Η ελληνική οικογένεια βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά βάρη της σύγχρονης εποχής: Το κόστος της εκπαίδευσης. Τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα People of Greece αποτυπώνουν με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο την πραγματικότητα που βιώνουν οι γονείς, οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν χιλιάδες ευρώ ετησίως για τις εξωσχολικές δραστηριότητες και τα φροντιστήρια των παιδιών τους.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, το κόστος για τις εξωσχολικές δραστηριότητες ενός παιδιού λυκείου ξεπερνά τα 300 ευρώ τον μήνα για τους περισσότερους από τους μισούς Έλληνες που συμμετείχαν στην έρευνα. Συγκεκριμένα, το 20% δηλώνει ότι δαπανά από 301 έως 400 ευρώ, ενώ το 38% ξεπερνά τα 401 ευρώ μηνιαίως. Με απλά λόγια, η πλειοψηφία των οικογενειών που έχουν παιδιά σε αυτή τη βαθμίδα εκπαίδευσης επιβαρύνεται με πάνω από 3.600 ευρώ τον χρόνο. Εάν αναλογιστεί κανείς ότι η προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις διαρκεί τουλάχιστον δύο με τρία χρόνια, το συνολικό ποσό που απαιτείται για να φτάσει ένας μαθητής στην πόρτα του δημόσιου πανεπιστημίου ξεπερνά τις 9.000 ευρώ.
Η σύγκριση με το κόστος φοίτησης σε ιδιωτικά πανεπιστήμια καθίσταται πλέον αναπόφευκτη. Η πρόσφατη έρευνα της ίδιας πρωτοβουλίας είχε καταγράψει την προτίμηση των κατώτερων οικονομικών στρωμάτων προς τα ιδιωτικά πανεπιστήμια – μια φαινομενικά παράδοξη επιλογή. Ωστόσο, τα στοιχεία για το κόστος της ενισχυτικής εκπαίδευσης δείχνουν ότι η οικονομική λογική βρίσκεται πίσω από αυτή την τάση. Όταν η διαδρομή προς το δημόσιο πανεπιστήμιο κοστίζει όσο ή και περισσότερο από τα δίδακτρα ενός ιδιωτικού, η “δωρεάν δημόσια εκπαίδευση” μοιάζει με μια πικρή ειρωνεία.
Η κατάσταση δεν περιορίζεται μόνο στο λύκειο. Ήδη από το δημοτικό, το 33% των γονέων δηλώνει ότι δαπανά από 101 έως 200 ευρώ μηνιαίως για εξωσχολικές δραστηριότητες, ενώ το 18% ξεπερνά τα 200 ευρώ. Στο γυμνάσιο, τα ποσοστά εκτοξεύονται, καθώς σχεδόν 1 στους 4 γονείς πληρώνει από 201 έως 300 ευρώ, ενώ το 17% δίνει πάνω από 400 ευρώ τον μήνα. Η κλιμάκωση είναι σαφής, όσο ανεβαίνουν οι βαθμίδες εκπαίδευσης, τόσο πιο δυσβάσταχτο γίνεται το κόστος.
Το ζήτημα δεν είναι απλώς οικονομικό. Είναι κοινωνικό και βαθιά πολιτικό. Διότι η πρόσβαση στο πανεπιστήμιο, υποτίθεται “δημόσιο” και “δωρεάν”, προϋποθέτει μια τεράστια οικονομική επένδυση που λίγοι μπορούν να αντέξουν. Η εκπαίδευση, που θα έπρεπε να λειτουργεί ως μηχανισμός κοινωνικής κινητικότητας, τείνει να γίνει ένας μηχανισμός αναπαραγωγής ανισοτήτων.
Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται μπροστά σε ένα οξύμωρο: Από τη μια, η εμμονή στο δημόσιο πανεπιστήμιο ως το μοναδικό θεσμικά κατοχυρωμένο μέσο ανώτατης εκπαίδευσης, από την άλλη, το τεράστιο οικονομικό βάρος που το καθιστά απρόσιτο για τις πιο αδύναμες οικογένειες. Η πολιτεία δεν μπορεί να αγνοεί άλλο αυτό το χάσμα. Χρειάζονται ριζικές μεταρρυθμίσεις – είτε με ουσιαστική ενίσχυση της δημόσιας εκπαίδευσης είτε με ειλικρινή αποδοχή της ανάγκης για ένα μεικτό σύστημα που δεν θα τιμωρεί τους λιγότερο προνομιούχους.
Μέχρι τότε, το δημόσιο πανεπιστήμιο θα παραμένει “δωρεάν” μόνο κατ’ όνομα – και στην πραγματικότητα θα κοστίζει όσο ένα ιδιωτικό.
