Η εμφάνιση και ταχεία εξάπλωση της παραλλαγής Όμικρον του κορονοϊού προκάλεσε έκπληξη και πολλές ανησυχίες ως προς το τι μπορεί να σημαίνει για την πανδημία και το ποια ήταν πραγματικά η έκταση της απειλής- ωστόσο πλέον τα πράγματα ξεκαθαρίζουν, με νέες έρευνες να επιβεβαιώνουν τις αρχικές αναφορές πως η Όμικρον είναι ηπιότερη μα πολύ πιο μεταδοτική από άλλες παραλλαγές του SARS-CoV-2.
«Εξαπλώνεται πολύ, πολύ γρήγορα, μα δεν φαίνεται να έχει τη νοσηρότητα ή την επιθετικότητα για να χτυπήσει το ίδιο βαριά με τις παραλλαγές Άλφα ή Δέλτα» είπε ο Τζέιμς Μούσερ, πρόεδρος του τμήματος παθολογίας και γονιδιωματικής ιατρικής του Houston Methodist Hospital και επικεφαλής μιας νέας μελέτης πάνω στις λοιμώξεις Όμικρον.
Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα της Wall Street Journal, πρόσφατες εργαστηριακές μελέτες υποδεικνύουν πως η χαμηλότερη νοσηρότητα της Όμικρον μπορεί να αντανακλά την εμφανή τάση της να ευδοκιμεί σε κύτταρα στο ανώτερο αναπνευστικό αντί για τους πνεύμονες, όπου οι λοιμώξεις Covid-19 μπορούν να προκαλέσουν εν δυνάμει θανατηφόρα προβλήματα.
Σύμφωνα με τη WSJ, πειράματα σε ιστούς ανθρώπινου αναπνευστικού έγιναν πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και έδειξαν πως η Όμικρον προτιμά να μολύνει κύτταρα στους βρόγχους, ενώ η παραλλαγή Δέλτα μολύνει καλύτερα και αναπαράγεται σε ιστούς πνευμόνων. «Η αναπαραγωγή χαμηλότερα στην αναπνευστική οδό είναι δρόμος ή αιτία για σοβαρή νόσηση, και μπορεί να έχουμε μια κατάσταση όπου ο ιός μας πηγαίνει σε μια εξέλιξη λιγότερο σοβαρής νόσησης» είπε ο Ραβίντρα Γκούπτα, ιολόγος του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ που συμμετείχε στην έρευνα.
Παρόμοια αποτελέσματα αναφέρθηκαν από επιστήμονες που μελετούν την Όμικρον σε ποντίκια και χάμστερ, οι οποίοι διαπίστωσαν πως η παραλλαγή έτεινε να μολύνει τις ρινικές οδούς των ζώων, ενώ άλλες παραλλαγές χτυπούσαν στα πνευμόνια.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι ζώα με Όμικρον φαίνονταν να νοσούν ηπιότερα από ό,τι ζώα με προηγούμενες παραλλαγές. «Αυτό υποδεικνύει πως ο ιός έχει κάποια δυσκολία στα μοντέλα των ζώων στο να πάει από το ανώτερο στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα» είπε ο Μάικλ Ντάιαμοντ, ιικός ανοσολόγος στο Washington University School of Medicine in St. Louis και ένας εκ των επιστημόνων που έκαναν την έρευνα. «Τώρα το αν είναι ίδιος ο λόγος που αυτό συμβαίνει στους ανθρώπους ή όχι, δεν το γνωρίζουμε». Ο Ντάιαμοντ πρόσθεσε ότι η Όμικρον είναι μοναδική μεταξύ των παραλλαγών του κορονοϊού που έχουν εξεταστεί ως τώρα ως προς την τάση της να επηρεάζει τις ανώτερες οδούς των χάμστερ, μα όχι τους πνεύμονές τους.
Τα ευρήματα αυτά συνάδουν με στοιχεία από τη Νότια Αφρική, όπου είχε πρωτοεντοπιστεί η Όμικρον τον Νοέμβριο. «Απλά δεν βλέπουμε ασθενείς να εισάγονται με πνευμονία Covid και επιπλοκές στους πνεύμονες» που συνοδεύουν συχνά τις πιο σοβαρές περιπτώσεις, είπε η Βασίλα Τζασάτ, ειδική σε θέματα δημόσιας υγείας στο Εθνικό Ινστιτούτο Μεταδοτικών Ασθενειών στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Ωστόσο υπάρχουν όρια στο τι συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν για τον τρόπο που λειτουργεί η ασθένεια στους ανθρώπους με βάση πειράματα σε καλλιέργειες ιστών και πειραματόζωα, είπε ο Βινίτ Μενασερί, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας. Επιπλέον, λέει, τα μοντέλα χάμστερ και ποντικιών δεν είναι και πολύ καλά για θέματα ανώτερου αναπνευστικού, επειδή οι πνεύμονές τους μοιάζουν περισσότερο με τους ανθρώπινους από ό,τι οι ανώτερες αναπνευστικές οδοί.
