Περιγράφοντας ένα κράτος που θεσμοθετεί στα χαρτιά, πληρώνει πανάκριβα project, αλλά αφήνει τις γέφυρες χωρίς πραγματικό έλεγχο και μηχανισμό συντήρησης, ο πρόεδρος του Συλλόγου Μελετητών Ελλάδας Αργύρης Πλεσιάς, αναφέρεται σε σοκαριστικά συμπεράσματα μιλώντας μέσω βίντεο – Teams στη HuffPost και τον Τέρενς Κουίκ.
Οι γέφυρες στην Ελλάδα παραμένουν χωρίς ενιαίο μηχανισμό ελέγχου, χωρίς λειτουργικό μητρώο και χωρίς ενεργοποιημένη Αρχή Γεφυρών, την ώρα που το Δημόσιο πληρώνει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για “έξυπνα” συστήματα και πλατφόρμες. Αυτά καταγγέλλει, αδειάζοντας ευθέως την κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο για θεσμική αδράνεια, επικοινωνιακή διαχείριση και στρεβλές προτεραιότητες στη διαχείριση των υποδομών.
«Πληρώνουμε ένα πανάκριβο project χωρίς προτεραιότητα, χωρίς χρηστικό αποτέλεσμα»
Ο Αργύρης Πλεσιάς ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι κανείς δεν αμφισβητεί την ανάγκη παρακολούθησης και συντήρησης των γεφυρών. Το αντίθετο: «Το ότι απαιτείται μηχανισμός συντήρησης, να ελέγξουμε τις υποδομές μας και να τις έχουμε σε ένα καθεστώς ελεγχόμενο, είναι όχι απλώς προτεραιότητα, είναι εθνική απαίτηση», τονίζει.
Ωστόσο, το σημείο σύγκρουσης με την κυβερνητική επιλογή είναι συγκεκριμένο: «Επιλέχθηκε να πληρώσουμε ένα πανάκριβο project, των λεγόμενων “έξυπνων” αισθητήρων, χωρίς να αποτελεί προτεραιότητα και χωρίς να παράγει χρηστικά αποτελέσματα. Σε αυτό διαφωνώ».
Σύμφωνα με τον ίδιο, το project αυτό αναμένεται να κοστίσει περί τα 200 εκατ. ευρώ – «λίγο λιγότερο», όπως λέει – την ώρα που τα βασικά εργαλεία ασφάλειας των γεφυρών δεν υπάρχουν καν.
Ανύπαρκτο Μητρώο Γεφυρών: «Το πρόβλημα είναι ότι… δεν υπάρχει»
Ο κ.Πλεσιάς δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας: η Ελλάδα, το 2025, δεν έχει λειτουργικό Μητρώο Γεφυρών. Όταν η HuffPost τον ρωτά αν τελικά υπάρχει μητρώο, η απάντηση είναι ωμή:
«Όχι, όχι, όχι. Δεν είναι αυτό, είναι το πρόβλημα ότι δεν υπάρχει».
Κι εκεί αρχίζει να ξετυλίγεται η «ιστορία καθημερινής τρέλας», όπως ο ίδιος τη χαρακτηρίζει.
Η «Διοικητική Αρχή Γεφυρών» που θεσμοθετήθηκε… αλλά δεν συγκροτήθηκε ποτέ
Το 2021, μετά από αλλεπάλληλες προειδοποιήσεις ειδικών, θεσμοθετήθηκε η Διοικητική Αρχή Γεφυρών. Ένας κεντρικός κρατικός μηχανισμός που θα συντόνιζε τον έλεγχο και τη συντήρηση των γεφυρών, αντίστοιχος με αυτόν που υπάρχει για τα φράγματα.
«Το 2021 θεσμοθετήθηκε η διοικητική Αρχή Γεφυρών. Δεν συνέβη τίποτα το ’22, τίποτα το ’23. Το 2023 ξαναθεσμοθετείται με άλλο νόμο. Και το 2025, τέσσερα χρόνια μετά, δεν έχει συγκροτηθεί, δεν έχει συσταθεί», καταγγέλλει.
Η εικόνα που περιγράφει είναι εξοργιστική:
- Η Αρχή υπάρχει στα χαρτιά.
