Ντοκιμαντέρ: Γιατί οι Σύμμαχοι δεν βομβάρδισαν το Άουσβιτς

Νέο ντοκιμαντέρ του PBS εξετάζει τους λόγους.
- via Getty Images

Την άνοιξη του 1944 η ηγεσία των Συμμαχικών δυνάμεων έλαβε πληροφορίες για κτηνωδίες στο Άουσβιτς- Μπιρκενάου στη νότια Πολωνία- ένα μέρος που πλέον είναι γνωστό ως ένα από τα πλέον φρικιαστικά στρατόπεδα θανάτου των Ναζί. Δύο Εβραίοι κρατούμενοι που απέδρασαν αποκάλυψαν τι συνέβαινε, οπότε η διοίκηση των Συμμάχων βρέθηκε μπροστά σε ένα δίλημμα, ενώ ο πόλεμος έμπαινε στην τελική του φάση: Να αποσταλούν αεροπλάνα για να βομβαρδίσουν το στρατόπεδο θανάτου, παρά τον κίνδυνο μεγάλων απωλειών ζωών κρατουμένων, ή το κόστος (τόσο στρατιωτικό, όσο και από πλευράς πιθανής απώλειας ζωής) ήταν πολύ μεγάλο, δεδομένου ότι ο πόλεμος βρισκόταν σε κομβικό σημείο; Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Live Science, σε νέο ντοκιμαντέρ του PBS, με τίτλο «Secrets of the Dead: Bombing Auschwittz», ιστορικοί εξετάζουν το δίλημμα των ηγετών των Συμμάχων, μεταξύ μιας «ηθικής» μεν, αλλά άκαρπης στρατιωτικά επιχείρησης και της χρήσης της πλήρους ισχύος τους για να ηττηθεί η πολεμική μηχανή των Ναζί.

Οι αριθμοί των κρατουμένων στο Άουσβιτς εκτινάχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου: Τον Αύγουστο του 1944 βρίσκονταν εκεί περίπου 400.000 άνθρωποι, οι 205.000 εκ των οποίων Εβραίοι και οι άλλοι 195.000 Πολωνοί, Σοβιετικοί, Ρομά κ.α. Όταν ο Ρούντολφ Βρμπα και ο Άλφρεντ Βέτσλερ απέδρασαν τον Απρίλιο του 1944 έδωσαν στους Συμμάχους μαρτυρίες για τους θαλάμους αερίων και τις μαζικές εξοντώσεις ανθρώπων,σ ε αδιανόητη κλίμακα. Η μαρτυρία τους αργότερα θα γινόταν γνωστή ως Πρωτόκολλο Άουσβιτς, σύμφωνα με το PBS. Από τον Μάιο ως τον Ιούλιο, αντίγραφά του έφτασαν στην Ελβετία, στην Ουάσιγκτον και στην ηγεσία των Συμμαχικών δυνάμεων- με τον ίδιο τον Τσώρτσιλ να συστήνει βομβαρδισμό του στρατοπέδου.

Galerie Bilderwelt via Getty Images

Ωστόσο εν τέλει δεν απεστάλησαν βομβαρδιστικά, αν και οι συμμαχικές επιδρομές ήδη στοχοποιούσαν το χημικό εργοστάσιο της IG Farben που βρισκόταν μόλις 6 χλμ από το στρατόπεδο θανάτου και μάλιστα χρησιμοποιούσε κρατουμένους- σκλάβους ως εργατικό δυναμικό. Διάφοροι παράγοντες έκαναν τους Συμμάχους να απορρίψουν το Άουσβιτς ως πιθανό στόχο, σύμφωνα με την Τάμι Ντέιβις Μπιντλ, καθηγήτρια ιστορίας και στρατηγικής εθνικής ασφαλείας στο US Army War College στο Καρλάιλ της Πενσιλβάνια.

Ένας από τους λόγους, είπε στο Live Science η Μπιντλ, έχει τις ρίζες του στον αντισημιτισμό στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος υποδαυλιζόταν από τη ναζιστική προπαγάνδα που υποδείκνυε ότι οι Εβραίοι χειραγωγούσαν τη Συμμαχική πολεμική προσπάθεια. «Οι πολιτικοί ανησυχούσαν εάν φαινόταν πως καταβάλλουν ιδιαίτερες προσπάθειες για τους Εβραίους» είπε σχετικά. Αξίζει να σημειωθεί πως πολλές προσωπικότητες στην ηγεσία των ΗΠΑ (Εβραίοι και μη) συμφωνούσαν τότε πως η διατήρηση της υποστήριξης της κοινής γνώμης προς τον πόλεμο προϋπέθετε την υποβάθμιση των θεμάτων που είχαν να κάνουν με Εβραίους, σύμφωνα με τον Μάικλ Μπέρενμπαουμ, καθηγητή Εβραϊκών Μελετών στο Αμερικανοεβραϊκό Πανεπιστήμιο στο Λος Άντζελες. «Υπήρχε ο φόβος πως οι Αμερικανοί θα υποστήριζαν την πολεμική προσπάθεια λιγότερο εάν νόμιζαν πως ο πόλεμος ήταν για τους Εβραίους» είπε ο Μπέρενμπαουμ στο Live Science.