Συγκεκριμένες μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη- ακίδα μπορεί να εξηγούν γιατί η παραλλαγή εξαπλώνεται τόσο εύκολα. «Αν είναι καλύτερη στο να μολύνει κύτταρα, τότε είναι αναμενόμενο να είναι καλύτερη στη μετάδοση» είπε ο Μενασερί. Η ακίδα της Όμικρον έχει κάποιες μεταλλάξεις που είχαν εντοπιστεί σε προηγούμενες παραλλαγές, οι οποίες είναι γνωστό πως «δένουν» τον ιό πιο γερά στα κύτταρα. Η Όμικρον έχει επίσης δύο μεταλλάξεις, τις Η655Υ και Ρ681Η, που είναι γνωστό πως ενισχύουν τη δυνατότητα του ιού να εισέρχεται σε κύτταρα.
Παρά τα ευρήματα αυτά, πάντως, οι επιστήμονες δεν έχουν απαντήσει ακόμα σε πολλές ερωτήσεις για την Όμικρον. Για παράδειγμα δεν είναι ακόμα σαφές πώς η πορεία των λοιμώξεων με συμπτώματα διαφοροποιείται σε ανεμβολίαστους και σε αυτούς που έχουν κάποια ανοσία από εμβολιασμό ή προηγούμενη μόλυνση- αν και οι αρχικές αναφορές δείχνουν πως οι λοιμώξεις είναι ηπιότερες σε άτομα με πρότερη ανοσία. Αντιστοίχως, οι ερευνητές λένε πως είναι ακόμα πολύ νωρίς στην παρούσα φάση για να εξαχθούν συμπεράσματα ως προς το αν είναι λιγότερο θανατηφόρα από άλλες παραλλαγές- αν και επιστήμονες λένε πως οι συγκριτικά χαμηλοί αριθμοί νοσηλειών και η μειωμένη ανάγκη για αναπνευστική υποστήριξη που σχετίζονται με την παραλλαγή σημαίνουν ότι μάλλον ισχύει αυτό.
H Νότια Αφρική δείχνει τον δρόμο
Πάντως, με την παραλλαγή να έχει εξαπλωθεί στον κόσμο, πλέον η Νότια Αφρική, που βρέθηκε στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος ακριβώς εξαιτίας του εντοπισμού της, παρέχει μια εικόνα για το πώς θα είναι η «ζωή μετά την Όμικρον».
Όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα των Financial Times, η κυβέρνηση του προέδρου Σίριλ Ραμαφόζα έχει πει ότι το τέταρτο κύμα Covid-19 στη χώρα έχει κορυφωθεί. Αν και τα τρία τέταρτα των Νοτιοαφρικανών εξακολουθούν να μην έχουν λάβει δεύτερη δόση εμβολίου, ο συνδυασμός εμβολών, ανοσίας μετά από νόσηση και των ενδείξεων πως η Όμικρον έχει ηπιότερη νόσηση έχει ως αποτέλεσμα να μη δέχονται τόσο μεγάλη πίεση τα νοσοκομεία.
«Το πιο σημαντικό θέμα είναι πως υπήρχε μια ξεκάθαρη αποσύνδεση μεταξύ της εξάπλωσης στην κοινότητα, που ήταν πολύ ταχεία, και του επιπέδου εισαγωγών σε νοσοκομεία» είπε ο Ρίτσαρντ Φρίντλαντ, διευθύνων σύμβουλος της Netcare, του μεγαλύτερου παρόχου υπηρεσιών υγείας της Νότιας Αφρικής. Στο Γκαουτένγκ, αρχικό επίκεντρο το ξεσπάσματος της Όμικρον, οι θάνατοι επίσης κορυφώθηκαν πολύ χαμηλότερα από ό,τι στα προηγούμενα κύματα, μόλις μερικές εβδομάδες μετά, με την ταχύτητα της εξάπλωσης να προκαλεί έκπληξη στους ειδικούς. Κατά κανόνα ο χρόνος που παρέμεναν οι ασθενείς στο νοσοκομείο με Όμικρον ήταν περίπου τρεις ημέρες, ενώ ήταν επτά σε άλλα κύματα, και, γενικότερα μιλώντας, τα νοτιοαφρικανικά νοσοκομεία ήταν σε θέση να ανταποκριθούν χωρίς να «γονατίσουν».
Όπως αναφέρει το Bloomberg, νέα νοτιοαφρικανική μελέτη υποδεικνύει ότι η πλέον οξεία φάση της πανδημίας μπορεί να τελειώνει, καθώς το κύμα κινήθηκε με ταχύτητα άνευ προηγουμένου και προκάλεσε πολύ ηπιότερες νοσήσεις σε σχέση με προηγούμενα στελέχη. «Αν αυτή η τάση συνεχιστεί και επαναληφθεί παγκοσμίως, είναι πιθανόν να δούμε μια πλήρη αποσύνδεση των ρυθμών κρουσμάτων και θανάτων» σημειώνουν οι ερευνητές, υποδεικνύοντας πως «η Όμικρον ίσως είναι προάγγελος του τέλους της επιδημικής φάσης της πανδημίας Covid, φέρνοντας την ενδημική της φάση».
Με πληροφορίες από Wall Street Journal, Financial Times, Bloomberg.