Με ομόφωνη συμφωνία για άμεση ανθρωπιστική παύση των εχθροπραξιών στη Γάζα και τη δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων ολοκληρώθηκε στις Βρυξέλλες το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων.
Οι υπουργοί Εξωτερικών των 27 κρατών μελών επικεντρώθηκαν στην ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα και ενημερώθηκαν σχετικά από τον Επίτροπο για τη Διαχείριση Κρίσεων Γιάνες Λέναρτσιτς. Το Συμβούλιο τόνισε ότι το άνοιγμα του περάσματος της Ράφα ήταν μια θετική εξέλιξη, αλλά ανεπαρκής για την ανακούφιση της ανθρωπιστικής κατάστασης.
Βάσει αυτών οι υπουργοί τόνισαν την ανάγκη για αυξημένη ικανότητα διέλευσης είτε με το άνοιγμα περισσότερων χερσαίων ανθρωπιστικών διαδρόμων, είτε με τη δημιουργία μιας ειδικής θαλάσσιας οδού, και ζήτησαν για άλλη μια φορά την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων και την πρόσβαση του Ερυθρού Σταυρού σε αυτούς.
Στη συνέχεια, το Συμβούλιο συζήτησε την ανάγκη αποφυγής της κλιμάκωσης και της επέκτασης της κρίσης στην περιοχή. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕ απευθύνεται σε όλους τους σχετικούς περιφερειακούς παράγοντες, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην κατάσταση με τη Χεζμπολάχ στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ με τον Λίβανο.
Επιπλέον το Συμβούλιο επικεντρώθηκε στην ανάγκη να εργαστεί για μια πιο μακροπρόθεσμη λύση, με έμφαση για την επόμενη ημέρα προκειμένου να επιτευχθεί η σταθερότητα και μια βιώσιμη ειρήνη για την Παλαιστίνη, το Ισραήλ και την ευρύτερη περιοχή.
«Η διεθνής κοινότητα έχει αποτύχει»
Μετά την ολοκλήρωση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων στις Βρυξέλλες ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε ότι «αυτή η δραματική κρίση που βιώνουμε έχει απίστευτα υψηλό κόστος σε ανθρώπινες ζωές - Ισραηλινών και Παλαιστινίων - και δείχνει ότι η διεθνής κοινότητα έχει αποτύχει πολιτικά και ηθικά. Αποτύχαμε να βρούμε μια λύση σε αυτή την κατάσταση. Και αυτό πρέπει τώρα να είναι μια ευκαιρία που θα κάνει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ότι μια λύση είναι απολύτως απαραίτητη και ότι πρέπει να υπάρξει ένα μέλλον με δύο κράτη. Δεν πρόκειται μόνο για την ανοικοδόμηση της Γάζας. Αυτό το έχουμε κάνει αρκετές φορές στο παρελθόν. Πρέπει να οικοδομήσουμε ένα κράτος για τους Παλαιστίνιους».
Όπως ανακοίνωσε ο κ. Μπορέλ τις επόμενες ημέρες θα πραγματοποιήσει σειρά επαφών στη Μέση Ανατολή, μεταξύ άλλων στο Ισραήλ, τα Παλαιστινιακά Εδάφη, την Ιορδανία, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ.
Τα τρία «όχι» και τα τρία «ναι»
Επιπλέον ο Ύπατος Εκπρόσωπος, αναφερόμενος στην επόμενη ημέρα για την περιοχή και στην επίτευξη ενός βιώσιμου μέλλουν, είπε ότι κατά τη διάρκεια του συζήτησης με τους Υπουργούς Εξωτερικών πως κατέληξαν σε τρία «όχι» και σε τρία «ναι».
Σύμφωνα με τον κ. Μπορέλ στα «όχι» εμπίπτουν οι εξής τοποθετήσεις: «Όχι στον αναγκαστικό εκτοπισμό του παλαιστινιακού λαού εκτός της Γάζας. Δεν μπορούμε να έχουμε εκδίωξη των Παλαιστινίων με την ελπίδα ότι θα φιλοξενηθούν κάπου αλλού. Όχι σε εδαφική αλλαγή. Καμία εδαφική αλλαγή ή μείωση του εδάφους της Γάζας και όχι στην αποσύνδεση του μέλλοντος της Γάζας από το μέλλον όλων των παλαιστινιακών εδαφών. Όχι στην επιστροφή της Χαμάς στη Γάζα».
