Όταν ακούμε τη λέξη «θυμός», ομολογουμένως στο μυαλό μας δεν ανασύρουμε στιγμές απόλυτης ευτυχίας και καταπράσινα λιβάδια.
«Ο θυμός είναι μια πολύ ιδιαίτερη συναισθηματική κατάσταση και προκαλεί εξάρσεις που ενδέχεται να δεχτούν έντονη κριτική, τόσο από εμάς τους ίδιους όσο και από τον κοινωνικό περίγυρο», εξηγεί ο δρ Μπρετ Φορντ, αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
Κι όμως, ενώ κατά γενική ομολογία ο θυμός είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα, χρειάζεται να τον βιώνουμε που και που.
«Όσο κι αν έχουμε δαιμονοποιήσει τον θυμό, το να τον καταπιέζουμε αδιαφορώντας για τις διαστάσεις του, είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που θέτουμε στη διαδικασία επεξεργασίας και διαχείρισης των συναισθημάτων μας», μας προειδοποιεί ο ψυχοθεραπευτής Τζέιμι Μάλερ, με έδρα τη Νέα Υόρκη.
Και σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα οι μειονοτικές ομάδες και οι γυναίκες αντιμετωπίζουν πολύ πιο σφοδρές πολιτιστικές πιέσεις προκειμένου να «καταχωνιάζουν» τον θυμό τους.
Παρόλο που πολλοί νιώθουμε την ανάγκη να αντισταθούμε ή να κρύψουμε τον θυμό μας, οι ειδικοί ψυχικής υγείας μας προτρέπουν για το ακριβώς αντίθετο. Πιο συγκεκριμένα, αντιλαμβάνονται τον θυμό ως ένα πολύτιμο εργαλείο, το οποίο θα πρέπει να μάθουμε να χειριζόμαστε με έναν ευγενικό, υγιή και παραγωγικό τρόπο.
«Κι όσο δυσάρεστο κι αν είναι να νιώθουμε θυμό, οι συνέπειες από την άρνηση των συναισθημάτων μας είναι σίγουρα χειρότερες», σημειώνει η Ντέμπρα Άσγουεϊ, σύμβουλος κλινικής ψυχολογίας, με έδρα τη Βόρεια Καρολίνα.
«Όταν μεγαλώνουμε μαθαίνοντας ότι δεν επιτρέπεται να εκφράσουμε τον θυμό μας, τότε ο θυμός μετατρέπεται σε ενοχή», προσθέτει η Άσγουεϊ.
Και είναι κρίμα, καθώς ο θυμός μας κρατά στο εδώ και το τώρα και μας προστατεύει από μπελάδες και μπλεξίματα
Ο θυμός δεν είναι απαραίτητα συνώνυμο της καταστροφής και της κατήφειας. Τα συναισθήματά μας είναι η πιο ασφαλής μορφή καθοδήγησης και εμφανίζονται ως προειδοποίηση πως «κάτι συμβαίνει εδώ».
Μια έκρηξη θυμού για παράδειγμα, μας προειδοποιεί για καταστάσεις όπου παραβιάζονται οι αξίες μας ή κινδυνεύουμε εμείς οι ίδιοι ως υπάρξεις. Επομένως, ο θυμός δρα ως ένας προστατευτικός μηχανισμός, που εντοπίζει από μακριά τους τοξικούς συντρόφους ή συνεργάτες και όταν εκφράζεται με εποικοδομητικό τρόπο μας ωθεί στο να υπερασπιζόμαστε τις ανάγκες και τις απόψεις μας, φροντίζοντας για το άτομό μας.
«Ο θυμός μας βοηθά να θέσουμε τα όριά μας και να είμαστε διεκδικητικοί. Μόνο έτσι μπορούμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, να επιλύσουμε τις συγκρούσεις μας σε βάθος χρόνου και να αυτοσυντηρηθούμε. Αρκεί να υπάρξει η κατάλληλη διαχείριση, είτε πρόκειται για μια δύσκολη συζήτηση με έναν φίλο ή το αφεντικό μας, είτε για μια πολιτική δράση», συμπληρώνει ο Φορντ.
