Γιατί, αλήθεια, χωρίς να υπάρχει κανένας ήχος και κανένα εξωτερικό σύνθημα τα μάτια σας ανοίγουν λίγα λεπτά πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι – ακόμα κι αν είναι ρυθμισμένο για τις 6.30 το πρωί. Είναι το ρολόι του σώματός σας σε λειτουργία – ένα εκπληκτικά ακριβές εσωτερικό σύστημα χρονομέτρησης που ρυθμίζει πότε κοιμάστε και πότε ξυπνάτε σύμφωνα με το science alert.
Βαθιά μέσα στον εγκέφαλο υπάρχει μια μικρή ομάδα νευρώνων που ονομάζεται υπερχιασματικός πυρήνας, ο οποίος συχνά αναφέρεται ως το «κύριο ρολόι» του σώματος. Αυτοί οι νευρώνες παρακολουθούν τον χρόνο συντονίζοντας εσωτερικούς ρυθμούς όπως ο κιρκάδιος ρυθμός (ευθυγραμμισμένος με το 24ωρο που επηρεάζει το πότε νιώθουμε υπνηλία και εγρήγορση κάθε μέρα) για να ρυθμίζουν πράγματα όπως ο ύπνος, η θερμοκρασία του σώματος, η πείνα και η πέψη.
Οι τακτικές ρουτίνες ύπνου και αφύπνισης, γεύματος και άσκησης προγραμματίζουν το κύριο «ρολόι» μας, ώστε να αρχίσει να προβλέπει πότε θα συμβούν αυτές οι συμπεριφορές κάθε μέρα και να αρχίσει να απελευθερώνει τις σχετικές ορμόνες αναλόγως. Οπως αναφέρει το ίδιο άρθρο, για τους ανθρώπους που έχουν πολύ σταθερές ώρες αφύπνισης και έκθεσης στο πρωινό φως, το κύριο «ρολόι» μαθαίνει πότε συνήθως ξυπνούν. Πολύ πριν ηχήσει το ξυπνητήρι τους, προετοιμάζει απαλά το σώμα: η θερμοκρασία ανεβαίνει, τα επίπεδα μελατονίνης (μια ορμόνη της υπνηλίας) πέφτουν και τα επίπεδα κορτιζόλης αρχίζουν να ανεβαίνουν.
Μέχρι να έρθει η ώρα του ξυπνητηριού τους, το σώμα έχει ήδη μεταβεί στην εγρήγορση. Σκεφτείτε το ως ένα είδος ορμονικής αφύπνισης.
Πως θα μπορέσει το σώμα μας να «παρακολουθεί» το χρόνο;
Εάν ξυπνάτε συχνά λίγα λεπτά πριν από το ξυπνητήρι σας και αισθάνεστε ξύπνιοι και ξεκούραστοι, είναι σημάδι ότι ο κιρκάδιος ρυθμός σας είναι καλά συντονισμένος. Το ρολόι του σώματός σας έχει μάθει να προβλέπει τη ρουτίνα σας και να σας βοηθά να μεταβαίνετε ομαλά από τον ύπνο στην εγρήγορση. Αν, πάλι, ξυπνάτε πριν από το ξυπνητήρι σας αλλά αισθάνεστε ζαλισμένοι ή ανήσυχοι, αυτό μπορεί να σηματοδοτεί κακή ποιότητα ύπνου παρά έναν καλά συντονισμένο ρυθμό.
Η ύπαρξη ενός τακτικού προγράμματος ύπνου και αφύπνισης βοηθά στην εκγύμναση του εσωτερικού ρολογιού του οργανισμού, ειδικά όταν αυτό παραμένει ευθυγραμμισμένο με τις φυσικές ενδείξεις του περιβάλλοντός σας, όπως οι αλλαγές στο φως και τη θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Αυτό θα σας διευκολύνει να αποκοιμηθείτε και να ξυπνήσετε νιώθοντας αναζωογονημένοι. Ένα τακτικό πρόγραμμα ύπνου-αφύπνισης θα βοηθήσει το σώμα σας να «παρακολουθεί το χρόνο» και μπορεί να διδάξει το σώμα να προβλέπει πότε είναι ώρα να ξυπνήσει. Χωρίς ένα σταθερό μοτίβο ύπνου, το σώμα θα βασίζεται σε ένα ξυπνητήρι για να ξυπνήσει, ξυπνώντας σας ενδεχομένως σε βαθύτερα στάδια ύπνου και αφήνοντάς σας με αυτό το αίσθημα αδιαθεσίας (γνωστό ως αδράνεια ύπνου).