Mondadori Portfolio via Getty Images

Υπήρχε επίσης το ζήτημα του κατά πόσον μπορούσε να βομβαρδιστεί με ακρίβεια το Άουσβιτς: Υπήρχαν κάποιες φωτογραφίες του στρατοπέδου από αέρος, και το Πρωτόκολλο Άουσβιτς παρείχε επιπλέον πληροφορίες για τα κτίρια, οπότε και θα μπορούσε να επιχειρηθεί βομβαρδισμός στόχων που θα επέφεραν μικρότερες απώλειες. Ωστόσο κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι βομβαρδισμοί από αέρος ήταν εξαιρετικά ανακριβείς, οπότε και, όπως εκτιμά η Μπιντλ, θα είχαν σκοτωθεί πιο πολλοί κρατούμενοι από αυτούς που θα σώζονταν.

«Θα έπρεπε να ρίξεις 220 βόμβες στο καθένα από τα τέσσερα κρεματόρια στο Άουσβιτς- Μπιρκενάου για να έχεις 90% πιθανότητες να χτυπήσει μία κάθε κρεματόριο» είπε σχετικά.

Επιπρόσθετα, μια αποστολή βομβαρδιστικών στο Άουσβιτς θα στερούσε πολύτιμους στρατιωτικούς πόρους από την κύρια πολεμική προσπάθεια: «Βλέπουμε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τείνουμε να σκεφτόμαστε πως ήταν πιθανότατα προφανές ότι θα κερδίζαμε. Δεν ήταν» τόνισε η ίδια. Το «παράθυρο» το 1944 κατά το οποίο ήταν δυνατόν να πληγεί το Άουσβιτς ήταν μια από τις εντονότερες περιόδους των συγκρούσεων στην Ευρώπη, καθώς οι Σύμμαχοι προσπαθούσαν να προωθηθούν ανατολικά, να εξουδετερώσουν τις βάσεις εκτόξευσης πυραύλων των Ναζί και να εμποδίσουν την ανάκαμψη της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας (Luftwaffe).

Mondadori Portfolio via Getty Images

«Ο στρατός περιφρουρούσε τους πόρους του. Μαχόταν για τη ζωή του το 1944» είπε η Μπιντλ. «Από τη μία πλευρά, υπάρχει η άποψη της αξιοποίησης πόρων για να πληγεί αυτός ο στόχος. Στην άλλη πλευρά, υπάρχει η αντίληψη πως οι Γερμανοί πρέπει να ηττηθούν πάση θυσία, και όλα πρέπει να επικεντρωθούν στη στρατιωτική επικράτηση».

Επίσης, ακόμα και αν είχε γίνει μια τέτοια επιχείρηση, δεν θα επρόκειτο για μια «μαγική λύση» που θα έσωζε εκατομμύρια ζωές, σημείωσε ο Μπέρενμπαουμ: Τη στιγμή που οι Σύμμαχοι θα ήταν έτοιμοι για κάτι τέτοιο, θα ήταν ήδη πολύ αργά για τα περισσότερα από τα θύματα του Ολοκαυτώματος: Οι Ναζί είχαν κλείσει ήδη τα περισσότερα στρατόπεδα θανάτου ενώ υποχωρούσαν- και επίσης το 90% των ανθρώπων που βρήκαν τον θάνατο στο πλαίσιο της συστηματικής εξόντωσης από πλευράς του Γ′ Ράιχ ήταν ήδη νεκροί, τόνισε σχετικά.

Παρόλα αυτά, μια τέτοια επιχείρηση θα είχε στείλει ηχηρό μήνυμα πως τέτοιου είδους κτηνωδίες δεν μένουν αναπάντητες: «Εύχομαι να το είχαμε κάνει» είπε η Μπιντλ. «Εύχομαι να μπορούσαμε να βλέπουμε πίσω, στο ιστορικό του πολέμου, και να λέμε ότι κατανοήσαμε πόσο φρικτό ήταν αυτό και ότι θελήσαμε να κάνουμε μια ηθική διακήρυξη».

Δημοφιλή