Καθώς είναι σε εξέλιξη η κρίση στην Ουκρανία, πολλά είναι αυτά που ακούγονται για τα όπλα και τις δυνατότητες της Ουκρανίας και της Ρωσίας και το πώς θα εκτυλισσόταν μια σύγκρουση. Η εικόνα, συνοπτικά, είναι πως, σε περίπτωση μιας γενικευμένης εισβολής, αν και οι ρωσικές δυνάμεις είναι καλύτερα εξοπλισμένες και η φύση του θεάτρου επιχειρήσεων ευνοεί τις κινήσεις μεγάλων μηχανοκίνητων σχηματισμών (ενώ θεωρείται μάλλον βέβαιο ότι θα αποκτούσαν και κυριαρχία στον αέρα), δεν θα μπορούσαν να αποφύγουν σημαντικές απώλειες.
Αν και η απόσταση που τον χωρίζει από τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις είναι ακόμα μεγάλη, ο ουκρανικός στρατός είναι σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι το 2014, που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία. Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει η βοήθεια από τη Δύση, τόσο σε επίπεδο εκπαίδευσης όσο και σε επίπεδο υλικού, όπου η Δύση βοηθά την Ουκρανία να ενισχύσει τις αντιαεροπορικές, αντιπυραυλικές και αντιαρματικές της δυνατότητες. Σε αυτό το πλαίσιο, μεταξύ άλλων, παρέχονται φορητοί αντιαεροπορικοί πύραυλοι Stinger και αντιαρματικοί πύραυλοι NLAW και Javelin- ειδικά οι τελευταίοι αναφέρονται συχνά, ως ένα σημαντικό μέσο για την αντιμετώπιση των ρωσικών τεθωρακισμένων.
Τι εστί Javelin
Κατ’αρχάς, είναι σημαντικό να θυμάται κανείς γενικότερα πως, ειδικά στην εποχή μας δεν μπορεί κανείς να μιλά σοβαρά για «υπερόπλα» (συμβατικά τουλάχιστον) που μπορούν να «κερδίσουν μόνα τους» πολεμικές συγκρούσεις, δεδομένου ότι η φύση του σύγχρονου πολέμου είναι πιο πολυεπίπεδη από ποτέ άλλοτε. Υπό αυτή την έννοια, ακόμα και ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό στον τομέα του όπλο δύσκολα θα έκρινε μια σύγκρουση μόνο του- αν και προφανώς θα μπορούσε να συμβάλει στη νίκη, πάντα ως μέρος ενός «συνόλου» (κοινώς, αν έχεις, πχ, για ένα εξαιρετικά προηγμένο άρμα μάχης, πρέπει αυτό να πλαισιώνεται και από αντίστοιχα και όχι απαρχαιωμένα τεθωρακισμένα οχήματα μάχης/ μεταφοράς προσωπικού για το μηχανοκίνητο πεζικό, τα σύγχρονα υποβρύχια πρέπει να έχουν και σύγχρονες τορπίλες κλπ).
Στην περίπτωση της Ουκρανίας, μια ρωσική εισβολή θα άρχιζε προφανώς με αεροπορικά και πυραυλικά πλήγματα εναντίον των ουκρανικών εγκαταστάσεων και δυνάμεων, πλαισιωμένα από ηλεκτρονικό πόλεμο και κυβερνοεπιθέσεις, με σκοπό την υποβάθμιση των δυνατοτήτων των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων. Οι ρωσικοί τεθωρακισμένοι/ μηχανοκίνητοι σχηματισμοί θα προέλαυναν εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί από αυτές τις ενέργειες, και, όπως προαναφέρθηκε, το ουκρανικό θέατρο επιχειρήσεων, από άποψης μορφολογίας, θεωρείται πολύ κατάλληλο για να δρουν μεγάλες τεθωρακισμένες δυνάμεις (τα περί λάσπης που θα μπορούσε να δυσκολέψει τα ρωσικά άρματα μάχης απλά δεν ισχύουν).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Παίζει όντως η λάσπη στο έδαφος ρόλο στα σχέδια της Ρωσίας;
Υπό αυτές τις συνθήκες, η αντιμετώπιση των δυνάμεων εισβολής θα ήταν δύσκολη υπόθεση, ειδικά εάν ο αντίπαλος έχει κυριαρχία στον αέρα- οπότε ο αμυνόμενος πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αμυνθεί σε βάθος, επιφέροντας απώλειες στα εχθρικά τεθωρακισμένα και αποφεύγοντας όσο το δυνατόν περισσότερο να έχει απώλειες ο ίδιος. Η ίδια η φύση του σύγχρονου αντιαρματικού αγώνα βασίζεται σε αυτό το αξίωμα: Δύο πεζικάριοι (πυροβολητής και γεμιστής) με ένα σύγχρονο αντιαρματικό που εκτοξεύεται από τον ώμο μπορούν να αχρηστεύσουν ένα άρμα μάχης με τριμελές πλήρωμα και αμέσως να υποχωρήσουν σε άλλη θέση, αποφεύγοντας τα εχθρικά πυρά αντιποίνων και τον αντίπαλο που πλησιάζει και επαναλαμβάνοντας τη διαδικασία, επιφέροντας άλλη μια απώλεια κ.ο.κ.
