“Gentily” στα ελληνικά σημαίνει ευγένεια, λεπτότητα. Αυτό τον όρο χρησιμοποίησε η εικαστικός, Βένια Δημητρακοπούλου, για να τιτλοφορήσει τη γλυπτική σύνθεση που πρόσφατα προστέθηκε στα έργα δημόσιου χώρου τα οποία έχει δημιουργήσει.
Πρόκειται για ένα μικρό «ζεν κήπο», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε την ημέρα των αποκαλυπτηρίων η ιστορικός τέχνης κι επιμελήτρια εκθέσεων, Ελισάβετ Πλέσσα, μια διακριτική παρέμβαση μονολιθικών γλυπτών που επιχειρούν να «συνομιλήσουν» με την αυστηρή γεωμετρία κτηρίου στο Χαλάνδρι συνδέοντας το μάρμαρο με το μέταλλο, καθώς και τον ρόλο των σκιών ως μέρους του έργου ανάλογα με την ώρα της ημέρας.
Με αφορμή το έργο της αυτό, αλλά και μια σειρά από άλλες δημιουργίες -παρεμβάσεις, η Βένια Δημητρακοπούλου μας μίλησε για πολλά και μεταξύ άλλων για τον ρόλο που παίζει τόσο η κάθε τοποθεσία όσο και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην τελική μορφή των γλυπτών της.
- Τι ακριβώς είναι η γλυπτική σύνθεση “Gentility”; Από τι υλικά φτιάχτηκε και με τι σκεπτικό;
Πρόκειται για μια γλυπτική σύνθεση που παραπέμπει σε μία ελληνική εκδοχή ενός Ιαπωνικού κήπου, δημιουργώντας μια αίσθηση οικείου και χαλάρωσης. Προς αυτήν την κατεύθυνση βοηθούν το λευκό μάρμαρο κάτω από τον Αττικό ήλιο και ουρανό, το στοιχείο του νερού, αλλά και το σχήμα των γλυπτών που θυμίζουν τα ελληνικά ακρογιάλια. Η μεταλλική επιφάνεια γίνεται ζωντανό μέρος του έργου, όπου αντανακλώνται ο ουρανός, το φως και τα σύννεφα, αλλάζοντας έτσι συνεχώς την εικόνα του. Πρόκειται για καμπυλόσχημα γλυπτά από τα οποία απουσιάζουν εντελώς οι γωνίες και οι αιχμές. Γι’αυτό και ο τίτλος του είναι “Gentily”. Στα ελληνικά, ευγένεια, λεπτότητα.
Στο δεύτερο μέρος της σύνθεσης, ένα μεγάλο μεταλλικό τρίγωνο τέμνει και κόβει στη μέση ένα μαρμάρινο γλυπτό καμπύλου σχήματος. Μία δύναμη, αντίρροπη της λεπτότητας και της ευγένειας, το σπάει, το χωρίζει στα δύο. Η Ύλη από συμπαγής και ενιαία χάνει την ενότητα της. Δύο δυνάμεις αντιμαχόμενες, αενάως εναλλασσόμενες, που απαρτίζουν τον ατέρμονο κοσμικό κύκλο της ζωής. Αυτό το έργο το ονόμασα “Tears of Gentility”. Δάκρυα της Λεπτότητας.
- Πως προέκυψε η συνεργασία σας με τους ανθρώπους του κτιρίου γραφείων “Butterfly” της Noval Property;
H Noval Property αναπτύσσει σύγχρονα κτήρια, τα οποία πέρα από την αισθητική τους, εστιάζουν στη βελτίωση της καθημερινότητας των εργαζομένων και των επισκεπτών τους. Αναγνωρίζοντας ότι η τέχνη συμβάλλει προς αυτήν την κατεύθυνση, εντάσσει σύγχρονα έργα στα κτήριά της. Η γλυπτική όπως γνωρίζετε είναι μια σύνθετη υπόθεση ως προς την υλοποίηση της. Χρειάζεται υποστήριξη και είναι σημαντικό ο καλλιτέχνης να λαμβάνει υπόψη του όλα τα δεδομένα της εκάστοτε συνθήκης, ώστε να μπορεί να τα συμπεριλάβει στην πρόταση του, χωρίς όμως να χαλάσει στο ελάχιστο την ταυτότητα και την ειλικρίνεια του έργου του. Έτσι ξεκίνησε μια γόνιμη συνεργασία.
