Όπως έχει τονίσει ο γράφων σε παλιότερες εμφανίσεις του στα ΜΜΕ της χώρας, το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ελληνική ελίτ αλλά και ένα μεγάλο μέρος των ακαδημαϊκών και των αναλυτών (όχι όλοι), είναι ο λανθασμένος τρόπος ανάγνωσης του δρώντος που λέγεται Τουρκία.
Η ανάγνωση αυτή τείνει να εξετάζει τις τουρκικές εκλογές, υπό την επιρροή του δυτικού προτύπου, αναλωμένη σε ζητήματα ισορροπίας δυνάμεων μέσα στην ίδια την Τουρκία, στον τρόπο που η τουρκική εξωτερική πολιτική θα επηρεάσει τις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και των δυτικών κρατών, και το κυριότερο στο κατά πόσο η εκλογή του ενός ή του άλλου υποψηφίου θα οδηγήσει σε μια καλύτερη ή μη προσέγγιση με την Ελλάδα.
Αυτά είναι ερωτήματα τα οποία θα έστεκαν με σοβαρότητα στον δημόσιο και πολιτικό διάλογο εάν ομιλούσαμε περί ενός οποιουδήποτε κράτους το οποίο ευρίσκεται εις την δυτική πολιτική και πολιτισμική σφαίρα επιρροής. Όχι όμως για το κράτος που λέγεται Τουρκία.
Αυτό που πρέπει να τονιστεί και να ληφθεί σοβαρά υπόψη, ανεξαρτήτως αποτελέσματος των τουρκικών εκλογών, είναι πως η Τουρκία αποτελεί κυρίως μια νοοτροπία, μια στρατηγική κουλτούρα και ένα τρόπο σκέψης ο οποίος χαρακτηρίζεται από τον αναθεωρητισμό και τον ενστερνισμό συμβόλων εντελώς διαφορετικών από αυτών που έχουμε συνηθίσει στην Δύση.
Για να γίνει επομένως αντιληπτός ο τρόπος δράσης αυτής της νοοτροπίας, η οποία είναι εγκατεστημένη στα εδάφη της Μικράς Ασίας ήδη από το 1071 μ.Χ. θα πρέπει να αξιοποιηθεί το «εργαλείο» της γεωπολιτικής ανάλυσης προκειμένου να διαπιστωθεί ποιο είναι εν τέλει το διακύβευμα της εκλογικής διαδικασίας που λαμβάνει χώρα στην γειτονική Τουρκία και κυρίως τι αξίζει να λάβει υπόψη της η Ελλάδα.
Πολιτικός πυλώνας
Εδώ δύο είναι τα βασικά στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη, πρώτον πως η τουρκική εξωτερική πολιτική ακολουθεί πιστά το δόγμα που διατυπώθηκε από τον Άχμετ Νταβούτογλου στο βιβλίο του το Στρατηγικό Βάθος της Τουρκίας. Το δόγμα αυτό είναι από την φύση του αναθεωρητικό, στηριζόμενο σαφώς στον Εθνικό Όρκο (Mîsâk-ı Millî) και προτάσσει την κυριαρχία της Τουρκίας μέσω της ουσιαστικής αδρανοποίησης της Ελλάδας και της Κύπρου.
Άρα η Τουρκία, σε πρώτο επίπεδο, δεν πρόκειται να αλλάξει τις γεωστρατηγικές της επιδιώξεις έναντι των δύο ελληνικών κρατών, ανεξαρτήτως του ποιος θα εκλεγεί στο ανώτατο αξίωμα της χώρας, καθώς οι μέχρι τώρα κινήσεις της δείχνουν μια σαφή εναρμόνιση με τις επιταγές του Νταβούτογλου.
Το δεύτερο στοιχείο που διέπει τον πολιτικό πυλώνα της Τουρκίας είναι η ύπαρξη του βαθέως κράτους της Τουρκίας σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός συμβουλίου εθνικής ασφαλείας. Ουσιαστικά αποτελεί το δεύτερο υπόστρωμα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής αποτελούμενο από ακαδημαϊκούς, επιχειρηματίες και στρατιωτικούς το οποίο φροντίζει να διατηρεί τον αναθεωρητικό χαρακτήρα του κράτους.
Επομένως και σε ιδεολογικό – στρατηγικό επίπεδο αλλά και σε θεσμικό, η Τουρκία αποτελεί ένα συμπαγές οργανισμό με διαχρονικές επιδιώξεις και σταθερές μεθοδεύσεις οι οποίες συγκλίνουν όλες προς την επιθετικότητα και την εξάπλωση.