- Δεν υπάρχουν τα πρόσωπα, τα όργανα, οι υπεύθυνοι που θα την στελεχώσουν.
- Άρα δεν υπάρχει κανείς να πάρει αποφάσεις, να αναλάβει ευθύνη, να ενεργοποιήσει τις διαδικασίες.
«Είναι θεσμοθετημένη στα χαρτιά, αλλά δεν υπάρχουν τα άτομα που πρέπει να τη συγκροτήσουν», λέει ο Πλεσιάς, περιγράφοντας έναν θεσμικό τραγέλαφο.
Έτοιμος κανονισμός, έτοιμη πλατφόρμα, αλλά «στο ράφι»
Ακόμη πιο αποκαλυπτικό είναι το επόμενο κομμάτι: όχι μόνο έχουν περάσει χρόνια από τη θεσμοθέτηση της Αρχής, αλλά στο μεταξύ έχουν κιόλας ολοκληρωθεί εργαλεία που παραμένουν ανενεργά.
Ο κ.Πλεσιάς αποκαλύπτει ότι:
- Έχει συνταχθεί και εγκριθεί από το Υπουργείο Κανονισμός Συντήρησης και Επιθεώρησης Γεφυρών.
- Έχει δημιουργηθεί ψηφιακή πλατφόρμα για το Μητρώο Γεφυρών, την οποία το Υπουργείο έχει παραλάβει.
- Η πλατφόρμα βγήκε και σε δημόσια διαβούλευση, όπου και ο ίδιος κατέθεσε παρατηρήσεις.
Κι όμως:
«Αυτή η πλατφόρμα δεν έχει τεθεί σε καμία λειτουργία. Διότι ποιος θα τη θέσει; Αφού δεν υπάρχει διοικητική Αρχή που οφείλει να τη θέσει σε λειτουργία. Καταλαβαίνετε γιατί έχω ενστάσεις;»
Έτσι, ένα κρίσιμο εργαλείο ασφάλειας για τις υποδομές, πληρωμένο, δοκιμασμένο, έτοιμο να αξιοποιηθεί, μένει μπλοκαρισμένο σε έναν θεσμικό “μεσαίωνα” που κανείς δεν αναλαμβάνει να σπάσει.
«Χωρίς μητρώο δεν υπάρχει ορθολογικός σχεδιασμός – αποφασίζουμε με βάση το χωριό του βουλευτή»
Ο κ.Πλεσιάς θυμίζει τη μελέτη που είχε γίνει με τη διαΝΕΟσις, όπου περιγράφεται το προφανές: χωρίς Μητρώο Γεφυρών δεν μπορεί να υπάρξει ορθολογική ιεράρχηση κινδύνου και πόρων.
Η πρόταση των ειδικών είναι απλή και αυτονόητη για κάθε σύγχρονο κράτος:
- Όλες οι γέφυρες καταγεγραμμένες σε ένα εθνικό μητρώο.
- Κάθε γέφυρα με μια βαθμολογία επικινδυνότητας (π.χ. από 0 έως 100).
- Το κράτος να κατευθύνει τον περιορισμένο προϋπολογισμό συντήρησης εκεί όπου οι δείκτες δείχνουν την μεγαλύτερη ανάγκη.
«Αν δεν έχεις μητρώο, δεν μπορείς να έχεις ούτε βαθμολογία, ούτε συγκριτική βαθμονόμηση. Ποια είναι η χειρότερή σου; Σήμερα σχεδιάζουμε με το ποια είναι στο χωριό του περιφερειάρχη, του δημάρχου, του βουλευτή, του υπουργού, του κομματάρχη», λέει, ξεγυμνώνοντας τη λογική του πελατειακού κράτους.
Κι όταν αναφέρεται στα έργα που έγιναν στη Θεσσαλία, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες, είναι σαφής:
«Δώσαμε ενάμιση δισεκατομμύριο δεξιά και αριστερά για να γίνουν έργα, τα οποία τα ξέρουμε ποια είναι…»
Η υπαινικτική αλλά βαριά φράση αφήνει να εννοηθεί ένα μοτίβο κακής ιεράρχησης, αν όχι καθαρού σπαταλήματος πόρων, σε βάρος της ουσιαστικής ασφάλειας των υποδομών.
