Η μεγαλύτερη παγκόσμια επιστημονική ανασκόπηση προειδοποιεί ότι η κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων (UPFs) αποτελεί τεράστια απειλή για την παγκόσμια υγεία και ευημερία.
Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (UPF) συνδέονται με βλάβες σε κάθε βασικό σύστημα οργάνων του ανθρώπινου σώματος και αποτελούν μια πολύ μεγάλη απειλή για την παγκόσμια υγεία, σύμφωνα με τη μεγαλύτερη επιστημονική ανασκόπηση που έχει γίνει μέχρι σήμερα.
Τα UPF εκτοπίζουν γρήγορα τα φρέσκα τρόφιμα από τις διατροφές παιδιών και ενηλίκων σε κάθε ήπειρο και συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για πολλά προβλήματα υγείας, όπως παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2, καρδιοπάθειες και κατάθλιψη.
Η απότομη αύξηση της κατανάλωσης UPF παγκοσμίως οφείλεται σε εταιρείες προσανατολισμένες στο κέρδος, οι οποίες χρησιμοποιούν μια σειρά από επιθετικές τακτικές για να ενισχύσουν την κατανάλωση, να επηρεάσουν τη δημόσια συζήτηση και να εμποδίσουν τη ρύθμιση, σύμφωνα με τα ευρήματα της ανασκόπησης.
Τα συμπεράσματα, προερχόμενα από τρεις μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο The Lancet, έρχονται σε μια εποχή κατά την οποία εκατομμύρια άνθρωποι καταναλώνουν όλο και περισσότερο υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα όπως έτοιμα γεύματα, δημητριακά, μπάρες πρωτεΐνης, αναψυκτικά και fast food.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, περισσότερο από το μισό της μέσης διατροφής αποτελείται πλέον από τέτοιου είδους τρόφιμα. Για μερικούς, ιδιαίτερα για νεότερους, φτωχότερους ή άτομα από μειονεκτούσες περιοχές, μια διατροφή που απαρτίζεται έως και κατά 80% από υπερεπεξεργασμένα είναι συνηθισμένη.
Τα στοιχεία που εξετάστηκαν από 43 κορυφαίους ειδικούς παγκοσμίως, δείχνουν ότι οι δίαιτες πλούσιες σε υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα συνδέονται με υπερφαγία, χαμηλή διατροφική ποιότητα και μεγαλύτερη έκθεση σε επιβλαβείς χημικές ουσίες και πρόσθετα.
Μια συστηματική ανασκόπηση 104 μακροχρόνιων μελετών που πραγματοποιήθηκε για τη σειρά των μελετων αυτών έδειξε ότι οι 92 από αυτές ανέφεραν μεγαλύτερους σχετιζόμενους κινδύνους για μία ή περισσότερες χρόνιες ασθένειες, καθώς και για πρόωρο θάνατο από κάθε αιτία.
Ένας από τους συγγραφείς της σειράς στο Lancet, ο καθηγητής Κάρλος Μοντέιρο, ειδικός στη διατροφή δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, δήλωσε ότι τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για άμεση δράση κατά των UPF.
«Η πρώτη μελέτη δείχνει ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα βλάπτουν κάθε μεγάλο σύστημα οργάνων στο ανθρώπινο σώμα. Τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι δεν είναι βιολογικά προσαρμοσμένοι για να τα καταναλώνουν».
Ο ίδιος και οι συνάδελφοί του στη Βραζιλία δημιούργησαν το σύστημα ταξινόμησης Nova για τα τρόφιμα. Το σύστημα τα χωρίζει βάσει του επιπέδου επεξεργασίας τους, από το επίπεδο 1 – μη επεξεργασμένα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως τα ολόκληρα φρούτα και λαχανικά – έως το επίπεδο 4: υπερεπεξεργασμένα.
Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει προϊόντα που κατασκευάζονται βιομηχανικά, συχνά με τεχνητά αρώματα, γαλακτωματοποιητές και χρωστικές. Περιλαμβάνει αναψυκτικά και συσκευασμένα σνακ, τα οποία τείνουν να είναι εξαιρετικά εύγεστα, υψηλά σε θερμίδες αλλά χαμηλά σε θρεπτικά συστατικά.
Επιπλέον, σχεδιάζονται και προωθούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εκτοπίζουν τα φρέσκα τρόφιμα και τα παραδοσιακά γεύματα, μεγιστοποιώντας τα εταιρικά κέρδη, σύμφωνα πάντα με τον Μοντέιρο.