Μια ματιά στην ιστορία
Στην προβιομηχανική εποχή, οι άνθρωποι ακολουθούσαν τις περιβαλλοντικές ενδείξεις από τον ήλιο και το φεγγάρι για να καθοδηγήσουν τις συνήθειες του ύπνου τους. Στη σύγχρονη εποχή, το φυσικό ξύπνημα χωρίς ξυπνητήρι μπορεί να είναι δύσκολο. Αλλά όταν συμβαίνει, είναι ένα ισχυρό σημάδι ότι έχετε ξεκουραστεί αρκετά και ότι το ρολόι του σώματός σας είναι υγιές και καλά ευθυγραμμισμένο.
Το στρες και το άγχος μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα της κορτιζόλης – της ίδιας ορμόνης που αυξάνεται φυσιολογικά το πρωί για να σας βοηθήσει να ξυπνήσετε – καθιστώντας δυσκολότερο να παραμείνετε στον ύπνο ή προκαλώντας πρώιμο ξύπνημα.
Η προσμονή συναρπαστικών γεγονότων μπορεί επίσης να δυσχεράνει τον ύπνο, καθώς η υψηλή κατάσταση διέγερσης κάνει τον εγκέφαλό σας να παραμένει σε εγρήγορση, οδηγώντας σε ελαφρύτερο ύπνο και πρόωρο ξύπνημα.
Αυτές οι καταστάσεις είναι συνηθισμένες και φυσιολογικές από καιρό σε καιρό- ωστόσο, μπορεί να προκαλέσουν μακροπρόθεσμα προβλήματα ύπνου αν συμβαίνουν πολύ συχνά
Η εκπαίδευση του σώματός σας να ξυπνά χωρίς ξυπνητήρι είναι δυνατή με την υιοθέτηση των ακόλουθων στρατηγικών: προτεραιότητα σε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου με 7-8 ώρες ύπνου (συμπεριλαμβανομένων των Σαββατοκύριακων), αποφυγή διαταραχών του ύπνου λόγω καφεΐνης, αλκοόλ ή βαριών γευμάτων, δημιουργία ενός σκοτεινού περιβάλλοντος ύπνου και αποφυγή οθονών πριν από τον ύπνο και εξασφάλιση έκθεσης στο φυσικό ηλιακό φως το πρωί.
Σημαντικό, λοιπόν, να σημειώσετε
Η επανεξέταση της υγιεινής του ύπνου σας και η πραγματοποίηση μικρών αλλαγών στις συνήθειές σας μπορούν να επαναπροσδιορίσουν το εσωτερικό ρολόι του σώματός σας, βοηθώντας σας να ξυπνήσετε φυσικά και να νιώσετε πραγματικά ξεκούραστοι.
Οι άνθρωποι που ξυπνούν πριν τις 6.30 χωρίς ξυπνητήρι συγκεντρώνουν τα εξής 9 χαρακτηριστικά
Οσοι ξυπνούν πριν τις 6.30 χωρίς ξυπνητήρι, σύμφωνα με το cottonwoodpsychology.com:
Αποκοιμώνται εύκολα σε σταθερή ώρα
Προστατεύουν την ώρα του ύπνου τους ευλαβικά
Είναι περισσότερο συγκεντρωμένοι τις πρωινές ώρες
Προγραμματίζουν εκ των προτέρων αντί να κινούνται την τελευταία στιγμή
Παιρνούν ήρεμα βράδια χωρίς δραματικές καταστάσεις
Ακούν προσεκτικά τα σήματα του σώματός τους
Απολαμβάνουν τις ήσυχες, μοναχικές στιγμές
Επανακάμπτουν γρήγορα μετά από έναν κακό ύπνο
Χτίζουν ρουτίνες που ταιριάζουν με τον φυσικό τους ρυθμό
Με πληροφορίες από: sciencealert.com , cottonwoodpsychology.com