Τα τρία «ναι» για τα οποία επιδιώκει τη δέσμευση διεθνών παραγόντων, όπως είπε ο Ύπατος Εκπρόσωπος, είναι: ναι σε μια ενιαία Παλαιστινιακή Αρχή, ναι στην ισχυρότερη εμπλοκή των αραβικών κρατών όχι μόνο στην οικονομική αναδόμηση της Γάζας αλλά στην πολιτική στήριξη για δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, και ναι στην μεγαλύτερη εμπλοκή της ΕΕ στην περιοχή.
Ο Ύπατος Εκπρόσωπος τόνισε ότι η κατάσταση στη Γάζα δεν μπορεί να διαχωριστεί από το συνολικό παλαιστινιακό ζήτημα, αλλά πρέπει να αποτελέσει μέρος της συνολικής και βιώσιμης λύσης. Υπογράμμισε δε ότι οι διεθνείς παράγοντες πρέπει να δεσμευτούν για την εξεύρεση λύσεων γύρω από μια Παλαιστινιακή Αρχή στη Γάζα, οι όροι αναφοράς και νομιμότητας της πρέπει να σχεδιαστούν προσεκτικά και να αποφασιστούν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Δεν ξεχνάμε την Ουκρανία
Το Συμβούλιο επανέλαβε την ακλόνητη δέσμευσή του να στηρίξει την Ουκρανία και να τη βοηθήσει να αμυνθεί έναντι του πολέμου του Πούτιν. Οι υπουργοί συζήτησαν περαιτέρω τη στρατιωτική στήριξη της ΕΕ και τις μελλοντικές δεσμεύσεις για την ασφάλεια. Επιπλέον, η ΕΕ θα συνεχίσει να εκπαιδεύει Ουκρανούς στρατιώτες μέσω της Συμβουλευτικής Αποστολής της ΕΕ στην Ουκρανία, η οποία έχει ήδη εκπαιδεύσει περισσότερους από 30 000 στρατιώτες σε λιγότερο από ένα έτος και θα εκπαιδεύσει άλλους 10 000 κατά την προσεχή περίοδο.
Τέλος, η ΕΕ θα επιμείνει σε μια άλλη βασική προτεραιότητα, τη Φόρμουλα Ειρήνης για την Ουκρανία, η οποία θεωρείται από το Συμβούλιο ως η μόνη πρόταση για μια δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη που συζητείται σε διεθνές επίπεδο.
Αρμενία/Αζερμπαϊτζάν
Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων διεξήγαγε συζήτηση σχετικά με την Αρμενία/Αζερμπαϊτζάν, υπό το πρίσμα της στρατιωτικής επιχείρησης του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ στις 19-20 Σεπτεμβρίου 2023, του επακόλουθου μαζικού εκτοπισμού πάνω από 100.000 Αρμενίων του Καραμπάχ και των συνεχιζόμενων προσπαθειών για την εξομάλυνση των σχέσεων.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου 2023 συζήτησε τον τρόπο με τον οποίο θα ενισχυθεί περαιτέρω η συνεργασία της ΕΕ με την Αρμενία και θα στηρίξει τις δημοκρατικά εκλεγμένες αρχές της, την ανθεκτικότητά της, την ασφάλειά της και τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων στη χώρα.
Με βάση αυτό, το Συμβούλιο συμφώνησε να διερευνήσει τη δυνατότητα παροχής μη θανατηφόρας υποστήριξης στην Αρμενία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ειρηνευτικής Διευκόλυνσης και να ενισχύσει την αποστολή της ΕΕ στην Αρμενία, ώστε να επιτραπούν περισσότεροι παρατηρητές και περισσότερες περιπολίες, μεταξύ άλλων και σε ευαίσθητες περιοχές. Οι υπουργοί αναφέρθηκαν επίσης στην επιλογή να επιτραπεί η απελευθέρωση των θεωρήσεων για την Αρμενία.
«Πρέπει να είμαστε σε μεγάλη επαγρύπνηση για κάθε προσπάθεια αποσταθεροποίησης της Αρμενίας, εσωτερικά και εξωτερικά. Το μήνυμά μας προς το Αζερμπαϊτζάν είναι σαφές: οποιαδήποτε παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Αρμενίας είναι απαράδεκτη και θα έχει σοβαρές συνέπειες για την ποιότητα των σχέσεών μας. Ζητούμε την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με το έργο που επιτέλεσε ο Πρόεδρος του Συμβουλίου. Πρέπει να συναφθεί η συνθήκη ειρήνης και δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε τον διαμεσολαβητικό μας ρόλο. Αποφασίσαμε να προσκαλέσουμε τον Υπουργό Εξωτερικών της Αρμενίας να συμμετάσχει μαζί μας στο περιθώριο ενός από τα προσεχή Συμβούλια Εξωτερικών Υποθέσεων» δήλωσε ο Ζ. Μπορέλ.