Οσοι κριτικάρουν αυτές τις προειδοποιήσεις υποστηρίζουν ότι τα UPF αποτελούν μια ασαφή κατηγορία και ότι οι υπάρχουσες πολιτικές δημόσιας υγείας – όπως εκείνες που στοχεύουν στη μείωση της κατανάλωσης ζάχαρης και αλατιού – επαρκούν για την αντιμετώπιση της απειλής.
Ο Μοντέιρο και οι συν-συγγραφείς του αναγνώρισαν βάσιμες επιστημονικές κριτικές για το σύστημα Nova και τα UPF – όπως την απουσία μακροχρόνιων κλινικών και κοινοτικών μελετών. Ωστόσο, υποστήριξαν ότι η μελλοντική έρευνα δεν πρέπει να καθυστερήσει την άμεση δράση για την αντιμετώπιση της «μάστιγας» των UPF, η οποία, όπως λένε, δικαιολογείται από τα υπάρχοντα στοιχεία.
«Η αυξανόμενη κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων αναδιαμορφώνει τις διατροφές παγκοσμίως, εκτοπίζοντας φρέσκα και ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα και γεύματα», προειδοποιεί ο Μοντέιρο.
«Αυτή η αλλαγή σε ό,τι τρώνε οι άνθρωποι τροφοδοτείται από παγκόσμιες εταιρείες με ισχύ που αποκομίζουν τεράστια κέρδη δίνοντας προτεραιότητα στα υπερεπεξεργασμένα προϊόντα, υποστηριζόμενες από εκτεταμένο μάρκετινγκ και πολιτική πίεση ώστε να σταματήσουν αποτελεσματικές πολιτικές δημόσιας υγείας που στηρίζουν τη σωστή διατροφή».
η δεύτερη μελέτη προτείνει πολιτικές για τη ρύθμιση και τη μείωση της παραγωγής, της προώθησης και της κατανάλωσης UPF. Αν και ορισμένες χώρες έχουν θεσπίσει κανόνες για την αναδιαμόρφωση τροφίμων και τον έλεγχο των UPF, «η παγκόσμια ανταπόκριση δημόσιας υγείας βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο, παρόμοια με το σημείο στο οποίο βρισκόταν το κίνημα κατά του καπνίσματος δεκαετίες πριν», αναφέρει.
Η τρίτη μελέτη υποστηρίζει ότι οι παγκόσμιες εταιρείες – και όχι οι ατομικές επιλογές – είναι εκείνες που οδηγούν την άνοδο των UPF. Τα UPF είναι μια από τις κύριες αιτίες της «πανδημίας χρόνιων ασθενειών» που σχετίζονται με τη διατροφή, με τις εταιρείες τροφίμων να βάζουν το κέρδος πάνω απ’ όλα, σύμφωνα με τους συγγραφείς.
Ο συν-συγγραφέας της σειράς των μελετών, καθηγητής Μπάρι Πόπκιν από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, λέει: «Καλούμε να συμπεριλαμβάνονται συστατικά που αποτελούν δείκτες των UPF στις ετικέτες της μπροστινής όψης των συσκευασιών, παράλληλα με τα υπερβολικά κορεσμένα λιπαρά, τη ζάχαρη και το αλάτι, ώστε να αποτραπούν ανθυγιεινές αντικαταστάσεις συστατικών και να διευκολυνθεί μια πιο αποτελεσματική ρύθμιση της κατάστασης».
Οι συγγραφείς πρότειναν επίσης αυστηρότερους περιορισμούς στο μάρκετινγκ, ειδικά για διαφημίσεις που απευθύνονται σε παιδιά, καθώς και την απαγόρευση των UPF σε δημόσιους χώρους όπως τα σχολεία και τα νοσοκομεία, και τη θέσπιση ορίων στις πωλήσεις και στον χώρο που καταλαμβάνουν στα σούπερ μάρκετ.
Επιστήμονες που δεν συμμετείχαν στη σειρά υποδέχθηκαν θετικά τα στοιχεία, αλλά προέτρεψαν και για περαιτέρω έρευνα γύρω από τα UPF, προειδοποιώντας ότι η συσχέτιση με βλάβες για την υγεία δεν σημαίνει απαραίτητα αιτιώδη σχέση.
ΠΗΓΗ: Guardian
