Σημείωση: Το κείμενο στηρίζεται σε δημοσιεύματα και ρεπορτάζ που δημοσιοποιήθηκαν μέχρι το πρωί της Κυριακής 18 Ιουνίου 2023. Συνιστά μια απόπειρα καταγραφής των αντιφάσεων στους ισχυρισμούς εκείνων που από την πρώτη στιγμή της είδησης του τραγικού ναυαγίου, έσπευσαν να καταδικάσουν τις ελληνικές αρχές ότι εσκεμμένα οδήγησαν τα πράγματα σε αυτήν την κατάληξη ή ακόμα και ότι το προκάλεσαν. Σχετικά με τα καινούργια στοιχεία που ενδεχομένως να προκύψουν, έπειτα από την πλήρη δημοσιοποίηση των καταθέσεων και των μαρτυριών επιζώντων, θα υπάρξει ενημέρωση του κειμένου με προσθήκες.
Μετά την είδηση του τραγικού ναυαγίου της Πύλου, εγχώριοι και εξωχώριοι κύκλοι και παράγοντες σπεκουλάρουν στους εκατοντάδες νεκρούς κι αγνοούμενους της τραγωδίας για να προωθήσουν τις δικές τους πολιτικές ατζέντες.
Την επομένη της βύθισης του σκάφους, ο Αλέξης Τσίπρας μεταμορφώθηκε αίφνης σε ειδήμονα θαλάσσιων διασώσεων, και προκάλεσε φραστικό επεισόδιο με τον υπηρεσιακό Υπουργό Προστασίας του Πολίτη, υπαινισσόμενος ελληνική υπαιτιότητα [πηγή].
Ο γνωστός και μη εξαιρετέος, Ιάσων Αποστολόπουλος έφτασε στο σημείο να απαιτεί τη… σύλληψη των στελεχών του λιμενικού που ενεπλάκησαν στις προσπάθειες διάσωσης, ισχυριζόμενος ότι παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις υπήρξε απόπειρα ρυμούλκησης από την πλευρά του ελληνικού λιμενικού καθώς ήταν «πολύ πιθανό να τους έσπρωχναν από την ελληνική ζώνη διάσωσης SAR για να μεταφερθούν στη μαλτέζικη, ώστε να τους παρατήσουν εκεί και να απαλλαχθεί η Ελλάδα από την ευθύνη διάσωσης». Η δε ρυμούλκηση «εξηγεί το γιατί ανατράπηκε η βάρκα χωρίς καθόλου κύμα», υποστηρίζει [πηγή].
Ο Νικόλαος Ράγκος, που εμφανίζεται σε ΜΜΕ ως επικεφαλής της οργάνωσης Solidarity Now, δηλώνει ανοιχτά ότι: «εκτιμώ ότι υπήρξε συνειδητή απόφαση από το Λιμενικό Σώμα, να μην επέμβει, να μη φέρει το αλιευτικό σε λιμάνι. Θα μπορούσε να το ρυμουλκήσει σε ασφαλή λιμένα. Κατάλαβαν ότι είχε ως στόχο να πάει στην Ιταλία, και αποφάσισαν συνειδητά να μην ασχοληθούν». Ο Ράγκος, απάντησε επίσης στους ισχυρισμούς του λιμενικού, ότι απευθύνθηκε πολλές φορές στο αλιευτικό σκάφος με το ερώτημα της διάσωσης για να λάβει αρνητικές απαντήσεις: «Το λιμενικό λέει ότι μίλησε με κάποιον με δορυφορική σύνδεση και του είπε πως δεν θέλουν βοήθεια. Κατά πάσα πιθανότητα, το λιμενικό μίλησε με διακινητή ο οποίος διέφυγε. Είναι γνωστό ότι οι διακινητές διέφυγαν με φουσκωτό». [πηγή]
Ο Γιώργος Χρηστίδης, πάλι, γνωστός για τα παραπειστικά δημοσιεύματα που έγραφε στο Spiegel για την υπόθεση της «Μαρίας Του Έβρου», διασπείρει τώρα τη θεωρία πως το ελληνικό λιμενικό –υποτίθεται– κώφευσε στα αλλεπάλληλα σήματα κινδύνου, που απηύθυναν οι επιβαίνοντες στην πλατφόρμας χαρτογράφησης ’Watch the Med’ και την ανοιχτή γραμμή κινδύνου, ’Alarm Phone’, και τα οποία οι ΜΚΟ προωθούσαν στις αρμόδιες αρχές [πηγή].
