O σεισμός μεγέθους 8,8 Ρίχτερ έπληξε την ανατολική Ρωσία στις 11:25 τοπική ώρα την Τετάρτη (30/7) ήταν ένας από τους ισχυρότερους σεισμούς που έχουν καταγραφεί ποτέ – αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει προκαλέσει το καταστροφικό τσουνάμι που πολλοί φοβόντουσαν.
Όταν «χτύπησε» ο Εγκέλαδος προκάλεσε ανησυχίες για τους παράκτιους πληθυσμούς σε όλο τον Ειρηνικό. Εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, καθώς ξύπνησαν μνήμες από το καταστροφικό τσουνάμι του 2004 στον Ινδικό Ωκεανό και της Ιαπωνίας του 2011, τα οποία προκλήθηκαν αμφότερα από εξίσου μεγάλους σεισμούς.
Αλλά το χθεσινό τσουνάμι ήταν πολύ πιο μικρό, παρόλο που προκάλεσε κάποιες ζημιές, αναφέρει το BBC.
Τι προκάλεσε, λοιπόν, τον σεισμό και το τσουνάμι – και γιατί δεν ήταν τόσο άσχημο όσο αρχικά φοβόντουσαν πολλοί;
Τι προκαλεί έναν μεγα-σεισμό
Η χερσόνησος Καμτσάτκα είναι απομακρυσμένη, αλλά βρίσκεται στον «Δακτυλίδι της Φωτιάς του Ειρηνικού» – που ονομάζεται έτσι λόγω του μεγάλου αριθμού σεισμών και ηφαιστειακών εκρήξεων που συμβαίνουν εκεί.
Τα ανώτερα στρώματα της Γης χωρίζονται σε τμήματα – τεκτονικές πλάκες – οι οποίες κινούνται όλες η μία σε σχέση με την άλλη.
Ο «Δακτύλιος της Φωτιάς του Ειρηνικού» είναι ένα τόξο αυτών των πλακών που εκτείνεται γύρω από τον Ειρηνικό. Το 80% των σεισμών στον κόσμο συμβαίνουν κατά μήκος του δακτυλίου.
Ακριβώς έξω από τις ακτές της χερσονήσου, η πλάκα του Ειρηνικού κινείται βορειοδυτικά με περίπου 8 εκατοστά ετησίως – περίπου διπλάσιος ρυθμός από αυτόν που μεγαλώνουν τα νύχια μας, αλλά γρήγορα με βάση τα τεκτονικά πρότυπα. Εκεί έρχεται σε επαφή με μια άλλη, μικρότερη πλάκα – που ονομάζεται μικροπλάκα Okhotsk.
Η πλάκα του Ειρηνικού είναι ωκεάνια, πράγμα που σημαίνει ότι έχει πυκνά πετρώματα και θέλει να βυθιστεί κάτω από τη λιγότερο πυκνή μικροπλάκα. Καθώς η πλάκα του Ειρηνικού βυθίζεται προς το κέντρο της Γης, θερμαίνεται και αρχίζει να λιώνει.
Αλλά αυτή η διαδικασία δεν είναι πάντα ομαλή. Συχνά οι πλάκες μπορεί να κολλήσουν καθώς κινούνται η μία δίπλα στην άλλη και η πλάκα που υπερισχύει σύρεται προς τα κάτω.
Αυτή η τριβή μπορεί να συσσωρευτεί κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών, αλλά στη συνέχεια μπορεί να εκτονωθεί ξαφνικά μέσα σε λίγα μόνο λεπτά. Αυτό είναι γνωστό ως σεισμός μεγαθρόμβωσης.
Οι μεγαλύτεροι σεισμοί που έχουν καταγραφεί στην ιστορία, συμπεριλαμβανομένων των τριών ισχυρότερων στη Χιλή, την Αλάσκα και τη Σουμάτρα, ήταν όλοι μεγα-σεισμοί.
