Αδύναμο αποδεικνύεται το μέτρο των ηλεκτρονικών πληρωμών σε κομμωτήρια, ηλεκτρολόγους και υδραυλικούς, καθώς το φορολογικό κίνητρο που θεσπίστηκε από την πολιτεία αποδεικνύεται ανεπαρκές απέναντι στην πραγματικότητα της καθημερινής συναλλαγής. Το όφελος που αποκομίζει ο πολίτης πληρώνοντας με κάρτα είναι μικρότερο από την… «έκπτωση» που του προσφέρει η πληρωμή χωρίς απόδειξη. Έτσι, η φοροδιαφυγή παραμένει οικονομικά πιο ελκυστική επιλογή, ακυρώνοντας στην πράξη τον στόχο του μέτρου.
Οι ηλεκτρονικές πληρωμές σε επαγγέλματα με υψηλή φοροδιαφυγή – κομμωτήρια, ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί – θεσμοθετήθηκαν ως ένα βήμα ενίσχυσης της διαφάνειας. Το μέτρο προέβλεπε φορολογικό μπόνους έως 2.200 ευρώ, υπό την προϋπόθεση χρήσης κάρτας. Στην πράξη, όμως, η αποτελεσματικότητά του παραμένει περιορισμένη.
Τα δεδομένα είναι αποκαλυπτικά: Σε μια συναλλαγή των 100 ευρώ με απόδειξη και ΦΠΑ, ο πελάτης πληρώνει 124 ευρώ, ενώ η μελλοντική φορολογική του ελάφρυνση αντιστοιχεί μόλις σε λίγα ευρώ. Αντίθετα, η άμεση «έκπτωση» που προσφέρει η πληρωμή χωρίς απόδειξη είναι πολλαπλάσια. Αυτό δημιουργεί ένα επικίνδυνο παράδοξο: η πολιτεία παρέχει ένα κίνητρο που είναι οικονομικά ασθενέστερο από την ίδια τη φοροδιαφυγή που επιχειρεί να αντιμετωπίσει.
Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα το Υπουργείο Οικονομικών εξετάζει είτε την ενίσχυση του μπόνους, ακόμη και με διπλασιασμό του, είτε την πλήρη… κατάργησή του! Η συζήτηση, ωστόσο, δεν μπορεί να περιοριστεί στο ύψος του κινήτρου. Το κρίσιμο ζήτημα είναι η στρατηγική. Μπορεί η Ελλάδα να βασίζεται αποκλειστικά σε μικρά φορολογικά οφέλη για να αλλάξει μια παγιωμένη κουλτούρα πληρωμών με μετρητά;
Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική. Οι διεθνείς πρακτικές δείχνουν ότι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής συνδυάζει δύο στοιχεία, ισχυρά κίνητρα και αυστηρούς ελέγχους. Το πρώτο από μόνο του, χωρίς το δεύτερο, μετατρέπεται σε επικοινωνιακό εργαλείο.
Η ηλεκτρονική πληρωμή δεν είναι πολυτέλεια ούτε καινοτομία, είναι βασικό εργαλείο εκσυγχρονισμού της οικονομίας. Αν δεν καταφέρει να εδραιωθεί ως αυτονόητη πρακτική, τότε η απώλεια δεν θα είναι μόνο φορολογική. Θα είναι θεσμική και κοινωνική, καθώς θα συντηρείται το αίσθημα άνισης μεταχείρισης μεταξύ των πολιτών.
Η αναθεώρηση του μέτρου είναι αναγκαία. Όμως, η ουσία βρίσκεται αλλού, στη βούληση της πολιτείας να αντιμετωπίσει τη φοροδιαφυγή όχι με ημίμετρα, αλλά με ένα συνεκτικό μείγμα κινήτρων και κυρώσεων.
Μόνο τότε η μετάβαση στην ηλεκτρονική εποχή των συναλλαγών θα αποκτήσει πραγματικό περιεχόμενο.
Το οικονομικό επιτελείο επεξεργάζεται μια ειδική αναφορά, για την ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, όπου θα δοθεί το “στίγμα” για τις αλλαγές που έρχονται…