Και τι γίνεται όταν ο θυμός μας έχει λάβει πια μεγαλύτερες διαστάσεις;
Αν ο θυμός μας έχει φτάσει στο σημείο να εκφράζεται μέσα από μια κακή και βίαιη συμπεριφορά, δεν φταίει τόσο το ίδιο το συναίσθημα του θυμού, όσο το γεγονός ότι τον έχουμε καταπιέσει για πολύ καιρό, με αποτέλεσμα να μετουσιωθεί σε οργή.
Η οργή διαφέρει σημαντικά από τον θυμό, γιατί δεν εξυπηρετεί πλέον κανέναν υγιή σκοπό, ενώ είναι αρκετά πιο καταστροφική. Εάν είμαστε θυμωμένοι, υπάρχει περίπτωση να κάνουμε ένα βήμα πίσω. Ωστόσο, αν νιώθουμε εξαγριωμένοι δεν είμαστε πια σε θέση να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας.
Πώς θα διαχειριστούμε τον θυμό μας χωρίς να τον κρύψουμε κάτω απ′ το χαλί
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο χρόνιος έντονος θυμός μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά ζητήματα σωματικής αλλά και ψυχικής υγείας. Αυτό σημαίνει ότι το να μηρυκάζεις ή το να αφήνεις τον θυμό να φουντώνει μέσα σου μπορεί να είναι από αντιπαραγωγικό έως και επικίνδυνο.
Ο θυμός, όπως και τα περισσότερα συναισθήματα, δεν προορίζονται για να μείνουν μέσα μας για πολύ. Απλώς όταν τα αντιληφθούμε και τα αποδεχθούμε, αρχίζουμε να τα εκλογικεύουμε και σταδιακά να ηρεμούμε σωματικά και ψυχικά.
Αρχικά λοιπόν, θα πρέπει να αφήσουμε το συναίσθημα του θυμού ακόμα και να μας κατακλύσει. Όσο βαρύ κι επικίνδυνο κι αν ακούγεται, πιο επικίνδυνο είναι να θάψουμε τον θυμό μας.
Αφού «επιτρέψουμε» επιτέλους στον εαυτό μας να νιώσει θυμό, το επόμενο στάδιο είναι να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε:
- Γιατί εμφανίστηκε αυτό το συναίσθημα;
- Ποια συγκεκριμένη κατάσταση μας το προκαλεί;
- Τι μας εμποδίζει να δράσουμε ή να σκεφτούμε λογικά;
- Aπό τι υπάρχει η ανάγκη να προστατέψουμε τον εαυτό μας;
- Τι χρειαζόμαστε και δεν μπορούμε να το έχουμε;
Όταν απαντήσουμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα, θα λύσουμε το ζήτημα εσωτερικά και ο θυμός δεν θα μπορεί πλέον να μας ελέγξει. Φυσικά, αφού διαπιστώσουμε το πρόβλημα, μπορούμε να αντιδράσουμε και εξωτερικεύοντας μια ευγενική συμπεριφορά.
Αν για παράδειγμα ο θυμός μας οφείλεται στη δράση κάποιου, μπορούμε να κάνουμε μια ευγενική παρατήρηση ή απλώς να μαζέψουμε τα πράγματά μας και να φύγουμε.
Μα αν αρνηθούμε να αντιμετωπίσουμε το συναίσθημά μας κατά μέτωπο, θα παραμείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Σταδιακά θα μας πλημμυρίσει η οργή, θα ανέβει η θερμοκρασία του σώματός μας, θα αισθανθούμε δυσφορία, ίσως ακόμη και να αψιμαχήσουμε και στο τέλος, να μας χαρακτηρίσουν αρνητικά κι ενώ είχαμε δίκιο, την κρίσιμη στιγμή να φανούμε τρομερά παράλογοι.
(Mε πληροφορίες από CNN).