Πλοία φορτωμένα με σιτηρά απέπλευσαν από την Ουκρανία την Τρίτη παρά την απόσυρση της Ρωσίας από τη συμφωνία που διασφάλιζε την ασφαλή διέλευση φορτίων με τρόφιμα που είναι κρίσιμης σημασίας για μέρη του κόσμου που είναι αντιμέτωπα με την πείνα.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τρία πλοία φορτωμένα με 84.490 τόνους καλαμποκιού, σιταριού και άλλα είδη έφυγαν μέσω ανθρωπιστικού θαλάσσιου διαδρόμου που είχε δημιουργηθεί τον Ιούλιο. Ο διάδρομος, που είχε δημιουργηθεί με τη διαμεσολάβηση της Τουρκίας και του ΟΗΕ, είχε θεωρηθεί σημαντική εξέλιξη που θα διασφάλιζε ότι η Αφρική, η Μέση Ανατολή και τμήματα της Ασίας θα παραλάμβαναν σιτηρά και άλλα τρόφιμα από τη Μαύρη Θάλασσα κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η Ρωσία ανακοίνωσε την απόσυρσή της από τη συμφωνία επικαλούμενη αναφορές για επίθεση ουκρανικού drone κατά του στόλου της Μαύρης Θάλασσας. To ρωσικό υπουργείο Άμυνας είπε τη Δευτέρα πως σταματούσε η κίνηση των πλοίων από λιμάνια της νότιας Ουκρανίας, χαρακτηρίζοντας την κίνηση «απαράδεκτη». Ωστόσο συνολικά 14 πλοία έφυγαν εκείνη την ημέρα, περιλαμβανομένου ενός που είχε ναυλώσει το World Food Program του ΟΗΕ για τη μεταφορά σιτηρών στην Αιθιοπία, που μαζί με τη γειτονική Σομαλία και την Κένυα πλήττονται από τη χειρότερη ξηρασία εδώ και δεκαετίες.
Αναλυτές λένε πως η Ρωσία δεσμεύεται ακόμα από τους όρους της συμφωνίας που υπέγραψε, που περιλαμβάνει δέσμευση να μη στοχοποιούνται εμπορικά πλοία που συμμετέχουν στη συμφωνία. Μια τέτοια επίθεση θα παραβίαζε επίσης το διεθνές δίκαιο.
«Αν και δεν συμμετέχει αυτή τη στιγμή σε αυτή τη συμφωνία, είναι ακόμα μία από τους υπογράφοντες. Τα συμφέροντα της Ρωσίας δεν θα εξυπηρετηθούν με κανέναν τρόπο από επιθέσεις σε πλοία και οργανισμούς στη διεθνή κοινότητα» είπε ο Μάνρο Άντερσον, επικεφαλής πληροφοριών στη Dryad Global, εταιρεία συμβούλων ρίσκου.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είπε σε δημοσιογράφους το βράδυ της Δευτέρας πως η Μόσχα «δεν έλεγε πως τερματίζουμε τη συμμετοχή μας» στη συμφωνία μα «μιλάμε για το ότι την αναστέλλουμε».
Κατά τον Άντερσον η Ρωσία είναι μάλλον απίθανο να προβεί σε ανοιχτές ενέργειες κατά σκαφών που λειτουργούν εντός του πλαισίου της αρχικής συμφωνίας, αν και οι κίνδυνοι παρέμεναν σε υψηλό επίπεδο όσον αφορά στις επιθέσεις κατά ουκρανικών σιλό με σιτηρά, άλλες γεωργικές υποδομές ή στόχους στη θάλασσα.
Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον της πρωτοβουλίας παραμένει ασαφές καθώς οι κίνδυνοι έχουν αυξηθεί, είπε ο Άντερσον. Τώρα ο ΟΗΕ κινείται για να δοθεί προτεραιότητα σε μια μεγάλη σειρά πλοίων που αναμένουν επιθεωρήσεις στα ανοιχτά της Κωνσταντινούπολης. Επίσης, θεωρείται πως η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει την απόσυρσή της ως διαπραγματευτικό μέσο για να διασφαλίσει πως θα λάβει αυτά που θέλει από τη συμφωνία. «Ξέρουμε πως η Ρωσία θέλει να εξάγει λιπάσματα και να επιδιώξει αναστολή κυρώσεων ώστε να το κάνει αποτελεσματικά» ανέφερε ο Άντερσον. Αν και οι δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία δεν επηρεάζουν τις εξαγωγές σιτηρών της και μια παράλληλη συμφωνία προοριζόταν να ανοίξει τον δρόμο για τα φορτία τροφίμων και λιπασμάτων της Μόσχας, κάποιες επιχειρήσεις προβληματίζονται για το ενδεχόμενο να «πέσουν πάνω» σε κυρώσεις.
Η κύρια ανησυχία από πλευράς της Ρωσίας είναι πως τα πλοία θα περούσαν χωρίς έλεγχο και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά όπλων- λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε κοινό κέντρο συντονισμού στην Κωνσταντινούπολη, για τον συντονισμό των ελέγχων μεταξύ των εμπόλεμων χωρών, της Τουρκίας και του ΟΗΕ.
Με πληροφορίες από Associated Press