Μια σύντομη αναδρομή στις “ιδανικές” αναλογίες που έχει παρουσιάσει η μόδα.
Σε έναν ιδεατό κόσμο κανείς δεν θα μπορούσε να επιβάλλει τι είναι ιδανικό, φυσιολογικό και υγιές. Κανείς δεν θα μπορούσε να κρίνει τι είναι όμορφο ή αντιαισθητικό. Κανείς δεν θα μπορούσε να επικροτήσει ή να απορρίψει έναν άνθρωπο για τα χαρακτηριστικά και τις σωματικές του αναλογίες. Όλα αυτά εάν ζούσαμε σε έναν τέλειο κόσμο. Στον κόσμο που ζούμε μπορεί;
Πάνω από μια δεκαετία κινήματα και κοινωνικές οργανώσεις συστήθηκαν προκειμένου να αγκαλιάσουμε το σώμα που μας ανήκει, χωρίς καταπιέσεις, χωρίς εξωφρενικές στερήσεις, χωρίς διατροφικές υπερβολές. Σκοπός να προωθηθεί ένα υγιές γυναικείο σώμα, όπως πραγματικά είναι. Άλλο με έντονες καμπύλες, άλλο με αθλητικές διαστάσεις κι άλλο με κοριτσίστικες αναλογίες. Η αποδοχή κάθε σωματότυπου ήταν η κοινωνική τάση μιας ολόκληρης δεκαετίας κι ο κόσμος της μόδας προκειμένου να ανταποκριθεί και κυρίως να ικανοποιήσει όλες τις γυναίκες -καταναλώτριες, ασπάστηκε το κίνημα της σωματικής διαφοράς. Οι σχεδιαστές καλωσόρισαν στις επιδείξεις μόδας τις έντονες καμπύλες και όλες οι γυναίκες που για χρόνια πάλευαν με τα κιλά τους αισθάνθηκαν μια δικαίωση. Κι ενώ πιστεύαμε ότι όλη αυτή η θετικότητα θα συνεχιστεί για λίγα χρόνια ακόμη, βλέπουμε να αλλάζει ξανά το … σωματικό όριο στις τελευταίες διεθνείς πασαρέλες. Είναι αξιοσημείωτο ότι στα fashion shows της Νέας Υόρκης τα plus size μοντέλα από 46, που ήταν την περασμένη χρονιά, έγιναν 23, ενώ στο Λονδίνο από 80 μοντέλα με καμπύλες, φέτος συμμετείχαν μόνο 26. Στις εβδομάδες μόδας του Παρισιού και της Κοπεγχάγης η συμμετοχή των plus size μοντέλων ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, αν αναλογιστεί κανείς ότι plus size μοντέλα θεωρήθηκαν γυναίκες κανονικών διαστάσεων, οι οποίες «προστέθηκαν» στις επιδείξεις προκειμένου να φαίνεται ότι οι σχεδιαστές αποδέχονται τη σωματική ποικιλομορφία.
Καθώς φαίνεται μαζί με τη μόδα των ’90s και των ’00s, παρέα με τα skinny jeans και τις pencil φούστες, επιστρέφουν και τα ανορεξικά μοντέλα. Κάποιοι εύλογα θα σχολιάσουν ότι τα αδύνατα μοντέλα δεν έφυγαν ποτέ από τη μόδα, καθώς βοηθούν τον σχεδιαστικό κόσμο της υψηλής ραπτικής να παρουσιάσει σωστότερα τις δημιουργίες του. Ναι, τα “μοντέλα -κρεμάστρες” δεν μπήκαν ποτέ στο περιθώριο, αλλά πως θα ορίσουμε το όριο για ένα υγιές -κι όχι αρρωστημένο- αδύνατο σώμα; Οι εταιρείες ένδυσης επαναφέρουν στους καταλόγους τους τα πολύ αδύνατα πρότυπα, ενώ χάπια αδυνατίσματος, με ανησυχητικές παρενέργειες, διαφημίζονται στο εμπόριο. Ένα νέο heroin chic ετοιμάζεται να γίνει τάση. Τα χαρακτηριστικά του; Αδυναμία, μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια και χλωμή επιδερμίδα, που θυμίζει χρήστη ναρκωτικών ουσιών. Παράλληλα, ένα ανησυχητικό hashtag κυκλοφορεί στο διδίκτυο, παρασύροντας νέες γυναίκες. Το #thinspiration είναι γεμάτο από προτάσεις για να επιτύχει κάποιος το «ιδανικό» βάρος. Ευτυχώς, αρχές καλοκαιριού η πλατφόρμα του Tik Tok μπλόκαρε τα αποτελέσματα αναζήτησης για το hashtag #skinnytok, το οποίο εξιδανίκευε τα υπερβολικά αδύνατα σώματα. Είναι φανερό πως η μόδα δεν κάνει κύκλους μόνο στα ρούχα και στα αξεσουάρ, αλλά και στα σωματικά πρότυπα…
Ο κύκλος των ιδανικών αναλογιών στη βιομηχανία της μόδας
Τον 20ο και 21ο αιώνα τα πρότυπα ομορφιάς αλλάζουν σχεδόν κάθε δεκαετία. Κάποιες αλλαγές γίνονται σταδιακά, ενώ κάποιες άλλες χρειάζονται μόνο ένα μικρό χρονικό διάστημα για να επιβάλλουν το νέο σωματικό πρότυπο. Οι αλλαγές παλαιότερα γίνονταν αργά και συνήθως δεν υιοθετούνταν από το μεγαλύτερο μέρος του γυναικείου πληθυσμού, κάτι που έχει αλλάξει την τελευταία εικοσαετία, κυρίως λόγω του διαδικτύου. Ποιες ήταν οι «επιβαλλόμενες» σωματικές τάσεις παλαιότερα;
Τη δεκαετία του 1910 εμφανίστηκαν οι κορσέδες που δημιουργούσαν το εφέ της λεπτής μέσης και του μεγάλου στήθους. Το 1920 η επιρροή της σχεδιάστριας Κοκό Σανέλ ήταν μεγάλη. Η ίδια προωθούσε μια σιλουέτα πιο ανδρόγυνη με κοστούμια σε ίσιες γραμμές. Η δεκαετία του 1930 αγκάλιασε το σώμα της κλεψύδρας που ήθελε λεπτή μέση, αδύνατα πόδια και μεγάλο στήθος. Γύρω στα 1940 οι γυναίκες επέστρεψαν με ένα σωματικό πρότυπο που έδινε έμφαση στους τονισμένους ώμους. Στα μέσα του 1950 η Μέριλιν Μονρόε μεσουρανούσε στα κινηματογραφικά πλατό. Μαζί με την ταλαντούχα Τζέιν Μάνσφιλντ έγιναν τα νέα πρότυπα γυναικών που υμνούσαν τις πλούσιες καμπύλες.