Όπως πάγια συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, οι αντιδράσεις αυτές –από τον ΣΥΡΙΖΑ, συγκεκριμένους δημοσιογραφικούς κύκλους και ΜΚΟ– τροφοδότησαν και τη φαρέτρα των διεθνών παραγόντων που επιδιώκουν τον διασυρμό της Ελλάδας.
Στην Τουρκία, η φιλοκυβερνητική και ισλαμική Γενί Ακίτ έγραψε χαρακτηριστικά: «Η Ελλάδα, που μέχρι σήμερα καταδίωξε εκατοντάδες μετανάστες, τρύπησε τις βάρκες τους και τους άφησε να πεθάνουν, χύνει κροκοδείλια δάκρυα μετά την προχθεσινή τραγωδία με το πλοίο». Η επίσης καθεστωτική Γενί Σαφάκ έγραψε: ««[Η Ελλάδα] Κατηγόρησε τους μετανάστες για την τραγωδία» [πηγή], ενώ ο Γερμανός Ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Erik Marquardt, δήλωσε στο πρακτορείο Anadolu: «Οι ελληνικές αρχές γνώριζαν ότι ένα πλοίο που μετέφερε αιτούντες άσυλο κινδυνεύει στα ύδατά τους, αλλά δεν ξεκίνησαν τη διάσωση μετά από ώρες» [πηγή].
Την ίδια στιγμή βέβαια, εκπρόσωπος της Frontex, που συμμετείχε και εκείνη στην επιχείρηση διάσωσης, δήλωσε ότι οι Έλληνες: «έκαναν ό,τι περισσότερο μπορούσαν για να σώσουν ζωές» [πηγή]· ο Ιταλός υπουργός εξωτερικών, είπε πως «δεν ευθύνεται η Ελλάδα για το ναυάγιο στην Πύλο» [πηγή], ενώ ο γ.γ. του ΟΗΕ Αντώνιο Γκουτιέρες δήλωσε «είμαστε σε επαφή με τις ελληνικές αρχές, αλλά ας είμαστε ειλικρινείς. Αυτό δεν είναι ένα ελληνικό πρόβλημα. Είναι ευρωπαϊκό» [πηγή]. Και η Ίλβα Γιόχανσον, επίτροπος της ΕΕ, για την μετανάστευση είπε πως δεν υπάρχουν ενδείξεις για πλημμελή διαχείριση του συμβάντος από την Ιταλική και την Ελληνική πλευρά [πηγή].
Η υποτιθέμενη ρυμούλκηση ήταν τελικά πρόσδεση 3 ώρες πριν το ναυάγιο
Κατ’ αρχάς, τόσο ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, όσο και κύκλοι του υπουργείου Ναυτιλίας διαβεβαίωσαν πως δεν έγινε καμία απόπειρα πρόσδεσης του σκάφους με σκοπό τη ρυμούλκηση. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο τύπου του Ελληνικού Λιμενικού, πραγματοποιήθηκε 3 ώρες πριν το ναυάγιο απόπειρα προσέγγισης (και όχι ρυμούλκησης) με την ρίψη ενός μικρού κάβου, ο οποίος λύθηκε από τους ίδιους τους επιβαίνοντες [πηγή].