Οικονομικός πυλώνας
Η Τουρκία πάρα την οικονομική ζημιά που έχει υποστεί και σε επίπεδο κυρώσεων αλλά και λόγω του καταστροφικού σεισμού, παρατηρείται πως δεν έχει αλλάξει πολλά σε επίπεδο διοχέτευσης κονδυλίων, κυρίως για την ενίσχυση της πολεμικής της βιομηχανίας.
Ασφαλώς κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο κάποια στιγμή η Τουρκία να αντιμετωπίσει το φάσμα της καταφυγής στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όμως ο γράφων διατηρεί τις έντονες επιφυλάξεις του για το εάν αυτό θα συμβεί με ενδεχόμενη επανεκλογή του Ερντογάν.
Η τουρκική οικονομία επιπλέον στηρίζεται σε ένα πολυδαίδαλο σύστημα εισροής χρήματος μέσω της μαύρης αγοράς και άλλων παράνομων πρακτικών, εκμεταλλευόμενη σαφώς την γεωγραφική της θέση, και σε συνδυασμό με την εισροή κεφαλαίων από συμμάχους της όπως το Κατάρ, κατορθώνει να διατηρεί την βιωσιμότητα της.
Επίσης οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν πως η Τουρκία επιδιώκει να καταστεί μέλος ευρασιατικών οικονομικών σχημάτων, με προεξέχουσα δύναμη την Κίνα, κάτι που θα εντείνει την διαφοροποίησης της σε σχέση με τις δυτικές δυνάμεις και το γεωοικονομικό τους σύστημα εν γένει.
Αμυντικός πυλώνας
Είναι ίσως ο πυλώνας στον οποίο γίνονται τόσο ξεκάθαρες οι στοχεύσεις της Τουρκίας. Ο δημόσιος πολιτικός διάλογος των Τούρκων διεκδικητών της εξουσίας βρίθει από πλειάδα απειλών και προκλήσεων έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, με την ταυτόχρονη χρήση στρατιωτικών μέσων με στόχο την συνεχή αμφισβήτηση των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Η τουρκική πολεμική βιομηχανία, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, αποτελεί ίσως τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο κλάδο της γειτονικής χώρας, ο οποίος μάλιστα έχει εισέλθει σε μια πολεμική προπαρασκευή, χωρίς μάλιστα η Τουρκία να αντιμετωπίζει άμεση απειλή από κανένα από τα γειτονικά της κράτη.
Το αντίθετο μάλιστα, η Τουρκία διατηρεί κατοχικά στρατεύματα σε Κύπρο, Συρία ενώ διαθέτει πλήθος στρατιωτικών συμβούλων και μισθοφόρων σε χώρες όπως η Λιβύη, η Αλβανία, τα Σκόπια κ.α.
Ο συγκεκριμένος πυλώνας ενισχύεται περαιτέρω μέσω της αναβάθμισης της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών, η οποία αναλαμβάνει μια ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων ενώ εισπράττει μεγάλο μέρος κονδυλίων τα οποία κατευθύνονταν ακόμη και προς τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας.
Πολιτισμικός/Πληροφοριακός πυλώνας
Ο πιο κρίσιμος πυλώνας προκειμένου να εξαχθούν τα πιο ασφαλή συμπεράσματα για την φύση των τουρκικών εκλογών, είναι να διαπιστωθεί σε τι κόσμο απευθύνεται ο εκάστοτε Τούρκος πολιτικός ηγέτης.
Σύμφωνα με μετρήσεις κοινής γνώμης που έχουν πραγματοποιηθεί στην Τουρκία, ο τουρκικός λαός χαρακτηρίζεται από τα εξής ποιοτικά χαρακτηριστικά:
έντονο αντιδυτικισμό
προσήλωση στις ισλαμικές αξίες
σεβασμό στην ηγεσία
επιθετικός προσανατολισμός όσον αφορά την διεκδίκηση αυτών που θεωρεί τουρκικά εθνικά δίκαια.
Τα χαρακτηριστικά αυτά προσδίδουν στον τουρκικό λαό ανθεκτικότητα στις όποιες αντιξοότητες (οικονομικές, κοινωνικές) μπορεί να επηρέαζαν τον οποιοδήποτε σύγχρονο δυτικότροπο πολίτη και μια νοοτροπία συσπείρωσης γύρω από τον συλλογικό στόχο της άνευ όρων προώθησης των τουρκικών συμφερόντων, ανεξαρτήτως υπάρξεως συνθηκών ή ευρύτερων όρων της διεθνούς νομιμότητας.
