πρόσφατη περίπτωση αυτή της 30χρονης Γερμανίδας Jennifer Wenisch, που καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 ετών για το θάνατο μιας 5χρονης σκλάβας Γιαζίντι. Επίσης, πρέπει να δημιουργηθεί ένας επίσημος μηχανισμός ανεύρεσης των αγνοούμενων γυναικών και παιδιών προκειμένου να ελευθερωθούν και να επιστρέψουν στις οικογένειές τους.
Η γενοκτονία των Γιαζίντι θα τελειώσει μόνο όταν όλα τα μέλη της μειονότητας μπορέσουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, όπου θα ζουν με ασφάλεια, δίχως το φόβο στοχοποίησης ή επιθέσεων, και θα ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα εν πλήρει ελευθερία. Εφόσον η διεθνής κοινότητα απέτυχε να αποτρέψει τη γενοκτονία τους, έχει τουλάχιστον την ηθική υποχρέωση να μεριμνήσει ώστε να τεθεί επιτέλους τέρμα σε αυτήν προτού να είναι πολύ αργά.