Αντιμέτωπη με τον πόλεμο, η γεμάτη ζωντάνια, ακμάζουσα μουσική σκηνή της Ουκρανίας έχει γίνει ένα είδος ανεπίσημου, εναλλακτικού μέσου ενημέρωσης, καταγράφοντας τη ρωσική εισβολή για ένα κοινό το οποίο ενδέχεται να μην είναι συντονισμένο με τις παραδοσιακές ειδησεογραφικές πηγές, αλλά και προσφέροντας βοήθεια στους συμπολίτες τους.
«Όλοι πλέον απευθύνονται στο κοινό τους μέσω social media», λέει η τραγουδίστρια της φολκ Κριστίνα Σολόβι. «Μεταφέρουμε πληροφορίες για όσα συμβαίνουν στις πόλεις προσπαθώντας να μας ακούσουν οι Ρώσοι και να πάνε στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, λέγοντάς τους ότι αυτός είναι ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας».
Εκατοντάδες Ουκρανοί καλλιτέχνες στο YouTube έχουν αντικαταστήσει τη φωτογραφία στο προφίλ των βίντεό τους με τη σημαία της πατρίδας τους, συνοδεύοντας τη με το εξής μήνυμα: «Ενώ παρακολουθείτε αυτό το βίντεο, Ουκρανοί πεθαίνουν από τη ρωσική επίθεση. Σταματήστε το».
Ο frontman του ουκρανικού ροκ συγκροτήματος Okean Elzy, Σβιατοσλάβ Βάκαρτσουκ, γνωστός και ως Slava, ποστάρει στο Facebook νεότερα για την εξέλιξη του πολέμου. Βίντεο που έχει αναρτήσει τον δείχνει να επισκέπτεται τραυματισμένους στρατιώτες στο νοσοκομείο, άλλο να μιλάει στους δρόμους του Χάρκοβο φορώντας αλεξίσφαιρο γιλέκο και ένα τρίτο, να παραδίδει τρόφιμα και καύσιμα στο Κίεβο με το αυτοκίνητό του.
«Είμαι πολύ γνωστός σε αυτό το μέρος του κόσμου και προσπαθώ να το χρησιμοποιήσω για να κάνω ό,τι μπορώ», λέει ο ίδιος, παρά το γεγονός ότι είναι πολλά περισσότερα. Πρώην πολιτικός που παρέδωσε την έδρα του το 2008 σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική διαφθορά, ο Βάκαρτσουκ έπαιξε αργότερα βασικό ρόλο στην εξέγερση του Μαϊντάν που κατέληξε στην ανατροπή του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος ήταν άνθρωπος του Πούτιν.
Ο Βάκαρτσουκ είναι αναμφισβήτητα ο πιο δημοφιλής τραγουδιστής της Ουκρανίας -το αντίστοιχο του Μπρους Σπρίνγκστιν ή του Πολ Μακάρτνεϊ στη Δύση- και οι συναυλίες με τη μπάντα του, τους Okean Elzy, υπήρξαν εξαιρετικά δημοφιλείς στην Ουκρανία το 2014. Το σημαντικότερο ωστόσο, είναι ότι πρόκειται για έναν τραγουδιστή εξίσου δημοφιλή και στη Ρωσία. Όπως λέει, χρησιμοποιεί το καλλιτεχνικό του κεφάλαιο για να αλλάξει τη γνώμη των ανθρώπων σε σχέση με τη σύγκρουση.
«Είναι ήδη πολύ αργά για να στέλνουμε απλώς μηνύματα σε θαυμαστές. Τώρα, αυτό που κάνω κυρίως είναι να μιλάω με ανθρώπους όπως μητέρες [Ρώσων] στρατιωτών και να τους εξηγώ ότι αν δεν εμποδίσουν τα παιδιά τους να πάνε στον πόλεμο, θα τα πάρουν πίσω σε πακέτα».
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, η διάσημη dj Όλια Κορόλοβα έφυγε από το σπίτι της στο Τσέρνιγκοφ της Ουκρανίας, μαζί με την κόρη της, τον σκύλο της και ό,τι πρόλαβε να στριμώξει σε δύο αποσκευές.
«Οδηγούσα σαν τρελή. Είδα μια βόμβα και το μόνο που μπόρεσα να σκεφτώ ήταν, φύγε για το μωρό». Μετά από ώρες οδήγησης πέρασε τελικά τα σύνορα με την Πολωνία όπου το ίδιο βράδυ, είχε κλείσει μία εμφάνιση. Όπως λέει στο BBC «Έπαιζα (μουσική) και έκλαιγα. Ήταν το πιο δύσκολο σετ της ζωής μου, αλλά ήξερα ότι έπρεπε να κάνω κάτι».
Η Ουκρανή dj δώρισε την αμοιβή της στον ουκρανικό στρατό και σε οργανώσεις που βοηθούν εκτοπισμένους, ανθρώπους οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω πολέμου, ενώ την επομένη μέρα διοργάνωσε έρανο στο κανάλι της στο YouTube.
Στη σελίδα της στο Instagram, που κάποτε ανέβαζε εντυπωσιακές ταξιδιωτικές φωτογραφίες και πλάνα από κλαμπ, τώρα μοιράζεται νεότερα από την Ουκρανία και εικόνες από τη ρωσική εισβολή. Στόχος της είναι να δείξει στους θαυμαστές της, ειδικά στους Ρώσους φαν της, την έκταση της καταστροφής.
«Είμαι σοκαρισμένη από το γεγονός ότι οι Ρώσοι δεν βλέπουν την αλήθεια», λέει. «Είναι σαν να βρίσκονται στη Βόρεια Κορέα, χωρίς πληροφόρηση. Οι θαυμαστές μου από τη Ρωσία, μου στέλνουν μηνύματα στα οποία γράφουν “Δεν είναι αλήθεια. Είναι ψέμα. Όλες οι αναρτήσεις σου είναι ένα ψέμα”. Αρνούνται να το δουν».
Ωστόσο, ο Γιούτζιν Αμπντουκανόβ του metalcore συγκροτήματος Jinjer αναφέρει μία διαφορετική αντίδραση. «Έλαβα κάποια μηνύματα από Ρώσους φαν μας, στα οποία ζητούσαν συγγνώμη και έλεγαν ότι είναι σαφώς αντίθετοι σε όλο αυτό», λέει στο BBC από το Κίεβο.
Όπως πολλοί μουσικοί στην Ουκρανία έχει αφήσει τη δουλειά του. Ίδρυσε μία οργάνωση «για να βοηθήσει τον στρατό και τους πολίτες» και μαζί με τους φίλους του θα συνδράμει στη λειτουργία ενός καταφυγίου που θα παρέχει «τροφή, νερό [και] προστασία» στους εκτοπισμένους.
Βοήθεια σε πρόσφυγες παρέχει και η Κριστίνα Σολόβι. «Το Λβιβ έχει κατακλυστεί. Πηγαίνω στο κέντρο προσφύγων και παρέχω ψυχολογική υποστήριξη. Πολλοί άνθρωποι είναι σε τέτοιο σοκ ώστε δεν μπορούν να πουν από ποια πόλη ήρθαν ή πότε έφαγαν για τελευταία φορά. Δεν κοιμάμαι σχεδόν καθόλου και δεν έχω όρεξη, αλλά νιώθω ασφαλής», προσθέτει.
Με πληροφορίες από BBC