Το κολλαγόνο είναι μια από τις πρωτεΐνες που υπάρχουν σε μεγαλύτερη αφθονία στο σώμα μας και αποτελεί το στήριγμα που βοηθά στη διατήρηση της δομικής ακεραιότητας του δέρματος και του μυοσκελετικού μας συστήματος.
Με απλά λόγια, το κολλαγόνο κρατά την επιδερμίδα μας σφριγηλή, τις αρθρώσεις και τα οστά μας δυνατά, ενώ συμβάλλει στην υγεία των μαλλιών και των νυχιών μας.
Έχει αποκτήσει τόση αξία που ορισμένοι δερματολόγοι μιλούν για «αποταμίευση κολλαγόνου» – δηλαδή να επενδύουμε στην αποθήκη μας από νωρίς, ώστε να έχουμε επάρκεια όταν έρθει το αναπόφευκτο της γήρανσης.
Η φυσική παραγωγή κολλαγόνου αρχίζει να μειώνεται περίπου κατά 1% τον χρόνο, από τα μέσα προς τα τέλη της δεκαετίας των 20.
Η ταχύτητα της πτώσης εξαρτάται από παράγοντες όπως η έκθεσή μας στον ήλιο, η διατροφή και τα επίπεδα στρες.
Υπάρχει τελικά επιστημονική βάση που να αποδεικνύει πως τα συμπληρώματα μπορούν πραγματικά να αναπληρώσουν τα αποθέματά μας; Κι αν ναι, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να τα εντάξουμε στον οργανισμό μας;
Το κολλαγόνο στην καθημερινή μας ρουτίνα : Η ιστορία της Κίμπερλι
Η Kίμπερλι Σμιθ ξεκίνησε να παίρνει κολλαγόνο πριν από περίπου έξι μήνες. Στα 33 της, αποφάσισε να το εντάξει στη ρουτίνα της μετά από μια «τραυματική χρονιά» το 2024. Ο γιος της γεννήθηκε πρόωρα και, όπως λέει η ίδια, το άγχος είχε μεγάλο αντίκτυπο στο δέρμα της.
Χρησιμοποιεί θαλάσσιο κολλαγόνο, που προέρχεται από ψάρια, σε μορφή τροπικού gel το οποίο πίνει καθημερινά.
«Το δέρμα μου φαίνεται σίγουρα πιο φωτεινό και καθαρό, ενώ τα μαλλιά μου δεν έχουν υπάρξει ποτέ καλύτερα από τότε που ξεκίνησα», αναφέρει. «Ως μητέρα που στερείται τον ύπνο, μπορώ να πω ότι έχει κάνει διαφορά».
Τι λένε οι ειδικοί;
Η δερματολόγος Εμμα Γουέτζγορθ, με έδρα την Harley Street του Λονδίνου, αναγνωρίζει ότι υπάρχουν έρευνες που δείχνουν πως η λήψη κολλαγόνου από το στόμα έχει κάποια επίδραση, ωστόσο παραμένει επιφυλακτική.
Εξηγεί ότι η ιδέα πως το κολλαγόνο μπορεί να «ταξιδέψει» μέσα στο σώμα και να καταλήξει ακριβώς εκεί όπου το χρειαζόμαστε είναι μάλλον αισιόδοξη.
Αρχικά, πρέπει να περάσει από το έντερο χωρίς να διασπαστεί πλήρως. Το κολλαγόνο είναι ένα μεγάλο μόριο, γι’ αυτό και οι εταιρείες το διασπούν σε μικρότερα κομμάτια – τα λεγόμενα πεπτίδια κολλαγόνου ή υδρολυμένο κολλαγόνο.
Ακόμη κι έτσι, σε αυτήν τη μικρότερη μορφή που απορροφάται πιο εύκολα από το εντερικό τοίχωμα και περνά στην κυκλοφορία του αίματος, έχει ακόμα μακρύ δρόμο να διανύσει.
Για να έχει πραγματική επίδραση, πρέπει να φτάσει στο δέρμα. Ωστόσο, μπορεί εξίσου εύκολα να αξιοποιηθεί από άλλα όργανα του σώματος, καθώς αποτελεί πολύτιμο πόρο.
«Δεν υπάρχουν αρκετά αξιόπιστα δεδομένα», σημειώνει η ειδικός, «αλλά υπάρχει η θεωρία ότι, επειδή το δέρμα είναι το όργανο με τον πιο γρήγορο ρυθμό ανανέωσης κυττάρων, ίσως είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσει πρώτο αυτά τα πεπτίδια κολλαγόνου». Κι εκεί είναι που μπορεί να δούμε αύξηση της παραγωγής κολλαγόνου: Στα κύτταρα του δέρματος.
