Αυτές τις ημέρες οι ελπιδοφόροι Ολυμπιονίκες αθλητές κατευθύνονται προς το Ρίο ντε Τζανέιρο με τον απαραίτητο εξοπλισμό: σκουφάκια κολύμβησης, κολάν, επιγονατίδες, κουπιά. Ντυμένοι από πάνω μέχρι κάτω με αθλητικά τελευταίας τεχνολογίας και έτοιμοι να σαρώσουν στα αγωνίσματά τους.
Πριν από έναν αιώνα, ωστόσο, το σκηνικό στους Ολυμπιακούς Αγώνες ήταν κάπως διαφορετικό.
Το 1912, κάποιοι επίδοξοι διεκδικητές χρυσών μεταλλίων πήγαν στη Στοκχόλμη της Σουηδίας εξοπλισμένοι με πένες, πινέλα, πηλό και παρτιτούρες. Επειδή, ναι, οι θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες εκείνης της χρονιάς επέτρεπαν σε καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, συγγραφείς και μουσικούς να αγωνιστούν στη διοργάνωση ακριβώς όπως οι παραδοσιακοί αθλητές. Έτσι, ενώ ο Χαβανέζος κολυμβητής Duke Kahanamoku κυριαρχούσε στον αγώνα των 100 μέτρων ελεύθερο, ένας Ιταλός με το όνομα Giovanni Pellegrini επικρατούσε των αντιπάλων του στη ζωγραφική.
Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες πραγματοποιήθηκαν υπό την αιγίδα της ΔΟΕ το 1896. Οι πρώτοι Αγώνες που συμπεριέλαβαν καλλιτεχνικά γεγονότα πραγματοποιήθηκαν το 1912 και κράτησαν μέχρι το 1948. Περιλάμβαναν τα «αθλήματα» της αρχιτεκτονικής, της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της λογοτεχνίας και της μουσικής, όλα εκ των οποίων βαθμολογούνταν από μια διεθνή κριτική επιτροπή. Σύμφωνα με το The Atlantic, οι κανονισμοί υπαγόρευαν πως τα Ολυμπιακά έργα τέχνης θα έπρεπε «να φέρουν μια σαφή σχέση με το ολυμπιακό ιδεώδες», οπότε όλα τα επικά ποιήματα, οι μουσικές συνθέσεις και οι ελαιογραφίες ήταν υποχρεωμένα να αντανακλούν κάποια πτυχή του αθλητισμού. Τραγούδια για αθλήματα, γλυπτά για αθλήματα. Καταλάβατε.
Η όλη ιδέα ήταν πνευματικό τέκνο του βαρόνου Pierre de Coubertin, ιδρυτή της ΔΟΕ, ο οποίος είδε την τέχνη και τον αθλητισμό να πορεύονται χέρι-χέρι. «Μεγάλωσε και σπούδασε βάση της κλασικής παιδείας και ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιασμένος με την ιδέα του τι σημαίνει να είσαι ένας πραγματικός Ολύμπιος -κάποιος που δεν είναι μόνο αθλητής αλλά και άρτιος στην μουσική και τη λογοτεχνία», λέει ο Richard Stanton, συγγραφέας του «The Forgotten Olympic Art Competitions», στο περιοδικό του Smithsonian. «Ένιωθε ότι προκειμένου να αναδημιουργήσει αυτά τα γεγονότα στη σύγχρονη εποχή, θα ήταν παράλειψη να μην συμπεριλάβει κάποιες πτυχές της τέχνης (στους Ολυμπιακούς)».
Γιατί, λοιπόν, δεν μιλάμε περισσότερο για την ένδοξη καλλιτεχνική ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων; Ίσως επειδή οι περισσότεροι καλλιτέχνες που συμμετείχαν σε αυτούς δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστοί. Αρκετοί διάσημοι, όπως ο Igor Stravinsky, πήραν μέρος ως κριτές, οι διαγωνιζόμενοι όμως -όπως ο ζωγράφος Jean Jacoby από το Λουξεμβούργο, ο Πολωνός συνθέτης Zbigniew Turski, ο Σουηδός καλλιτέχνης Alex Diggelman και ο Δανός συγγραφέας Josef Petersen- ήταν λιγότερο αξιοσημείωτοι. Ο ίδιος ο De Coubertin κέρδισε ένα μετάλλιο όταν συμμετείχε με τα ψευδώνυμα George Hohrod και Martin Eschbach, τα έργα τέχνης του όμως δεν ήταν και αυτό που λέμε «μουσειακής αξίας».
Ο λόγος που από τη διοργάνωση έλειπαν ονόματα της τάξης ενός Picasso ή μιας Kahlo, ίσως είχε να κάνει με το γεγονός ότι παρά κάποια αθλήματα προσφέρονταν και ποσοτική και ποιοτική κρίση, πολλοί καλλιτέχνες είχαν από καιρό αντισταθεί στις παραμέτρους της ανταγωνιστικής δημιουργικότητας. «Η αβεβαιότητας του να κρίνεται το αισθητικό σου επίτευγμα από μια κριτική επιτροπή έχει υπάρξει κοινό θέμα ένστασης από τότε που τα βραβεία άρχισαν να πολλαπλασιάζονται σαν αγριολούλουδα, κατά το τελευταίο μισό του αιώνα», γράφει ο Charles Isherwood στους The New York Times.
Το πιο πιθανό είναι πως η έλλειψη ταλέντου ήταν συνδεδεμένη με το γεγονός ότι οι «επαγγελματίες» καλλιτέχνες αποθαρρύνονταν να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες εξαιτίας του ερασιτεχνικού επιπέδου των Αγώνων σε επίπεδο συμμετοχών.
Η τέχνη σταμάτησε να αποτελεί μέρος των Ολυμπιακών Αγώνων το 1948. Το ενδιαφέρον για τα καλλιτεχνικά γεγονότα είχε συρρικνωθεί οπότε οι διοργανωτές επέλεξαν να τα αντικαταστήσουν με μια μη ανταγωνιστική έκθεση, η οποία θα «έτρεχε» παράλληλα με τους Αγώνες. Δυστυχώς όλα τα καλλιτεχνικά μετάλλια που δόθηκαν κατά τη διάρκειά εκείνων των χρόνων έχουν διαγραφεί από τα επίσημα Ολυμπιακά Αρχεία.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη HuffPost US.