- Τι ρόλο παίζει η κάθε τοποθεσία όσο και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην τελική μορφή των γλυπτών σας;
Ειδικά όταν πρόκειται για τοποειδικά έργα, (site specific), τα έργα προκύπτουν μέσα από τη διάδραση του καλλιτέχνη με το μέρος για το οποίο καλείται να δημιουργήσει κάτι ή με το μέρος στο οποίο τυχαίνει να βρίσκεται. Προσωπικά η δική μου δημιουργική διαδικασία είναι η εξής: Επισκέπτομαι ή βρίσκομαι σε κάποιον χώρο. Τον παρατηρώ. Κρατάω πολλές σημειώσεις, συλλέγω πληροφορίες και τραβάω φωτογραφίες. Κοιτάζω τι υπάρχει γύρω. Παρακολουθώ πώς ο τόπος-χώρος αλλάζει στη διάρκεια της ημέρας ανάλογα με το φως. Αφουγκράζομαι τη δυναμική του δεδομένου σημείου και είναι αυτό το ίδιο το σημείο που στο τέλος μου υπαγορεύει και με κατευθύνει στο τι θα κάνω. Συχνά, όταν υπάρχει δυνατότητα και όταν πρόκειται για κτίριο, είναι πολύ σημαντικό για μένα να μιλήσω με τον αρχιτέκτονα. Να κατανοήσω το δικό του σκεπτικό, το όραμά του.
Με έναν παρόμοιο τρόπο προκύπτουν κάθε φορά και τα υλικά που χρησιμοποιώ και που διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Όμως σε όλο αυτό υπάρχει πάντα και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, η οποία εισδύει με κάποιο τρόπο και παίζει έναν σημαντικό ρόλο. Το τι συμβαίνει γύρω μας, δηλαδή, και στο οποίο ο καλλιτέχνης δεν μένει ποτέ αμέτοχος. Με τις δικές του αντένες καταγράφει ό,τι συμβαίνει. Το μετασχηματίζει και το επικοινωνεί μέσω του έργου του.
Για μένα, προσωπικά, η τέχνη μπορεί και μας προσφέρει αυτήν ακριβώς τη μεταμόρφωση της πραγματικότητας. Γίνεται ένα καταφύγιο από το φθαρτό και το εφήμερο της ύπαρξής μας, μας προσφέρει μια άλλη διάσταση του κόσμου που μας περιβάλλει.
- Είστε θετική στην δημόσια έκθεση γλυπτών σε αρχαιολογικούς και εκκλησιαστικούς χώρους;
Πιστεύω πως έργα και καλλιτέχνες που σέβονται και εκτιμούν μέσα από τα ίδια τα έργα τους αρχαιολογικούς η εκκλησιαστικούς χώρους, δηλαδή χώρους με μια ιστορική, συμβολική, διαχρονική σημασία πρέπει να μπορούν και να τολμούν να αναμετρηθούν μαζί τους. Με ό,τι τέτοιοι χώροι εκπροσωπούν και συμβολίζουν.
- Αναφέρατέ μας κάποια από τα έργα δημόσιας γλυπτικής που έχετε δημιουργήσει. Για ποιο/α νιώθετε περισσότερο περήφανη;
Tο πρώτο και πιο μεγάλο σε κλίμακα έργο μου στον δημόσιο χώρο είναι οι Προμαχώνες. Όταν αρχικά παρουσιάστηκαν στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, άκουσα πολλά θετικά πράγματα από πολύ κόσμο. Μου έγιναν τότε κάποιες συγκεκριμένες προτάσεις για την τοποθέτηση του μετά το πέρας της έκθεσης. Μετά από μια διαδικασία διόλου εύκολη που κράτησε σχεδόν δυο χρόνια ώστε να γίνουν όλα σύμφωνα με τις απαραίτητες διαδικασίες, τοποθετήθηκε στον εξωτερικό χώρο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, με αφορμή τα 150 χρόνια από τη θεμελίωση του. Έγιναν όλα με πολλή αγάπη, πολύ κέφι και πολύ ενθουσιασμό. Ήρθα σε επαφή με ανθρώπους τους οποίους νιώθω ευγνωμοσύνη που γνώρισα. Έκανα έκτοτε ό,τι περνούσε από το χέρι μου ώστε να φανώ αντάξια αυτής της τιμής. Επίσης έχω να πω πως σε αυτή την τόσο δύσκολη γειτονιά το έργο δεν έχει βανδαλιστεί εδώ τόσα χρόνια τώρα. Αυτό ήταν ένα πολύ μεγάλο και δύσκολο στοίχημα που κερδήθηκε.
