Του Ανδριανού Γκουρμπάτση Αντιστρατήγου – Υπαρχηγού ΠΣ, ε.α, νομικού Ειδικού Ερευνητή - Δικαστικού Πραγματογνώμονα
Παρήλθε το πρώτο τρίμηνο της τρέχουσας αντιπυρικής περιόδου 2023 και παρατίθεται ένας πρώτος απολογισμός για τις δασικές πυρκαγιές. Πιο συγκεκριμένα από την 1η Ιανουαρίου έως και την 31η Ιουλίου 2023 έλαβαν χώρα στην επικράτεια συνολικά 7.081 αγροτοδασικές πυρκαγιές, από τις οποίες αποτεφρώθηκαν συνολικά 547.700 στρέμματα αγροτοδασικών εκτάσεων.
Επίσης έχασαν τη ζωή τους: α) 2 πιλότοι - αξιωματικοί της Π.Α. από την πτώση του Α/Φ CL – 215 (1055) στο Πλατανιστό του Δήμου Καρύστου που μετείχε την 25.7.2023 σε επιχείρηση αεροπυρόσβεσης και β) 3 ιδιώτες (1 άνδρας (κτηνοτρόφος) στην ίδια ως άνω πυρκαγιά της Καρυστίας και 2 άτομα στην πυρκαγιά του Βελεστίνου Μαγνησίας και πιο συγκεκριμένα 1 άνδρας (κτηνοτρόφος) στον Άγιο Γεώργιο Φερών και 1 γυναίκα σε τροχόσπιτο στο Χοροστάσι).
Ο προαναφερόμενος αριθμός των 7.081 αγροτοδασικών πυρκαγιών είναι μειωμένος σε ποσοστό 3,1%% σε σχέση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του έτους 2022, ενώ είναι αυξημένος σε ποσοστό 9,4%, από το 2021, 2,3%, από το 2020, 17,9%, από το 2019, 35,1%, από το 2018 και 24,3%, από το 2017.
Από τις συνολικά 7.081 αγροτοδασικές πυρκαγιές τους τρεις πρώτους μήνες της αντιπυρικής περιόδου εκδηλώθηκαν λιγότερες από τις μισές και συγκεκριμένα οι 2.918. Ο μέσος ημερήσιος αριθμός αγροτοδασικών πυρκαγιών κατά τους τρεις πρώτους μήνες (92 ημέρες) της αντιπυρικής περιόδου είναι 32. Ο μεγαλύτερος ημερήσιος αριθμός των 85 πυρκαγιών εκδηλώθηκαν την 19η Μαΐου 2023.
Εξάλλου ο συνολικός αριθμός των 547.700 στρεμμάτων που καταστράφηκαν από τις πυρκαγιές είναι μεγαλύτερος (2/πλάσιος) από τις καμένες εκτάσεις κατά το 2022 και μετά το 2007 (2.623.933 στρ.) και 2021 (1.332.141 στρ.) είναι σύμφωνα με το EFFIS (βλ. εικόνα 1), η 3η καταστροφικότερη χρονιά από το 2006.
Από τον ως άνω συνολικό αριθμό καμένων εκτάσεων, τα 540.410 στρ κάηκαν από την 15η έως 29 Ιουλίου 2023, ήτοι μέσος ημερήσιος αριθμός καμένων στρεμμάτων 36.000. Πιο συγκεκριμένα από την 17η Ιουλίου έως την 27η Ιουλίου 2023 προκλήθηκαν οι οκτώ (8) καταστροφικότερες πυρκαγιές. Ειδικότερα:
α) 17 Ιουλίου 2023 – Ν. Κουβαράς Αττικής (38.692) στρ.
β) 17 Ιουλίου 2023 – Δερβενοχώρια (Πάνακτο) – Μάνδρα (117.087) στρ. γ) 17 Ιουλίου 2023 – Λουτράκι (Καλιθέα) (11.962) στρ.
δ) 18 Ιουλίου 2023 – Ρόδος (177.735) στρ.
ε) 23 Ιουλίου 2023 – Καρυστία Εύβοιας (19.683) στρ.