Την δική του εκδοχή, όμως, η οποία αντικρούει εκείνην του Ιάσωνα Αποστολόπουλου, δίνει και ένας 24χρονος Παλαιστίνιος, επιζών από το ναυάγιο, σε κατάθεσή του που κυκλοφόρησε στα ΜΜΕ: «Άκουσα από το δορυφορικό κανάλι να καλεί ένα μεγάλο πλοίο σημαίας DELAWARE το δικό μας σκάφος και να ρωτάει αν χρειαζόμαστε βοήθεια και ο καπετάνιος ο δικός μας είπε όχι. Το σκάφος ξαφνικά γύρισε από την μια μεριά γιατί είχε περισσότερο κόσμο από αυτή τη μεριά, μπήκαν νερά σε αυτό και βυθιζόταν σιγά σιγά» [πηγή].
Οι διακινητές που διέφυγαν αλλά εν τέλει… συνελήφθησαν
Σύγχυση προκάλεσαν επίσης, οι ισχυρισμοί περί διαφυγής των διακινητών από το πλοίο. Ο εκπρόσωπος του Solidarity Now δήλωσε, ότι την συνδρομή στο αλιευτικό κατά πάσα πιθανότητα αρνήθηκαν διακινητές, οι οποίοι διέφυγαν με σκάφος. Όμως, οι ελληνικές αρχές έχουν συλλάβει 9 άτομα, ένας από τους οποίους έχει ήδη ομολογήσει, ενώ μέλη της ομάδας των διακινητών αναγνωρίστηκαν από τους διασωθέντες [πηγή].
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από το αστυνομικό ρεπορτάζ που βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας, επίσης: «ο καπετάνιος, ο οποίος πνίγηκε μετά το ναυάγιο, βρισκόταν καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού κλειδωμένος στην καμπίνα του αλιευτικού. Η πόρτα του ήταν κλειδωμένη όλες τις ημέρες, ώστε να διασφαλιστεί ότι κανείς δεν θα τον αποτρέψει από το πιλοτάρισμα του σκάφους» [πηγή].
Η πληροφορία αυτή έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τους ισχυρισμούς στους οποίους προέβη νωρίτερα σε ανάρτησή της στο Facebook η ακτιβίστρια Nawal Soufi, σύμφωνα με τους οποίους «ο οδηγός της βάρκας τους είχε εγκαταλείψει στην ανοιχτή θάλασσα» [πηγή].
Η Soufi είχε αμφισβητήσει τις τοποθετήσεις του ελληνικού λιμενικού, ότι επικοινώνησαν με το αλιευτικό σκάφος και ότι έλαβε απάντηση πως εκείνο επιθυμεί να συνεχίσει προς την Ιταλία: «δεν υπήρχε πρόθεση να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς την Ιταλία, γιατί δεν θα ήξεραν πώς να πλεύσουν στα ιταλικά ύδατα, καθώς ο πραγματικός οδηγός της βάρκας έλειπε και ρωτούσαν συνεχώς τι να κάνουν». Κι όμως, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των διασωθέντων, ο οδηγός του πλοίου –εν τέλει– δεν το εγκατέλειψε ποτέ και πνίγηκε όταν αυτό βυθίστηκε.
Αξίζει να σημειωθεί και μια άλλη πληροφορία που δημοσιοποιήθηκε από το αστυνομικό ρεπορτάζ: «Ανάμεσα στους συλληφθέντες είναι και ο μηχανικός του πλοίου αλλά και ο βοηθός του καπετάνιου, ο άνδρας που έδινε τις εντολές στους 7 μπράβους του κυκλώματος. Τους ανθρώπους που με αυτοσχέδια καμουτσίκια φτιαγμένα από τα σχοινιά του πλοίου επέβαλαν με βασανιστήρια την τάξη πάνω στο πλοίο» [πηγή].