Και η χερσόνησος Καμτσάτκα είναι επιρρεπής σε ισχυρούς σεισμούς. Στην πραγματικότητα, ένας άλλος σεισμός μεγέθους 9 Ρίχτερ σημειώθηκε σε απόσταση μικρότερη των 30 χιλιομέτρων από τον σημερινό σεισμό του 1952, σύμφωνα με την Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία.
Γιατί δεν ήταν τόσο μεγάλο όσο τα προηγούμενα τσουνάμι
Αυτή η ξαφνική κίνηση μπορεί να εκτοπίσει το νερό πάνω από τις πλάκες, το οποίο στη συνέχεια μπορεί να ταξιδέψει προς την ακτογραμμή ως τσουνάμι.
Στα βαθιά νερά του ωκεανού, το τσουνάμι μπορεί να ταξιδέψει με ταχύτητα άνω των 800 χλμ./ώρα, περίπου τόσο γρήγορα όσο ένα επιβατικό αεροπλάνο.
Η απόσταση μεταξύ των κυμάτων είναι πολύ μεγάλη και τα κύματα δεν είναι πολύ υψηλά – σπάνια ξεπερνούν το ένα μέτρο. Αλλά καθώς ένα τσουνάμι εισέρχεται σε ρηχά νερά κοντά στην ξηρά, επιβραδύνεται, συχνά σε περίπου 32-30 μίλια/ώρα.
Η απόσταση μεταξύ των κυμάτων μικραίνει και τα κύματα αυξάνονται σε ύψος, γεγονός που μπορεί ουσιαστικά να δημιουργήσει ένα τείχος νερού κοντά στην ακτή. Αλλά δεν είναι καθόλου εγγυημένο ότι ένας πολύ ισχυρός σεισμός θα οδηγήσει σε ένα ιδιαίτερα ψηλό τσουνάμι που θα φτάσει στην ενδοχώρα.
Ο χθεσινός σεισμός προκάλεσε κύματα τσουνάμι ύψους 4 μέτρων σε περιοχές της ανατολικής Ρωσίας, σύμφωνα με τις αρχές της περιοχής.
Αλλά δεν έφτασαν τα κύματα, ύψους δεκάδων μέτρων, που καταγράφηκαν το 2004 στον Ινδικό Ωκεανό και στην Ιαπωνία το 2011.
Οι αρχικές αναφορές από την Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία ανέφεραν ότι το επίκεντρο του σεισμού ήταν σε αρκετά μικρό βάθος, περίπου 20,7 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της Γης.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη μετατόπιση του πυθμένα και, ως εκ τούτου, σε ένα μεγαλύτερο κύμα τσουνάμι, αλλά είναι δύσκολο να το πει κανείς με βεβαιότητα τόσο σύντομα μετά το συμβάν.
Καλύτερα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.
Λόγω της υψηλής συχνότητας σεισμών στην περιοχή του Ειρηνικού, πολλές χώρες διαθέτουν κέντρα αντιμετώπισης τσουνάμι. Στέλνουν προειδοποιήσεις μέσω δημόσιων ανακοινώσεων προς τους πληθυσμούς για εκκένωση.
Δεν υπήρχε τέτοιο σύστημα όταν συνέβη το τσουνάμι του 2004 – αφήνοντας πολλούς ανθρώπους χωρίς χρόνο να απομακρυνθούν από τις ακτές. Περισσότεροι από 230.000 άνθρωποι πέθαναν σε 14 χώρες του Ινδικού Ωκεανού.
Τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης είναι σημαντικά λόγω της περιορισμένης ικανότητας των επιστημόνων να προβλέψουν πότε θα συμβεί ένας σεισμός.
Η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ κατέγραψε σεισμό μεγέθους 7,4 Ρίχτερ στην ίδια περιοχή δέκα ημέρες νωρίτερα. Αυτό μπορεί να ήταν ένας προσεισμός – μια πρόωρη απελευθέρωση ενέργειας – αλλά δεν αποτελεί προγνωστικό παράγοντα για τον ακριβή χρόνο ενός μελλοντικού σεισμού.
Πηγή: BBC