Οι «πολυδιαφημισμένοι» Javelin, οι οποίοι δεν είναι το μόνο αντιαρματικό όπλο ATGM (anti-tank guided missile, αντιαρματικός κατευθυνόμενος πύραυλος) που έχουν οι Ουκρανοί (στο οπλοστάσιό τους υπάρχει επίσης το NLAW, επίσης ξένης βοήθειας, αλλά και το εγχώριας παραγωγής Stugna-P) ακολουθούν αυτήν ακριβώς τη φιλοσοφία, και είναι ένα όπλο «fire and forget»: Ο πεζικάριος σημαδεύει, ρίχνει και ο πύραυλος κατευθύνεται μόνος του στον στόχο (δεν χρειάζεται δηλαδή ο χειριστής να παραμείνει στη θέση του και να συνεχίσει να τον κατευθύνει μέχρι να χτυπήσει τον στόχο, όπως ίσχυε σε παλαιότερα αντιαρματικά όπως ο TOW).
Οι Javelin έχουν μέγιστη εμβέλεια περίπου 4 χλμ, και ένα σημαντικό τους πλεονέκτημα είναι πως, όταν χτυπάνε έναν στόχο, παίρνουν ύψος και τον πλήττουν από πάνω: Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό ως προς την αντιμετώπιση εχθρικών τεθωρακισμένων, καθώς η θωράκισή τους τείνει να είναι πιο ελαφριά εκεί σε σχέση με άλλα σημεία, όπως πχ το εμπρόσθιο τμήμα.
Ο Javelin είχε σχεδιαστεί για την αντικατάσταση του Μ47 Dragon, και ως εκ τούτου είναι «καρπός» της εποχής του Ψυχρού Πολέμου- όταν το ΝΑΤΟ προετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει μεγάλους σχηματισμούς τεθωρακισμένων του Συμφώνου της Βαρσοβίας, και ένα από τα μέτρα αντιμετώπισης της απειλής ήταν η ανάπτυξη μεγάλων αριθμών τέτοιων όπλων, ώστε να προκαλούνται μεγάλες απώλειες στον αντίπαλο κατά την προέλαση των τεθωρακισμένων του.
Ωστόσο η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε και η απειλή αυτή δεν έγινε πραγματικότητα, οπότε δεν έχει δοκιμαστεί (ως τώρα, τουλάχιστον) στο πλήρες εύρος του ρόλου για τον οποίο είχε σχεδιαστεί. Από την άλλη, πρόκειται για ένα ιδιαίτερα εύχρηστο όπλο: Οι χειριστές του απλά σημαδεύουν, το όπλο «κλειδώνει» και ρίχνουν, με τον πύραυλο να κατευθύνεται μόνος του στον στόχο χάρη σε αισθητήρα υπερύθρων, ενώ αυτοί αλλάζουν θέση . Είναι αποτελεσματικός και απλός στη χρήση του, σε σημείο που στο Αφγανιστάν οι Αμερικανοί στρατιώτες το χρησιμοποιούσαν κυριολεκτικά «για όλες τις δουλειές» όταν χρειάζονταν κάποιο βαρύ όπλο- πχ εναντίον οχυρωμένων θέσεων ή σπηλιών όπου κρύβονταν αντάρτες, αντί να καλέσουν αεροπορική υποστήριξη. Αξίζει να σημειωθεί πως, πέραν της προαναφερθείσας «top-attack» χρήσης κατά τεθωρακισμένων (όπου μπορεί να φτάσει σε ύψος 150 μέτρων), χρησιμοποιείται και ως «direct-attack», δηλαδή για «απευθείας» βολή (φτάνοντας σε ύψος 60 μέτρων), κάτι που τον καθιστά χρήσιμο και κατά κτιρίων, κοντινών στόχων κ.α- ακόμα και αντιπάλου πεζικού ή ελικοπτέρων.