Τι συμβαίνει με τις κρέμες κολλαγόνου;
Όλα αυτά μοιάζουν αρκετά περίπλοκα – και αβέβαια. Έτσι, είναι λογικό να αναρωτηθούμε: Τι γίνεται με τις κρέμες κολλαγόνου; Αφού εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα, δεν έχουν περισσότερες πιθανότητες να φτάσουν εκεί που χρειάζεται;
Η απάντηση της Εμμα Γουέτζγορθ είναι ξεκάθαρη: «Όχι». Όπως εξηγεί, «το κολλαγόνο θα μείνει μόνο στην εξωτερική στιβάδα του δέρματος, δεν θα φτάσει ποτέ στο χόριο – που είναι το μεσαίο στρώμα».
Τύποι συμπληρωμάτων κολλαγόνου-Υπάρχουν τρείς βασικοί τύποι:
- Θαλάσσιο (marine), που προέρχεται από ψάρια
- Βοοειδές (bovine), που προέρχεται από αγελάδες
- Vegan
Απο τους τρείς, η δερματολόγος συνιστά το θαλάσσιο κολλαγόνο για όσους το λαμβάνουν από το στόμα, επειδή περιέχει περισσότερο κολλαγόνο τύπου 1 – το πιο συνηθισμένο από τα πέντε είδη, που δίνει δομή στα κύτταρα του δέρματος και παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία των οστών, των τενόντων και των συνδετικών ιστών.
Αντίθετα, το vegan κολλαγόνο θεωρείται το λιγότερο αποτελεσματικό, αφού το οκολλαγόνο είναι ζωικής προέλευσης πρωτεΐνη. Έτσι, αυτά τα προϊόντα δεν περιέχουν πραγματικό κολλαγόνο, αλλά συνδυασμό αμινοξέων και βιταμινών.
Η εμπειρία της ΄Αλι Γουότσον – και του σκύλου της
Η ΄Αλι Γουότσον, νευροαναισθησιολόγος και φανατική της άρσης βαρών, ξεκίνησε να παίρνει κολλαγόνο πριν λίγα χρόνια για να προστατεύσει τις αρθρώσεις της. Στην κουζίνα της δείχνει σακουλάκια με σκόνη βοοειδούς κολλαγόνου: «Ναι, αυτό είναι για μένα… και αυτό για τον Τομι ».
Δίπλα της, ο καφέ σκύλος της με τα γκριζαρισμένα μουστάκια σηκώνει το φρύδι του, λες και αναγνωρίζει το όνομά του.
«Ξεκίνησα να το παίρνω σε μορφή σκόνης», λέει η ΄Αλι. «Αρχικά δεν είχε να κάνει με την εμφάνισή μου, αλλά με τις αρθρώσεις μου, επειδή σηκώνω πολλά βάρη και ήθελα να τις προστατέψω».
Παρότι δεν είναι σίγουρη ότι έχει δει διαφορά στις αρθρώσεις της, παρατηρεί αλλαγές αλλού: «Το δέρμα μου φαίνεται να λάμπει περισσότερο, τα μαλλιά μου είναι πιο πυκνά και τα νύχια μου πιο δυνατά».
Η ΄Αλι αποφάσισε να δοκιμάσει κολλαγόνο και στον σκύλο της: «Ξέρω, ακούγεται τρελό», λέει γελώντας, «αλλά ο Τόμι φαινόταν πιο αργός και λιγότερο ζωηρός λίγο πριν το καλοκαίρι, οπότε σκέφτηκα να δοκιμάσω το κολλαγόνο για σκύλους. Ήθελα να δω αν θα τον βοηθήσει με τις αρθρώσεις του, γιατί έχει μεγαλώσει πια».
Όπως παρατηρεί, ο σκύλος της δείχνει λίγο πιο ζωηρός, αν και μπορεί απλώς να οφείλεται στο ότι ο καιρός δρόσισε και δεν είναι πια τόσο κουρασμένος από τη ζέστη.
Η Αλι δεν είναι απολύτως πεπεισμένη ότι το συμπλήρωμα κάνει διαφορά, ωστόσο συνεχίζει. Το κόστος; Περίπου 70 ευρώ τον μήνα, για να εξασφαλίζει την απαιτούμενη δόση κολλαγόνου τόσο για εκείνη όσο και για τον Τόμι.