Δεν είναι τυχαία εξάλλου η δήλωση Τσαβούσογλου προ μηνών πως η τουρκική ηγεσία δεν έχει απολύτως κανέναν πρόβλημα με τον δικό της λαό.
Ταυτόχρονα δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής πως ο τουρκικός λαός έχει διαποτιστεί με αυτό που πολλοί αναλυτές έχουν αναφέρει ως «τουρκο-ισλαμική σύνθεση». Αυτό το πολύ επικίνδυνο ιδεολογικό-θρηκευτικό-πολιτισμικό κράμα διαπερνάει την συλλογική νοοτροπία της συντριπτικής πλειοψηφίας των Τούρκων πολιτών, ειδικά τον εγκατεστημένων εις τις ανατολικές επαρχίες του κράτους.
Αυτό το ποιοτικό χαρακτηριστικό δυστυχώς δεν έχει σταθμιστεί όσο θα έπρεπε από τις έρευνες και τις αναλύσεις που λαμβάνουν χώρα σε πολλά δυτικά κέντρα παραγωγής στρατηγικής. Είναι επομένως το λιγότερο απαράδεκτο να μην λαμβάνεται υπόψη από τους εν Ελλάδι ειδικούς.
Το συμπέρασμα είναι πως ο τουρκικός λαός δεν διαφέρει σε τίποτα από την ίδια του την ηγεσία, ανεξάρτητα με το ποιος θα είναι στον προεδρικό θώκο. Οι διαφορές έχουν κάνουν κυρίως με εσωτερικά ζητήματα και σε καμία περίπτωση με το πως θα πρέπει να κινηθεί η τουρκική εξωτερική πολιτική. Εκεί υπάρχει απόλυτη σύμπνοια και υποστήριξη προς την κρατική ηγεσία και παραμερίζονται οι όποιες διαφορές. Έτσι εξηγείται και η ομοιότητα των δηλώσεων εις ότι έχει να κάνει με τις διεκδικήσεις της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.
Σύνθεση – Συμπεράσματα
Η σύνθεση των στοιχείων της ανωτέρας ανάλυσης δείχνει πως το διακύβευμα των τουρκικών εκλογών είναι ο τρόπος διαχείρισης του τουρκικού κράτους και όχι η αλλαγή στοχοθεσίας του.
Kατά πάσα πιθανότητα μια Τουρκία υπό τον Ερντογάν θα συνεχίσει την ευρασιατική της μετάλλαξη και προσέγγιση με δρώντες όπως η Ρωσία και η Κίνα, κάτι που ευνοεί την Ελλάδα, εφόσον η τελευταία θελήσει να αναλάβει τον ρόλο του προκεχωρημένου φυλακίου των δυτικών συμφερόντων.
Μία Τουρκία υπό τον Κιλιτσντάρογλου θα ήταν πιθανότερο να επιδιώξει μια προσέγγιση με την Δύση, ίσως και με μια υποβάθμιση των ρωσο-τουρκικών σχέσεων. Κάτι τέτοιο πιθανώς να ξεκλειδώσει και μια αναβάθμιση των στρατιωτικών ικανοτήτων της Τουρκίας στο αεροπορικό πεδίο, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως κάτι τέτοιο θα επαναφέρει την Τουρκία σε τροχιά προσέγγισης με την Ελλάδα.
Και οι δύο Τούρκοι διεκδικητές έλαβαν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κοινωνίας τους, δηλαδή τον εθνικισμό και το Ισλάμ, κάτι που αποτελεί από μόνο του ένα εκρηκτικό μείγμα για τον καθορισμό των εθνικών τους στόχων.
Επομένως έχουμε να κάνουμε με ένα κράτος το οποίο ενσωματώνει τα ασιατικά χαρακτηριστικά του δεσποτισμού και της εδαφικής εξάπλωσης και που δεν ψάχνει για αλλαγή νοοτροπίας η στρατηγικού προσανατολισμού αλλά για διαχείρισης της υπάρχουσας κατάστασης και περαιτέρω ενίσχυσης της.
Η Τουρκία έχει επιλέξει έναν δρόμο ο οποίος δεν έχει επιστροφή και η εκλογική διαδικασία αποτελεί μια παρένθεση στην πολιτική ζωή της χώρας, η οποία όμως δεν δύναται με τίποτα να αλλάξει τους γεωστρατηγικούς σκοπούς της αλλά ούτε και να οδηγήσει σε μια επαναπροσέγγιση με την Ελλάδα. Αυτό που πρέπει εν τέλει να γίνει κατανοητό είναι πως το πρόβλημα δεν είναι η πολιτική ηγεσία αλλά η ίδια η Τουρκία ως κρατικός δρών.