Τελευταίες αποκαλύψεις από τις μαρτυρίες των επιζώντων, δε, μιλούν για σύρραξη ανάμεσα σε διακινητές και επιβαίνοντες λίγο πριν βυθιστεί το πλοίο: «Το πλοίο άρχισε να παίρνει νερά και τότε ήταν που ακούστηκε για πρώτη φορά από τους διακινητές το σενάριο ότι μπορεί να μην τα καταφέρουν να φτάσουν στην Ιταλία.
«Δεν θα πάμε Ιταλία, μάλλον σταματάμε στην Ελλάδα», είναι η ατάκα που επαναλαμβάνεται στις καταθέσεις. ‘Αλλά θα δούμε, μπορεί και να φτάσουμε στην Ιταλία, μπορεί και όχι’ συμπλήρωναν οι δουλέμποροι βλέποντας τις πρώτες αντιδράσεις των μεταναστών που είχαν πληρώσει από 4.000 έως και 5.000 ευρώ για το ταξίδι «ελπίδας» για μια καλύτερη ζωή.
Ουσιαστικά, το πλοίο από εκείνη την ώρα έμεινε ακυβέρνητο και εκεί ήταν που άρχισαν οι πρώτοι διαπληκτισμοί μεταξύ των μεταναστών και των δουλεμπόρων. Οι τελευταίοι φέρονται να προσπάθησαν να επιβληθούν στο εξαγριωμένο πλήθος που άρχισε να μετακινείται πάνω στο πλοίο, το οποίο ξαφνικά άρχισε να παίρνει κλίση και να βυθίζεται». [πηγή]
Σύμφωνα, επομένως, με τις καταθέσεις των διασωθέντων, όχι μόνον οι διακινητές βρισκόταν εν πλω, και δεν είχαν διαφύγει, αλλά και όντως βούληση των επιβαινόντων ήταν να φτάσουν στην Ιταλία –για την άφιξη στην οποία εξ άλλου είχαν καταβάλει στους διακινητές υπέρογκα ποσά.
Εκστρατεία σπίλωσης του Λιμενικού και το ερώτημα της αντικειμενικότητας
«Δεν είναι ατύχημα, είναι δολοφονία», έγραψε σε ανάρτησή του στο Facebook ο διασώστης Ιάσωνας Αποστολόπουλος [πηγή]. Οι καταγγελίες του περιγράφουν μια ανάλγητη υπηρεσία, που σκοπίμως καθυστέρησε κάθε επέμβαση μεθοδεύοντας την κατάληξη που εν τέλει είχε το αλιευτικό σκάφος.
Κι όμως, από μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο, διαπιστώνει κανείς ότι σε αρκετές ανάλογες περιπτώσεις, το λιμενικό όχι μόνο επενέβη έγκαιρα και αποτελεσματικά, αλλά και προχώρησε σε διασώσεις δίχως την παραμικρή επιπλοκή. Δύο μάλιστα, αφορούσαν επίσης σκάφη διακινητών τα οποία κουβαλούσαν εκατοντάδες άτομα:
Στις 28/06/2022, μεγάλη επιχείρηση διάσωσης πραγματοποιήθηκε 75 ναυτικά μίλια ανοιχτά της Καρπάθου. Αλιευτικό σκάφος με προορισμό την Ιταλία, το οποίο μετέφερε 220 μετανάστες, ενώ η χωρητικότητά του ήταν για μετά βίας 15 άτομα, εξέπεμψε σήμα κινδύνου και διασώθηκε από το ελληνικό λιμενικό [πηγή].
Στις 22/11/2022, αλιευτικό σκάφος στο οποίο επενέβαιναν 500 μετανάστες εξέπεμψε SOS 18 μίλια έξω από την Παλαιοχώρα της Κρήτης. Στην περιοχή έπνεαν άνεμοι 7 μποφόρ. Το ελληνικό λιμενικό οργάνωσε και καθοδήγησε ευρεία επιχείρηση διάσωσης, που ολοκληρώθηκε επιτυχώς με τη ρυμούλκηση του πλοίου στο λιμάνι της Παλαιοχώρας [πηγή]
Αρκετά άλλα περιστατικά, επίσης, στο Αιγαίο αλλά και το Ιόνιο, αφορούσαν σκάφη ή ναυάγια όπου δεκάδες άτομα διασώθηκαν από τη θάλασσα, ή από πλοιάρια ακυβέρνητα ή μισοβυθισμένα. Συνεπώς, ούτε το επιχείρημα της αναλγησίας δεν ευσταθεί, ούτε εκείνο της έλλειψης σχετικής εμπειρίας και των σπασμωδικών αντιδράσεων.