Η κεφαλή του είναι δύο τμημάτων, με το πρώτο να προορίζεται για πυροδότηση της ενεργητικής θωράκισης του εχθρικού τεθωρακισμένου (η φιλοσοφία της οποίας είναι εξαρχής η αντιμετώπιση φορητών αντιαρματικών) και το δεύτερο για τη διάτρηση της βασικής θωράκισης. Ως σύστημα «fire and forget», επιτρέπει στους χειριστές του να αλλάξουν θέση αμέσως μετά την εκτόξευσή του ή να προετοιμαστούν άμεσα για δεύτερη βολή, ενώ η HEAT (High Explosive Anti Tank) κεφαλή του είναι επαρκής για να εξουδετερώσει τα περισσότερα σύγχρονα τεθωρακισμένα- ειδικά δεδομένου ότι τα χτυπά στο πάνω μέρος.
Πόσο χρήσιμοι είναι;
Όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, είναι ένα αρκετά αποτελεσματικό όπλο ως προς τον ρόλο για τον οποίο έχει σχεδιαστεί. Ωστόσο δεν είναι ακριβώς φθηνός, καθώς ο καθένας κοστίζει 80.000 δολάρια. Οι ΗΠΑ έχουν προμηθεύσει μερικές εκατοντάδες πυραύλους στην Ουκρανία, η οποία διαθέτει κάποιες δεκάδες εκτοξευτές – τόσο στο πλαίσιο της παρούσας κρίσης, όσο και αγορών πριν από αυτήν- ενώ επιπλέον πύραυλοι του τύπου έχουν σταλεί και από την Εσθονία.
Οπότε μπορούν οι Javelin, μαζί με τα άλλα αντιαρματικά όπλα που αποκτά η Ουκρανία, να σταματήσουν μια ενδεχόμενη ρωσική επίθεση; Αφ’ενός φαίνεται πως πρόκειται για ένα όντως αποτελεσματικό όπλο, το οποίο έχει σχεδιαστεί ακριβώς για αυτή τη δουλειά, και χρειάζεται σχετικά λίγη εκπαίδευση ως προς τη χρήση του.
Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε και είναι πολύ σημαντικό να θυμάται κανείς σε θέματα σύγχρονων εξοπλισμών και πολέμου, «υπερόπλα» δεν υπάρχουν: Επί της προκειμένης, η Ρωσία και οι ένοπλες δυνάμεις της δεν είναι η Σοβιετική Ένωση και ο Κόκκινος Στρατός των τελών του 20ού αιώνα, οπότε είναι πολύ λογικό να σκεφτεί κανείς πως, δεδομένου ότι δεν έχει τους ίδιους πόρους και αριθμούς, η ρωσική ηγεσία θα λαμβάνει πάρα πολύ σοβαρά τον παράγοντα της φθοράς (για την ακρίβεια της πρόκλησης φθοράς στις τεθωρακισμένες δυνάμεις από τον αντίπαλο με μικρό συγκριτικά κόστος για τον ίδιο)- και ως εκ τούτου θα επιδίωκε να κρατήσει τις δυνάμεις της εκτός εμβέλειας αυτών των μικρής εμβέλειας όπλων που προμηθεύει η Δύση στην Ουκρανία, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και ο Javelin (4 χλμ μέγιστο βεληνεκές μπορεί να μη φαίνονται λίγα, αλλά για τα δεδομένα του σύγχρονου πολέμου θεωρείται όντως όπλο μικρής εμβέλειας), αλλά και άλλα όπλα όπως ο φορητός αντιαεροπορικός Stinger (ο οποίος – οι παλαιές εκδόσεις του οποίου, προφανώς- είχε προκαλέσει μεγάλες απώλειες στα σοβιετικά αεροσκάφη στο Αφγανιστάν τη δεκαετία του 1980, παρεμπιπτόντως) κ.α.
