Πολλές συγκρούσεις στην Ανατολή έχουν διεξαχθεί δια αντιπροσώπων και μέσω διαπλεκόμενων σχέσεων. Για παράδειγμα, η επέμβαση στην Κριμαία στην αρχή, και αργότερα στην ευρύτερη Ανατολική Ουκρανία, ξεκίνησε δια αντιπροσώπων που ήταν έστω φαινομενικά παραστρατιωτικές οργανώσεις που επιδίωκαν εθνική ανεξαρτησία.

Η σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας ευνοούσε την Τουρκία, και θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί σύγκρουση διά αντιπροσώπων. Η Τουρκία πολεμούσε τους Κούρδους στη Συρία μέσω αντιπροσώπων. Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, ενός καθεστώτος που υποστηριζόταν από το Ιράν, θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ως κίνηση της Τουρκίας διά αντιπροσώπων. Το Ιράν πολεμούσε το Ισραήλ και το Δυτικό κόσμο μέσω Χούθι, Χεζμπολλά και Χαμάς. Το Ιράν επίσης επηρέαζε το Λίβανο μέσω της Χεζμπολλά. Η Τουρκία και το Κατάρ έχουν μία αμφίδρομη σχέση.

Η Κίνα αντιπαλεύεται τις ΗΠΑ υποστηρίζοντας την Ρωσία και το Ιράν. Η Βόρεια Κορέα επίσης αντιπαλεύεται τις ΗΠΑ υποστηρίζοντας την Ρωσία.

Οι ΗΠΑ αντιπαλεύονται την Ρωσία μέσω Ουκρανίας, την Κίνα μέσω Ταιβάν, το Ιράν μέσω Ισραήλ, και τη Βόρεια Κορέα μέσω Νότιας Κορέας. Πολλές αραβικές ή μουσουλμανικές χώρες είναι γεωπολιτικοί ή θρησκευτικοί αντίπαλοι του Ιράν, όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, η Ιορδανία, η Αίγυπτος, το Μπαχρέιν, και άλλες χώρες. Αυτές οι χώρες δεν εναντιώνονται στο Ισραήλ, και κάποιες αφήνουν τα Ισραηλινά αεροπλάνα μέσω των εναέριων χώρων τους. Δεν επιδιώκω να παρουσιάσω αναλυτικά και εξαντλητικά όλες τις σχέσεις, αλλά να παράσχω παραδείγματα.

Είναι δυνατόν οι συγκρούσεις να παραμείνουν δια αντιπροσώπων; Προφανώς όχι, καθώς διαφαίνεται όλο και πιο πολύ ότι βαδίζουμε προς ολικό Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο καταλύτης είναι η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, για να υποστηρίξει το Ισραήλ την ύπαρξή του. Το τελευταίο δεν μπορεί να καταστρέψει ολοκληρωτικά και τελεσίδικα τις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στο συγκρότημα του Φορντό χωρίς την άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ.

Στην αρχή ο Τραμπ προσπάθησε να κατευνάσει τη Ρωσία εναντίον της Ουκρανίας ώστε να κερδίσει εναντίον της Κίνας. Θυσιάζοντας την Ουκρανία αποδυναμώνει το μέτωπο Ρωσία-Κίνα-Ιράν και λοιποί. Οι ΗΠΑ  δεν μπορούν να πολεμήσουν ταυτόχρονα εναντίον της Κίνας και της Ρωσίας. Παρότι η Αμερική έχει στρατιωτικό προϋπολογισμό 850 δις, ενώ η Ρωσία περίπου 100 δις και η Κίνα περίπου 225 δις, απευθείας σύγκρουση Αμερικής με Κίνα και Ρωσία θα είναι καταστροφική για όλους ή Πύρρεια νίκη για την Αμερική.

Ο Τραμπ παίζει  μία στρατηγική, τη στρατηγική του τρελού (madman theory), και ένα παίγνιο, το παίγνιο της κότας (game of chicken). Με την πρώτη στρατηγική, που ανέδειξε πρώτος ο Ρίτσαρντ Νίξον, επιδιώκει να επηρεάσει τις διεθνείς σχέσεις εμφανιζόμενος ως απρόβλεπτος και δυνητικά ανορθολογικός, καθιστώντας έτσι τις απειλές του πιο αξιόπιστες. Με το δεύτερο παίγνιο θέλει να δεί ποιός θα υποχωρήσει πρώτος. 

Μπορεί οι συγκρούσεις να ξεκινάνε δια αντιπροσώπων, αλλά δεν τελειώνουν αναγκαστικά έτσι. Και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει τη χρήση πυρηνικών όπλων όταν τα πράγματα φτάσουν στα άκρα. Συνεπώς «προσδεθείτε και μην καπνίζετε», όπως έλεγαν παλιά στα αεροπλάνα κατά τη διάρκεια έντονων αναταραχών.

 

* Ο Φάνης Τσουλουχάς, tsoulouhas.eu, είναι Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μερσέντ. Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.