Από την «Μαρία του Έβρου» στο ναυάγιο της Πύλου
Καθώς οι ομολογίες των συλληφθέντων, οι καταθέσεις των διασωθέντων, η εισαγγελική, αστυνομική και δημοσιογραφική έρευνα βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη, είναι πολύ πιθανόν να προκύψουν στοιχεία τα οποία θα προσθέσουν, θα ξεκαθαρίσουν, ή ακόμα και θα μεταβάλουν την εικόνα που έχουμε για τα γεγονότα.
Δεν μπορεί παρά να προξενεί αλγεινή εντύπωση, επομένως, η σπουδή όσον έχουν ήδη αποφανθεί περί της δολοφονικής υπαιτιότητας του λιμενικού, και κατ’ επέκταση, της ελληνικής πολιτείας. Με αιτιάσεις, μάλιστα, που πρώτα και πάνω απ’ όλα αντιφάσκουν μεταξύ τους και δεν επιβεβαιώνονται από τις πρώτες μαρτυρίες των ίδιων των διασωθέντων.
Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οι ίδιοι κατήγοροι εμφανίζονται και στην κατασκευασμένη υπόθεση της «Μαρίας του Έβρου». Τότε ο Ιάσωνας Αποστολόπουλος διαβεβαίωνε στο Facebook ότι «πουθενά δεν υπάρχει διάψευση του θανάτου του μικρού κοριτσιού» [πηγή], ενώ διασύρθηκε όταν προσπάθησε να υπερασπιστεί τη θέση του συγκρουόμενος με την δημοσιογράφο Βασιλική Σιούτη, η οποία με την ενδελεχή δημοσιογραφική της έρευνα συνέβαλε στην αποκάλυψη της υπόθεσης [πηγή]. Ο Γιώργος Χρηστίδης είχε βρεθεί στο επίκεντρό της, καθώς εκείνος ήταν που με αλλεπάλληλα ρεπορτάζ στην ιστοσελίδα του Σπίγκελ [πηγή] ανέδειξε το θέμα για το οποίο έπειτα από αρκετούς μήνες το ίδιο μέσο ζήτησε συγνώμη και προχώρησε στην απόλυση του αρχισυντάκτη του.
Τέλος, οι πλατφόρμες Alarm Phone (γραμμή αναφοράς κινδύνου) και Watch the Med (πλατφόρμα χαρτογράφησης), έχουν απασχολήσει ξανά την ελληνική επικαιρότητα και τις αρχές: το Alarm Phone χρησιμοποίησε η διαβόητη Μπάιντα Σ. (υποδυόταν την μετανάστρια στην υπόθεση της Μαρίας του Έβρου, αν και αποκαλύφθηκε πως ζούσε και ζει στη Γερμανία, τόσο πριν από το περιστατικό όσο και μετά) για να καταγγείλει τον περιστατικό της νησίδας του Έβρου, τον Ιούλιο του 2022 [πηγή].
Και το 2020 συναντούμε αυτές τις δύο πλατφόρμες σε δικογραφία της Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς 33 μέλη από 4 ΜΚΟ κατηγορήθηκαν ότι μόχλευαν τις παράνομες διελεύσεις μεταναστών προς την Λέσβο, χρησιμοποιώντας κατ’ εξοχήν τις δύο αυτές πλατφόρμες [πηγή].
Τι σημαίνουν αυτά; Ότι η αξιοπιστία τους, αν μη τι άλλο, ελέγχεται.