Κοινώς, γενικότερα μιλώντας, όπλα που φέρονται από το πεζικό όπως ο Javelin, ο Stinger κ.α. είναι τακτικές λύσεις μικρής εμβέλειας, και ως εκ τούτου ένας αντίπαλος θα επιδίωκε την καταστολή/ αντιμετώπισή τους αξιοποιώντας στο μέγιστο την αεροπορική ισχύ του, πυραυλικά πλήγματα, πυροβολικό κ.α., πριν οι τεθωρακισμένες δυνάμεις του βρεθούν εντός της εμβέλειάς τους. Οπότε οι Javelin ναι, θα προκαλούσαν απώλειες σε μια γενικευμένη τακτική σύγκρουση, μα δεν αποτελούν από μόνοι τους λύση- ενώ εικόνες από ουκρανικές ασκήσεις με παλιά, σοβιετικής προέλευσης, αντιαρματικά πυροβόλα, δημιουργούν αμφιβολίες και σχετικά με το κατά πόσον οι διαθέσιμοι αριθμοί είναι επαρκείς.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Παλιά σοβιετικά αντιαρματικά πυροβόλα με ραντάρ σε χρήση στην Ουκρανία: Τι σημαίνει αυτό για την άμυνά της
Επίσης, αν η Ρωσία απέφευγε να χρησιμοποιήσει ευρέως μεγάλους σχηματισμούς μηχανοκίνητων δυνάμεων και εστίαζε πχ σε αεροπορικά/ πυραυλικά πλήγματα ή πυροβολικό, αυτά τα όπλα δεν θα μπορούσαν να κάνουν πολλά: Σε αυτή την περίπτωση θα χρειάζονταν προηγμένα, μεγάλα οπλικά συστήματα (όπως πχ Patriot).
Οπότε, πέρα από το τακτικό κομμάτι, για να κατανοήσει κανείς την επιλογή αυτή (πέραν της συμβολικής της διάστασης), πρέπει να εξετάσει τη μακροπρόθεσμη στρατηγική της Ουκρανίας: Εφόσον θεωρείται σε γενικές γραμμές δεδομένο πως σε μια τακτική σύγκρουση οι ρωσικές δυνάμεις διαθέτουν υπεροπλία που θα τους επέτρεπε να επικρατήσουν, υπερισχύοντας του ουκρανικού στρατού σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, το δεύτερο στάδιο της ουκρανικής αντίδρασης θα ήταν η διεξαγωγή ευρείας κλίμακας ανορθόδοξου πολέμου/ ανταρτοπολέμου στις καταληφθείσες περιοχές. Σε αυτό το πλαίσιο, όπλα σαν τους Javelin θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμα σε αντάρτες/ ατάκτους οι οποίοι θα ενεργούσαν πίσω από τις εχθρικές γραμμές, χτυπώντας ξαφνικά και σκληρά και αποχωρώντας γρήγορα. Μια τέτοια στρατηγική θα αποτελούσε μεγάλο πρόβλημα για τις ρωσικές δυνάμεις- εφόσον, βεβαίως, επιδιώξουν να κάνουν κατοχή στα εδάφη που καταλαμβάνουν, ή να μπουν σε μεγάλες αστικές περιοχές (που είναι εφιάλτης για τα τεθωρακισμένα, καθώς κάθε μπαλκόνι ή παράθυρο μπορεί να κρύβει και μια απειλή ικανή να τα καταστρέψει- και οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις είχαν πάρει πολύ σκληρά μαθήματα στην Τσετσενία πάνω σε αυτό).
Υπό αυτή την έννοια, λοιπόν, αυτό στο οποίο εστιάζει η επιλογή της αποστολής φορητών αντιαρματικών (Javelin, NLAW) και αντιαεροπορικών (Stinger) πυραύλων από τη Δύση στην Ουκρανία (καθώς και άλλων, ελαφρύτερων όπλων, όπως πολυβόλων, βομβιδοβόλων κλπ) δεν φαίνεται να είναι τόσο η απόκρουση της αρχικής ρωσικής επίθεσης: Όπως προαναφέρθηκε, θεωρείται πως αυτό δεν είναι ρεαλιστικά δυνατό, και οι ρωσικές δυνάμεις θα επιτύχουν μια μάλλον γρήγορη νίκη. Ωστόσο, εάν επιδιωχθεί κατοχή (ή είσοδος σε μεγάλα αστικά κέντρα), αυτή μπορεί να γίνει απλά «μη βιώσιμη» μακροπρόθεσμα, λόγω μεγάλου κόστους για τις ρωσικές δυνάμεις από έναν παρατεταμένο ανταρτοπόλεμο που θα ακολουθούσε την αρχική επικράτηση, για τον οποίο οι Javelin, οι Stinger κτλ είναι ιδανικοί (ενέδρες, καταδρομικές ενέργειες κλπ)- και σε αυτό το πλαίσιο, του να περαστεί δηλαδή το συγκεκριμένο μήνυμα στη ρωσική πλευρά, φαίνονται να εντάσσονται και οι εκτενείς δημοσιεύσεις εικόνων σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ από την αποστολή τέτοιων όπλων στην Ουκρανία.
Με πληροφορίες από New York Times, Foreign Policy, Forbes