Παρατήρησα με χαρά πως ο κόσμος μπορεί να ταυτιστεί με ένα έργο τέχνης, να το οικειοποιηθεί, να το κάνει δικό του. Είναι συγκινητικό. Ακόμη, με εξέπληξε το γεγονός ότι οι Προμαχώνες ενέπνευσαν και άλλους καλλιτέχνες, φωτογράφους, σκηνοθέτες, μουσικούς, χορογράφους, ηθοποιούς, συγγραφείς να σκεφτούν ή να δημιουργήσουν νέα έργα, κάτι που έδωσε επιπλέον ζωή στο γλυπτό. Το έργο έγινε τόπος. Ένας τόπος για άλλες δράσεις και συνέργειες. Με χαροποίησε επίσης που η αρχαία λέξη Προμαχώνες, χωρίς μετάφραση (Promahones), που τόσα πολλά σημαίνει, μαζί με την εικόνα του έργου ταξίδεψαν στο εξωτερικό και συστήθηκαν σε μεγάλα μουσεία της Ιταλίας.
Για την άλλη ερώτηση θα χρησιμοποιούσα τη λέξη ικανοποιημένη ως προς τα έργα μου. Άλλες φορές ειμαι περισσότερο, άλλες φορές είμαι λιγότερο. Η ικανοποίηση έρχεται σίγουρα από το αποτέλεσμα σε σχέση με αυτό που έχω σκεφτεί και σχεδιάσει Έρχεται όμως και από την ανταπόκριση που εισπράττω στη συνέχεια. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση. Όταν μια γλυπτική σύνθεση, συχνά αφηρημένη, μπορεί να αγγίξει και να συγκινήσει τον θεατή. Περήφανη όμως ένιωσα και νιώθω με το Χρυσό Δόρυ, ένα έργο μου που είναι τοποθετημένο μόνιμα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Antonino Salinas στο Παλέρμο στην αίθουσα των αρχαϊκών γλυπτών.
Όταν Έλληνες που το επισκέπτονται και το αντικρίζουν χωρίς να το γνωρίζουν από πριν και μου λένε πόσο περήφανοι ένιωσαν εκείνοι, ταυτίζομαι μαζί τους κι εγώ και η χαρά μου είναι πολύ βαθιά. Η συνέχεια, το νήμα που ενώνει το πριν με το τώρα και μας οδηγεί στο μέλλον, είναι για μένα κάτι πολύτιμο. Η σύνδεση, η επικοινωνία με τους γύρω, επίσης.
- Το επόμενο/α έργο/α στα σκαριά;
Το επόμενο έργο μου προορίζεται για την είσοδο ενός κτιρίου σε κεντρικό σημείο της Αθήνας. Πρόκειται για ένα κρυπτογραφημένο μήνυμα αποτυπωμένο σε πέτρα. Απευθύνεται στον αρχαιολόγο του μέλλοντος που θα το αποκωδικοποιήσει. Ένα κείμενο γραμμένο στο σήμερα που θέλει να μεταφέρει στο μέλλον με ασφάλεια, γι’ αυτό και δεν μπορεί να διαβαστεί, έννοιες, αξίες, λέξεις με σημασία διαχρονική ώστε να μην αφανιστούν μέσα στην δύσκολη εποχή και περίοδο την οποία διανύουμε.
Λίγα λόγια για την καλλιτέχνιδα
Η Βένια Δημητρακοπούλου έχει παρουσιάσει το καλλιτεχνικό της έργο σε ατομικές και σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ έργα της βρίσκονται σε δημόσιους χώρους καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές, τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. Έχει τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Ιταλίας Sergio Mattarella με το Παράσημο του Ιππότη του Τάγματος του Αστέρα της Ιταλίας το 2017. Επίσης, είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος και του Συλλόγου Γλυπτών Ελλάδος.