στ) 23 Ιουλίου 2023 - Διακοπτό Αχαίας (17.721) στρ.
ζ) 23 Ιουλίου 2023 - Β/Α Κέρκυρα (21.771) στρ.
η) 26 Ιουλίου 2023 – Βελεστίνο Μαγνησίας (87.240) στρ.
Ο αριθμός των 547.700 συνολικά έως την 31η Ιουλίου 2023 καμένων στρεμμάτων είναι σχεδόν 5/πλάσιος, ήτοι μεγαλύτερος σε ποσοστό 461,2%% από τον μέσο αριθμό των 118.750 στρ. καμένων εκτάσεων κατά τα έτη (2006 – 2022).
Τα 547.700 καμένα στρέμματα είναι αυξημένα κατά 243,6%, σε σχέση με το 2022, 367,2%, σε σχέση με το 2020, 510,1%, σε σχέση με το 2019, 455%, σε σχέση με το 2018% και 273,3%, σε σχέση με το 2017, ενώ είναι μειωμένα κατά 238,7%, σε σχέση με το 2021.
Ο συνολικός αριθμός των καμένων εκτάσεων των κρατών της ΕΕ από την 1η Ιανουαρίου έως την 31η Ιουλίου 2023 είναι 2.367.680 στρέμματα, αυξημένος κατά 67,6% από τον μέσο αριθμό 1.600.990 στρ. Την περίοδο (2006 - 2022). Η Ελλάδα με τις συνολικά καμένες εκτάσεις των 547.700 στρεμμάτων την ίδια ως άνω περίοδο, ήτοι πλέον του 1/4 του συνολικού αριθμού καμένων εκτάσεων των κρατών της ΕΕ, κατατάσσεται στη 2η θέση μεταξύ των κρατών της ΕΕ καθώς και των κρατών της Μεσογείου με τις περισσότερες καμένες εκτάσεις. Πιο συγκεκριμένα στην 1η θέση βρίσκεται η Ισπανία με 694.730 στρ. (σχεδόν 4/πλάσια έκταση της Ελλάδος) ενώ στην 3η θέση βρίσκεται η Ιταλία με 533.540 στρ. (υπέρ2/πλάσια έκταση της Ελλάδος).
Επίσης η Ελλάδα κατατάσσεται στην 7η θέση των κρατών της ΕΕ με τον αριθμό πυρκαγιών. Πιο αναλυτικά οι προαναφερόμενες καμένες εκτάσεις, σύμφωνα με το EFFIS της ΕΕ, προξενήθηκαν από 23 δασικές πυρκαγιές, Τα κράτη με τις περισσότερες πυρκαγιές είναι: 1) Ισπανία (333) πυρκαγιές, 2) Γαλλία (210), 3) Ιταλία (163), Πορτογαλία (112), Ιρλανδία (30), Βουλγαρία (28) και Ελλάδα (23).
Από τον προαναφερόμενο συνολικό αριθμό των 7.081 πυρκαγιών συνελήφθησαν από το διωκτικό μηχανισμό συνελήφθησαν στα όρια του αυτοφώρου συνολικά 117 εμπρηστές (ελάχιστος αριθμός συγκριτικά με τον συνολικό αριθμό πυρκαγιών που αποδεικνύει την αναποτελεσματικότητα του) φερόμενοι ως δράστες είτε για τα αδικήματα του εμπρησμού (κοινού) με δόλο ή από αμέλεια (άρθρο 264 ΠΚ) ή εμπρησμού δάσους με δόλο ή από αμέλεια (άρθρο 265 ΠΚ), ποσοστό 1,6%. Από τον ως άνω αριθμό φερομένων ως εμπρηστών, οι 107 εμπρηστές αφορούν το αδίκημα του εμπρησμού (κοινού) ή εμπρησμού δάσους από αμέλεια (άρθρα 264 παρ. 2 και 265 παρ. 3 ΠΚ), ποσοστό 91,5% και οι 10 (εκ των οποίων οι 2 εμφάνισαν χαρακτηριστικά πυρομανίας), για εμπρησμό (κοινό) ή εμπρησμό δάσους με πρόθεση (άρθρα 264 παρ. 1 και 265 παρ. 1 ΠΚ), ποσοστό 8,5%.