Η δεκαετία του 1960 έφερε στο προσκήνιο των φωτογραφικών φλας τη Λονδρέζα Τουίγκι, ένα κορίτσι εξαιρετικά αδύνατο που μεταμορφώθηκε μέσα σε λίγους μήνες σε κορυφαίο μοντέλο της εποχής. Η τάση ήταν ξεκάθαρη. Για μια δεκαετία είχαν επικρατήσει τα ανορεξικά σώματα. Καθώς η Τουίγκι μεγάλωνε κι αποχωρούσε από τις πασαρέλες -ας μην ξεχνάμε ότι η βιομηχανία της μόδας «συνταξιοδοτούσε» τότε τα μοντέλα όταν έφταναν στην ηλικία των 27 ετών- γεννήθηκε ένα νέο πρότυπο, πολύ πιο υγιές. Τη δεκαετία του 1970 οι γυναίκες άρχισαν να γίνονται πιο δυναμικές, να γυμνάζονται και να βάζουν πάνω από όλα την καλή φυσική κατάσταση. Η επίπεδη κοιλιά συνδυασμένη με στενούς γοφούς ήταν το ζητούμενο και στα μοντέλα πασαρέλας. Μέσα στα χρόνια που μεσολάβησαν και στις αρχές της δεκαετίας του 1980 άρχισε να εξαπλώνεται η ανάγκη για περισσότερη σωματική άσκηση ως ένα υγιεινός τρόπος ζωής. Η ηθοποιός Τζέιν Φόντα στράφηκε στην αεροβική γυμναστική και χάρη στο υπέροχο σώμα που «έχτισε» κυκλοφόρησε κασέτες με μαθήματα για αερόμπικ που φυσικά έκαναν τρελές πωλήσεις. Αρχές του 1990 το άτονο και λεπτό σώμα επανέρχεται στα ντεφιλέ των σχεδιαστών προωθώντας τα μοντέλα χωρίς καμπύλες. Η νέα χιλιετία μας βρίσκει με μια μόδα που λανσάρει τα χαμηλοκάβαλα παντελόνια ως το πιο δυνατό τρεντ της εποχής. Οι ορατοί κοιλιακοί αρχίζουν να φωτογραφίζονται στα εξώφυλλα των περιοδικών και μαζί με αυτούς γεννιέται ένα νέο γυναικείο ρεύμα προσκολλημένο εμμονικά στη σωματική άσκηση. Η ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης το 2010 δίχασε το σκηνικό των σωματικών προτύπων. Το Facebook και το Instagram έπαιξαν μεγάλο ρόλο στο πως διαμορφώθηκε η κατάσταση στη μόδα. Μπορούμε να πούμε ότι δημιουργήθηκε μια έντονη σύγχυση για το τι είναι αποδεκτό και ωραίο. Σε αυτό μεγάλο ρόλο έπαιξαν οι αδερφές Καρντάσιαν, οι οποίες λόγω των έντονων σωματικών καμπυλών που διαθέτουν άρχισαν να εγκωμιάζουν τις αναλογίες τους. Κάποιες ινφλουένσερς παρασυρόμενες από την εικόνα των Καρντάσιαν άρχισαν να πειράζουν με εργαλεία, όπως είναι το Photoshop και το Facetune, τις φωτογραφίες τους, προκειμένου να πετύχουν έναν νέο τύπο σώματος, μιας κλεψύδρας που έδινε έμφαση στους ανορθωμένους γλουτούς. Κάποιες γυναίκες μπερδεμένες, για το τι είναι πραγματικότητα και τι όχι, άρχισαν να κλείνουν ραντεβού με πλαστικούς χειρουργούς προκειμένου να πετύχουν το νέο “ιδανικό” σώμα. Από την άλλη πλευρά, υπήρχε μια κατηγορία ινφλουένσερς, αλλά και χρήστες των κοινωνικών δικτύων, οι οποίοι άρχισαν να παρουσιάζουν τις φωτογραφίες τους όπως πραγματικά ήταν. Με το hashtags #nofiltersneeded αρχές του 2020 είπαν όχι σε οποιαδήποτε πειραγμένη εικόνα, βοηθώντας να αναπτυχθεί το κίνημα κατά του ρατσισμού απέναντι στο plus size σώμα. Κάπως έτσι ξεκίνησε όλη η προσπάθεια υποστήριξης κάθε σωματότυπου, μια προσπάθεια που φαίνεται πως εκπνέει σιγά – σιγά… ή μήπως όχι;
