Ο Θόδωρος Κολοκοτρώνης στα χρόνια που η Ελλάδα είχε γίνει πια κράτος είπε: «Τούτο το ντοβλέτι (τουρκιστί το κράτος ή η κρατική εξουσία ανάλογα) ούτε φτιάνεται, ούτε χαλιέται, αιωνίως θα σέρνεται». Από την αλληλουχία των γεγονότων από την εποχή του μέχρι σήμερα του τραγικού δυστυχήματος των Τεμπών η παραπάνω φράση του, που αποδίδει τον τρόπο της άσκησης της κρατικής εξουσίας στη χώρα μας, επαληθεύεται καθημερινά. Και αυτό διότι παρά τις επανειλημμένες εξαγγελίες και προσπάθειες βελτίωσης της διαχείρισης της δημόσιας εξουσίας με την ευρύτερη έννοια, τίποτα δεν έχει αλλάξει και παραμένει το ίδιο.
Στα μεταπολεμικά χρόνια, μετά από κάθε εθνική τραγωδία, κυρίως στις περιπτώσεις μεγάλων ατυχημάτων, (γιατί ο φάκελος της τουρκικής εισβολής στη Κύπρο δεν άνοιξε ποτέ;), αρχίζει μια δαιδαλώδης διαδικασία. Η απόδοση ευθυνών από τη δικαιοσύνη, διεξάγεται με αργούς ρυθμούς και πολύπλοκες διαδικασίες και στο τέλος κανένας, εκτός από τις οικογένειες των θυμάτων, δεν θυμάται την υπόθεση. Τον πολίτη δεν τον ενδιαφέρουν οι δικαστικές διαδικασίες, εκτός αν έχουν πολιτική σημασία.
Όπως και να έχει συνήθως προκύπτει μια πολύ μεγάλη συζήτηση με συνεντεύξεις, άρθρα, δημοσιεύματα, μερικές φορές με μεταφυσικές ερμηνείες, όμως όλα καταλήγουν στη διαπίστωση των παθογενειών του κράτους και της ανεπάρκειας της δημόσιας διοίκησης για την αντιμετώπιση των εκτάκτων περιστατικών και την ευθύνη των πολιτικών, χωρίς όμως να προτείνονται εφικτές παρά μόνο ουτοπικές λύσεις των προβλημάτων, όπως για παράδειγμα το αίτημα να αλλάξει το πολιτικό σύστημα .
Όλοι κατηγορούν το πολιτικό σύστημα ως πελατειακό, που σημαίνει ότι ο ηγέτης του κόμματος που κατέχει την εξουσία και ο στενός κύκλος που την διαχειρίζεται, ο οποίος συνήθως είναι μια μικρή ελίτ πολιτικών που προέρχεται από τον κομματικό σωλήνα, διανέμουν πόρους και οφέλη στους οπαδούς τους με αντάλλαγμα την πολιτική υποστήριξη.
Σαφώς έχει γίνει πρόοδος με την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, γιατί κάποτε με την αλλαγή της κυβέρνησης απολύονταν και οι απολυμένοι μαζεύονταν στην Πλατεία Κλαυθμώνος, τώρα απλά παραμένουν. Προωθούνται όμως οι ημέτεροι με πολιτικά κριτήρια σε θέσεις ευθύνης και με διάφορες εργασιακές σχέσεις προσλαμβάνονται νέοι. Έχει υπολογιστεί, κυρίως στην επαρχία, ότι μια πρόσληψη στο δημόσιο εξασφαλίζει στον βουλευτή που μεσολάβησε τέσσερις ψήφους.
Διαχρονικά οι πολιτικές αυτές πρακτικές στη διακυβέρνηση της χώρας με το πατρονάρισμα των πολιτών, το νεποτισμό στη πολιτική, με την προώθηση γόνων πολιτικών από τους τοπικούς κομματάρχες, την ευνοιοκρατία σχεδόν σε όλους τους τομείς του Δημοσίου, δημιούργησαν τη κακοδιοίκηση, που πολλές φορές καταλήγει στη διαφθορά με αποτέλεσμα την ανεπαρκή και λόγω γραφειοκρατίας δημόσια διοίκηση την τεράστια σπατάλη πόρων. Σε αυτό συνέτειναν η έλλειψη επαγγελματισμού και λογοδοσίας των στελεχών της δημόσιας διοίκησης που καταλαμβάνουν θέσεις ευθύνης με πολιτικά και όχι αξιοκρατικά κριτήρια.
Σαφώς πρέπει να θεσπισθεί πιο αποτελεσματικός τρόπος αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων, γιατί σχεδόν όλοι έχουν αξιολογηθεί ως άριστοι, γεγονός που δυσχεραίνει την αξιοκρατική προώθηση ικανών υπαλλήλων.
Είναι επίσης γεγονός ότι εκτός από τις παρεμβάσεις των πολιτικών και οι συνδικαλιστές οργανώσεις παρεμβαίνουν στη λήψη υπηρεσιακών αποφάσεων, με τραγικό παράδειγμα, όπως γράφτηκε στα ΜΜΕ η με παρεμβολή συνδικαλιστή τοποθέτηση του ανεπαρκούς σταθμάρχη Λάρισας σε καίρια θέση, αλλά και η λήψη αναρρωτικής αδείας χωρίς ιατρική εξέταση.
Δεν μπορώ όμως να αντιληφθώ τις αποφάσεις των συνδικαλιστών για την κήρυξη πολυήμερων απεργιών στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς για λόγους διαμαρτυρίας, που είχε σαν αποτέλεσμα την τεράστια ταλαιπωρία του επιβατικού κοινού.
Το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών κατέδειξε την ανεπάρκεια του Δημοσίου Τομέα για την ικανοποιητική παροχή υπηρεσιών, αλλά κυρίως τη διαχρονική ανεπάρκεια της πολιτικής ηγεσίας για την εμπρόθεσμη εκτέλεση και παρακολούθηση μακροπρόθεσμων σχεδιασμών, τον έλεγχο της λειτουργίας των υπηρεσιών και του κόστους των έργων, που σχεδόν πάντα υπερβαίνουν τους προϋπολογισμούς τους.
Σαφώς σε πολλούς τομείς απαιτούνται βαθιές τομές, που οι πολιτικές ηγεσίες τις έχουν μελετήσει και τις γνωρίζουν, αλλά δεν τολμούν να τις εφαρμόσουν για λόγους πολιτικού κόστους και έτσι το ντοβλέτι μας θα σέρνεται αιώνια. Αυτό όμως έχει προκαλέσει στους πολίτες πίκρα και απογοήτευση, που μετά το δυστύχημα στα Τέμπη εξελίσσεται σε υποβόσκουσα οργή.
***
Λέανδρος Τ.Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.