Η Αλι παραδέχεται πως, παρότι δεν είναι απόλυτα σίγουρη για την αποτελεσματικότητα, δεν μπορεί πια να σταματήσει: «Αυτό είναι το θέμα με τα συμπληρώματα», λέει στα 46 της. «Η ζωή έχει τα πάνω της και τα κάτω της. Ίσως τα ξεκινάμε σε μια δύσκολη φάση, μετά τα πράγματα καλυτερεύουν – και πιθανόν αυτό να μην έχει σχεδόν καμία σχέση με τα συμπληρώματα. Αλλά εκείνη τη στιγμή, δεν διακινδυνεύουμε να τα σταματήσουμε».
Οι αντικρουόμενες έρευνες
Ο καθηγητής Φαισαλ Αλι, δερματολόγος στο Mid Cheshire NHS Trust, εξηγεί πως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές αλλά και οι γιατροί είναι οι αντικρουόμενες πληροφορίες και τα αντικρουόμενα συμφέροντα γύρω από την έρευνα των συμπληρωμάτων.
Μια πρόσφατη –αν και μικρής κλίμακας μελέτη συνέκρινε ερευνητικά αποτελέσματα που είχαν χρηματοδότηση από τη βιομηχανία ευεξίας με εκείνα που δεν είχαν τέτοια σύνδεση.
Τα πρώτα κατέληγαν ότι τα συμπληρώματα κολλαγόνου βελτιώνουν σημαντικά την ενυδάτωση του δέρματος, την ελαστικότητα και τις ρυτίδες. Αντίθετα, οι ανεξάρτητες μελέτες –χωρίς χρηματοδότηση από φαρμακευτικές εταιρείες– δεν έδειξαν καμία ουσιαστική επίδραση στο δέρμα. Ο ίδιος τονίζει πως οι μελέτες που χρηματοδοτούνται από τη βιομηχανία δεν είναι «εκ φύσεως κακές», απλώς παρουσιάζουν μια εικόνα με πολλές αποκλίσεις. Ωστόσο, υπάρχει σαφής έλλειψη ισχυρών αποδείξεων ότι το κολλαγόνο –είτε σε μορφή χαπιού είτε σε κρέμα– έχει ουσιαστική επίδραση.
Τον ρωτώ: Αν γύριζα τον χρόνο πίσω και ξεκινούσα να παίρνω ή να «αποταμιεύω» κολλαγόνο από τα 20 μου, θα είχα τώρα πιο λείο και νεανικό δέρμα; Η απάντησή του είναι ξεκάθαρη: «Μάλλον όχι». Το κολλαγόνο δεν παραμένει στο σώμα για πολύ καιρό – δεν έχουμε κάποιο «ντουλάπι αποθήκευσης κολλαγόνου» από όπου μπορούμε να αντλούμε όποτε το χρειαζόμαστε.
Ο καθηγητής Φαισαλ Αλι πιστεύει ότι μπορούμε να ενισχύσουμε την παραγωγή κολλαγόνου και να διατηρήσουμε την ελαστικότητα του δέρματός μας μέσα από ειδικές θεραπείες, όπως η διέγερση κολλαγόνου με λέιζερ και το microneedling.
Οι τεχνικές αυτές χρησιμοποιούν ειδικές μικροσκοπικές βελόνες ή λέιζερ που δημιουργούν μικροτραυματισμούς στην επιδερμίδα, ενεργοποιώντας έτσι τον φυσικό μηχανισμό επούλωσης και την παραγωγή νέου κολλαγόνου. Ωστόσο, αυτές οι μέθοδοι μόνο οικονομικές δεν είναι: μια συνεδρία μπορεί να κοστίσει έως και 345 ευρώ.
Οι πιο προσιτές εναλλακτικές
Η ΄Αλι Γουότσον μας λέει: «Το καλύτερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για το δέρμα μας είναι να χρησιμοποιούμε ένα καλό αντηλιακό. Γνωρίζουμε ότι ο ήλιος έχει τεράστιο αντίκτυπο στη γήρανση του δέρματος». Επιπλέον, υπογραμμίζει τη σημασία μιας υγιεινής διατροφής και φυσικά, αν καπνίζουμε, να σταματήσουμε το κάπνισμα.
Όπως λοιπόν αναφέρει η ίδια, όλα αυτά θα έχουν πολύ μεγαλύτερη επίδραση στη διατήρηση της νεανικότητας του δέρματός μας από οποιοδήποτε συμπλήρωμα κολλαγόνου.
ΠΗΓΗ: BBC NEWS- Ruth Clegg Health and wellbeing reporter