Γέφυρες “με το μάτι”: χωρίς πιστοποιημένη επιθεώρηση, χωρίς μηχανισμό συντήρησης
Τι συμβαίνει λοιπόν σήμερα; Όταν ένας πολίτης περνά με το αυτοκίνητό του πάνω από μια γέφυρα στην Ελλάδα, μπορεί να είναι ήσυχος ότι έχει ελεγχθεί σοβαρά;
Η απάντηση του Αργύρη Πλεσιά είναι ψυχρά ρεαλιστική «Υπάρχουν κατά διαστήματα κάποιες μακροσκοπικές, μικροσκοπικές παρατηρήσεις από τις τεχνικές υπηρεσίες. Βλέπουν ρωγμές, σκουριές… Άλλη βαρύτητα έχει μια σκουριά, άλλη μια ρωγμή. Το κρίσιμο όμως είναι ότι δεν έχουμε μηχανισμό συντήρησης».
Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι δεν υπάρχει μηχανισμός, αλλά ότι δεν υπάρχει ούτε μηχανισμός πιστοποιημένης επιθεώρησης: «Δεν έχουμε μηχανισμό πιστοποιημένης επιθεώρησης, ούτε τροφοδότηση δεδομένων σε μητρώο, αφού δεν έχουμε μητρώο. Άρα δεν μπορεί να γίνει βαθμονόμηση, για να βγει στο τέλος το “κόκκινο”: εδώ πρέπει να παρέμβουμε».
Με απλά λόγια: η χώρα κινείται στα τυφλά.
Διοικητικό χάος και κατακερματισμός ευθυνών
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Μελετητών αναδεικνύει και μια ακόμη, συχνά αποσιωπημένη, πτυχή: τον διοικητικό κατακερματισμό των ευθυνών.
Μετά τον Καλλικράτη και τις αλλαγές στη διοικητική διάρθρωση:
- Άλλες γέφυρες ανήκουν σε δήμους.
- Άλλες σε περιφέρειες.
- Άλλες σε κεντρικούς φορείς.
Κι όλα αυτά χωρίς να έχει γίνει μια σοβαρή αναμόρφωση των συστημάτων ελέγχου. «Η παλιά διοικητική δομή είχε την κρατική περιφέρεια, που είχε τον έλεγχο και τη συντήρηση των γεφυρών. Άλλαξε η δομή, πήγαμε σε αυτοδιοικητικές περιφέρειες, αρχίσανε να λένε: οι δρόμοι που είναι στους δήμους έχουν ευθύνη οι δήμοι… Δεν γίνεται έτσι δουλειά», λέει ο Πλεσιάς.
Και η φράση που συνοψίζει την τραγική πραγματικότητα «Όταν ο δήμος δεν μπορεί να συντηρήσει καλά καλά τα σχολεία, θα συντηρήσει τις γέφυρες;»
«Έχουν πιει το αμίλητο νερό»: η σιωπή κυβέρνησης και υπουργείων
Η HuffPost, μέσα από τις τρεις συνεχόμενες έρευνες για τις γέφυρες, έχει θέσει επανειλημμένα ερωτήματα προς την κυβέρνηση και τα αρμόδια υπουργεία. Απάντηση ουσιαστικά δεν έχει υπάρξει. «Είναι το Μεταφορών; Είναι το Εσωτερικών; Είναι το Μαξίμου; Δεν ξέρω, διότι θέτουμε σοβαρά ζητήματα και κανείς δεν απαντά. Έχουν πιει το αμίλητο νερό», σημειώνεται στο κλείσιμο της συζήτησης.
Ο Αργύρης Πλεσιάς ευχαριστεί για το βήμα που του δόθηκε, αλλά η ουσία μένει: η χώρα έχει θεσμοθετημένη “στα χαρτιά” Αρχή Γεφυρών, έτοιμο κανονισμό, έτοιμη πλατφόρμα και, ταυτόχρονα, ανύπαρκτο λειτουργικό σύστημα ασφάλειας για τις γέφυρες.
Και μέχρι να σπάσει η σιωπή και να αναλάβει κάποιος πολιτική ευθύνη να ενεργοποιήσει όσα ήδη υπάρχουν, οι γέφυρες της Ελλάδας θα συνεχίσουν να κρέμονται – μεταφορικά και κυριολεκτικά – πάνω από το κενό.