Εξάλλου από τους ως άνω συνολικά 117 συλληφθέντες στα όρια αυτοφώρου εμπρηστές, οι 31 εμπρηστές συνελήφθησαν για την τέλεση του αδικήματος του εμπρησμού δάσους με πρόθεση ή από αμέλεια (άρθρο 265 ΠΚ), ποσοστό 26,5% ήτοι 1 στους 4 εμπρηστές. Από τους 31 εμπρηστές δάσους, οι 29 τέλεσαν το αδίκημα του εμπρησμού δάσους από αμέλεια (άρθρο 265 παρ. 3 ΠΚ), ποσοστό 93,5%, ενώ 2 για εμπρησμό δάσους με πρόθεση (άρθρο 265 παρ. 1 και 2 ΠΚ), ποσοστό 6,5%.
Επισημαίνεται ότι για τις οκτώ (8) καταστροφικότερες αγροτοδασικές πυρκαγιές δεν έχει έως σήμερα εξιχνιαστεί καμία και ως εκ τούτου δεν έχει συλληφθεί κανένας δράστης.
Τέλος κατά τη διάρκεια του συνολικού αριθμού των 7081 αγροτοδασικών πυρκαγιών η Υπηρεσία του 112 «Ευρωπαϊκός Αριθμός Έκτακτης Ανάγκης» της ΓΓΠΠ απέστειλε σε περιοχές που απειλούνταν η ζωή των κατοίκων / επισκεπτών από εξελισσόμενο ή επικείμενο κίνδυνο πυρκαγιών συνολικά 70 sms alert.
Συμπεράσματα
Κατά τους πρώτους επτά μήνες (Ιανουάριος - Ιούλιος) του έτους 2023:
✔ Ο Ιούλιος είναι ο μήνας με τις περισσότερες αγροτοδασικές πυρκαγιές, με μέσο ημερήσιο αριθμό 49 πυρκαγιές
✔ Ο αριθμός των αγροτοδασικών πυρκαγιών, πλην του 2022, είναι για το ίδιο διάστημα ο μεγαλύτερος τουλάχιστον από το 2017
✔ Οι καμένες εκτάσεις, πλην του 2021, είναι για το ίδιο διάστημα οι περισσότερες τουλάχιστον από το 2017
✔ Η δριμύτητα των πυρκαγιών είναι 78 στρ. / πυρκαγιά (από κάθε πυρκαγιά κάηκαν κατά μέσο αριθμό 78 στρ.)
✔ Ο μέσος αριθμός καμένων εκτάσεων είναι σχεδόν 5/πλάσιος από τον μέσο αριθμό για το ίδιο διάστημα κατά τα έτη (2006 – 2022) παρόλο που η χώρα διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό εναερίων μέσων αεροπυρόσβεσης (91) συνολικά εκ των οποίων τα 51 είναι μισθωμένα.
✔ Ο διωκτικός μηχανισμός για το έγκλημα του εμπρησμού δάσους είναι αναποτελεσματικός, αφού μόνον το 1,6% των φερομένων ως δραστών των πράξεων του εμπρησμού (κοινού) και εμπρησμού δάσους είτε με πρόθεση είτε από αμέλεια έχουν συλληφθεί στα όρια του αυτοφώρου
✔ Ο μέσος ημερήσιος αριθμός αγροτοδασικών πυρκαγιών 32 κατά τους τρεις μήνες της τρέχουσας αντιπυρικής περιόδου είναι ο μισός του αντίστοιχου μέσου αριθμού της τελευταίας 15/ετίας
✔ Το φαινόμενο των αναζωπυρώσεων είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα που παρατηρήθηκε κυρίως σε ορισμένες εκ των καταστροφικότερων πυρκαγιών όπως λχ της Ρόδου, των Δερβενοχωρίων, της Κέρκυρας, του Βελεστίνου Μαγνησίας
✔ Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 2η θέση μεταξύ των κρατών της ΕΕ καθώς επίσης και της Μεσογείου με τις περισσότερες καμένες εκτάσεις και στην 7η θέση με τις περισσότερες δασικές πυρκαγιές.