Είμαστε στα μέσα Αυγούστου και ο πειρασμός να ακολουθήσουμε κάποια από τις «θαυματουργές δίαιτες» που υπόσχονται άμεση απώλεια των κιλών που πήραμε στις διακοπές είναι μεγάλος. Μεταξύ αυτών είναι και η λεγόμενη μονοφαγική δίαιτα (mono diet), που περιλαμβάνει την κατανάλωση αποκλειστικά και μόνο ενός τροφίμου ή μίας ομάδας τροφών -συνήθως φρούτων και λαχανικών- για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, με στόχο την γρήγορη απώλεια βάρους και την «αποτοξίνωση».
Δημοφιλή παραδείγματα είναι ο ανανάς, το μήλο, το καρπούζι, το ροδάκινο ή η αγκινάρα, καθώς και επιλογές με βάση τα δημητριακά όπως το ρύζι και επιλογές με βάση την πρωτεΐνη όπως ο τόνος ή το γάλα. Η απήχησή τους έγκειται στην απλότητα και στο γρήγορο αποτέλεσμα.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο είναι όντως αποτελεσματικές ή άσκοπες, ακόμη και επικίνδυνες.
Η Ana Montero Bravo, καθηγήτρια στη Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου San Pablo-CEU στη Μαδρίτη, εξηγεί:
Προσωρινή απώλεια βάρους
Οι δίαιτες που βασίζονται σε δραστική μείωση της πρόσληψης θερμίδων μπορούν να οδηγήσουν σε γρήγορη απώλεια βάρους. Ωστόσο, η κατανάλωση τόσο μικρής ποσότητας θερμίδων σημαίνει μειωμένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Προκειμένου να διατηρήσει τα επίπεδα ενέργειας, το σώμα μας διαθέτει μηχανισμούς που αντισταθμίζουν τη μείωση της πρόσληψης θρεπτικών συστατικών.
Αρχικά, ο οργανισμός χρησιμοποιεί ηπατικό γλυκογόνο, την κύρια πηγή αποθεμάτων γλυκόζης που διατηρεί τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, ειδικά μεταξύ των γευμάτων ή κατά τη νηστεία. Ωστόσο, μόλις εξαντληθεί αυτό το απόθεμα, το σώμα αρχίζει να στρέφεται στη μυϊκή μάζα για να αποκτήσει αμινοξέα τα οποία μπορούν να παράγουν γλυκόζη μέσω άλλων μεταβολικών οδών. Αυτή η διαδικασία, μπορεί με την πάροδο του χρόνου, να οδηγήσει σε σημαντική απώλεια μυϊκής μάζας και άλλες μεταβολικές διαταραχές.
Συνεπώς, κάθε ξαφνική απώλεια βάρους είναι ως επί το πλείστον αποτέλεσμα απώλειας νερού και μυϊκής μάζας και όχι σωματικού λίπους, που σημαίνει ότι αυτά τα αποτελέσματα τείνουν να είναι προσωρινά. Όταν ένα άτομο επιστρέφει στη συνήθη διατροφή του μετά από ένα αυστηρό πρόγραμμα, είναι εξίσου σύνηθες να ανακτά γρήγορα το χαμένο βάρος -κατάσταση που είναι γνωστή ως «φαινόμενο επαναφοράς».
Υπάρχουν οφέλη;
Πέρα από την αρχική απώλεια βάρους, δεν υπάρχουν ουσιαστικά επιστημονικά στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι οι μονοφαγικές δίαιτες έχουν πραγματικά ή διαρκή οφέλη. Μερικοί αναφέρουν ότι νιώθουν πιο ανάλαφροι ή ότι έχουν καλύτερη πέψη, αλλά αυτά μπορεί να οφείλονται περισσότερο στο γεγονός ότι δεν κατανάλωσαν επεξεργασμένα τρόφιμα παρά στην ίδια τη δίαιτα.
Επίσης, το στοιχείο της «αποτοξίνωσης» στις μονοφαγικές δίαιτες μπορεί να είναι placebo. Η πεποίθηση ότι με κάποιο τρόπο καθαρίζει το σώμα του μπορεί να κάνει ένα άτομο να αισθάνεται καλύτερα, ακόμη και αν δεν υπάρχουν αποδεδειγμένα αλλαγές στον οργανισμό του.
Είναι επικίνδυνες;
Οι μονοφαγικές δίαιτες μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνες, ειδικά στην περίπτωση που είναι παρατεταμένες. Ο βασικός κίνδυνος είναι η έλλειψη απαραίτητων θρεπτικών συστατικών, καθώς τρώγοντας μόνο ένα είδος τροφής, χάνουμε τις πρωτεΐνες, τα καλά λιπαρά, τις βιταμίνες και τα μέταλλα που χρειάζεται το σώμα για να λειτουργήσει σωστά. Επιπλέον, μπορούν να οδηγήσουν σε πεπτικά προβλήματα, μεταβολικές διαταραχές, μυοσκελετικά προβλήματα, ορμονικές διαταραχές και ηλεκτρολυτικές ανισορροπίες, ειδικά σε άτομα με προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας.
Ένας άλλος σημαντικός κίνδυνος είναι η δημιουργία μιας ανθυγιεινής σχέσης με το φαγητό, η οποία χαρακτηρίζεται από περιορισμούς και ενοχές. Σε ακραίες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές διαταραχές όπως η ορθορεξία (παθολογική εμμονή με την υγιεινή διατροφή) ή η νευρική ανορεξία.
Επιπλέον, ο ριζικός περιορισμός των θρεπτικών συστατικών μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο, συμβάλλοντας στην ευερεθιστότητα και την κόπωση, που με τη σειρά τους επηρεάζουν αρνητικά την ψυχική ευεξία.
Γιατί είναι τόσο δημοφιλείς
Παρά τους κινδύνους, οι μονοφαγικές δίαιτες συνεχίζουν να είναι δημοφιλείς, ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ελκυστικότητά τους έγκειται στην απλότητά τους και στην υπόσχεση γρήγορων αποτελεσμάτων με ελάχιστη προσπάθεια. Επιπλέον, πολλές από αυτές τις δίαιτες προωθούνται από διασημότητες ή influencers, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Η παραπληροφόρηση, η κοινωνική πίεση όσον αφορά τα πρότυπα ομορφιάς και η ευρύτερη έλλειψη διατροφικής εκπαίδευσης είναι επίσης παράγοντες που συμβάλλουν.
Συνεπώς, οι μονοφαγικές δίαιτες δεν συνιστώνται. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί και να διατηρηθεί ένα υγιές βάρος εξακολουθεί να είναι μια ισορροπημένη, ποικίλη διατροφή, συνοδευόμενη από τακτική σωματική δραστηριότητα και έναν εν γένει υγιεινό τρόπο ζωής.
Με πληροφορίες από The Conversation
