Η αυξανόμενη απειλή από μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι αλλεπάλληλες παραβιάσεις του εναέριου χώρου σε κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν αναδείξει τα κενά της ευρωπαϊκής άμυνας. Στο πλαίσιο αυτό, σήμερα πραγματοποιείται τηλεδιάσκεψη υπό τον Επίτροπο Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους, με τη συμμετοχή υπουργών Άμυνας από χώρες της ανατολικής πτέρυγας, τη Δανία, τη Σλοβακία, την Ουκρανία, καθώς και του ΝΑΤΟ, με αντικείμενο τη δημιουργία ενός «τείχους εναντίον μη επανδρωμένων αεροσκαφών» (drone wall), μιας κοινής ευρωπαϊκής ασπίδας προστασίας απέναντι στις ολοένα εντονότερες προκλήσεις με πρωταγωνιστή τη Ρωσία.
Πιο ειδικά σήμερα, υπουργοί Άμυνας από δέκα ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών Πολωνία, Ρουμανία, Φινλανδία, Βουλγαρία, οι τρεις βαλτικές χώρες, Σλοβακία και Δανία, καθώς και η Ουκρανία και με τη συμμετοχή και αξιωματούχων του ΝΑΤΟ θα προσπαθήσουν να πάρουν άμεσα αποφάσεις για την απάντησή τους στις συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου των κρατών μελών, όπου ως υπαίτια χώρα φωτογραφίζεται η Ρωσία.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει ήδη θέσει το ζήτημα του Drone Wall χαρακτηρίζοντας τη δημιουργία του ως θεμέλιο μια αξιόπιστης ευρωπαϊκής άμυνας. Αναλυτές τονίζουν ότι η σημερινή συνάντηση θα είναι καθοριστική δεδομένου ότι η Ευρώπη δεν έχει άλλη επιλογή από το να εντείνει την απάντησή της απέναντι στην αυξανόμενη απειλή των drones, έπειτα και από τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου σε Δανία, Πολωνία, Ρουμανία και Εσθονία και με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται.
Μπορεί η Ρωσία να μην κατονομάζεται ως υπαίτια σε όλα τα περιστατικά, ιδίως σε αυτά της Δανίας, όμως ο υπουργός Άμυνας της χώρας χαρακτήρισε την ενέργεια «υβριδική επίθεση» και υπογράμμισε ότι επρόκειτο για «έργο επαγγελματία δρώντα». Η πρωθυπουργός Μέτε Φρεντερίκσεν, η οποία την ερχόμενη Τετάρτη θα φιλοξενήσει και την άτυπη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ, ήταν πιο σαφής: «Δεν γνωρίζουμε ακόμη τον δράστη, αλλά σημειώνω ότι υπάρχει μια χώρα που αποτελεί τον κύριο εχθρό της Ευρώπης. Και αυτή είναι η Ρωσία», με τη Μόσχα να διαψεύδει την όποια εμπλοκή της.
Ο φόβος ότι η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει εκτός ελέγχου αντικατοπτρίζεται και στις δηλώσεις του Πολωνού πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος προειδοποίησε πως «Είμαστε έτοιμοι να καταρρίψουμε κάθε ιπτάμενο αντικείμενο που παραβιάζει τον εναέριο χώρο μας, χωρίς συζητήσεις». Παρόμοια και ο ΓΓ του ΝΑΤΟ Μάρκ Ρούτε που προειδοποίησε, έπειτα από τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου της Εσθονίας και της Πολωνίας, ότι «Οι Ρώσοι γνωρίζουν … ότι αν χρειαστεί, δεν θα διστάσουμε» και επανέλαβε πως η δέσμευση της Συμμαχίας στο Άρθρο 5 παραμένει ακλόνητη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ιδέα για μια κοινή αντιαεροπορική άμυνα έχει παρουσιαστεί με διάφορα ονόματα — από «drone wall» στη Βαλτική μέχρι «European drone shield», πρόταση που είχε καταθέσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μαζί με τον Τουσκ. Όμως όπως φαίνεται, προτεραιότητα θα δοθεί στην «ανατολική πτέρυγα», δηλαδή στις χώρες που βρίσκονται εγγύτερα στη Ρωσία.
Αυτό που τονίζεται είναι ότι το ουσιαστικό πολιτικό μήνυμα της σημερινής συνάντησης θα είναι η εκκίνηση της διαδικασίας, με αυστηρά χρονοδιαγράμματα, για την άμεση κατασκευή του συστήματος που θα εντοπίζει και θα αποτρέπει τα drones. Σε αυτό η Ουκρανία μπορεί να συνδράμει δεδομένης της εμπειρίας της, και όπως φαίνεται ο ρόλος της θα είναι καθοριστικός. Δεν είναι σαφές ποιες άλλες χώρες ή εταιρείες θα εμπλακούν στη διαδικασία, αλλά εκτιμάται ότι ο μηχανισμός SAFE θα είναι το διαθέσιμο χρηματοδοτικό εργαλείο.
Η συγκυρία πιέζει την ΕΕ όχι μόνο λόγω της κλιμακούμενης επιθετικότητας της Ρωσίας, αλλά και του ελλείμματος εμπιστοσύνης απέναντι στις ΗΠΑ σε σχέση με την αποφασιστικότητα του Τραμπ να εμπλακεί.
