Σήμερα γνωρίζουμε ότι στο Σύμπαν υπάρχουν δισεκατομμύρια γαλαξίες με zetta (10 εις την 21η) δυνητικά κατοικήσιμους πλανήτες. Μόνο στον δικό μας γαλαξία μπορεί να υπάρχουν έως και 300 εκατομμύρια δυνητικά κατοικήσιμοι πλανήτες. Μήπως λοιπόν δεν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν;
Τα εκατομμύρια έτη φωτός που μας χωρίζουν από αυτούς τους εξω-πλανήτες είναι απαγορευτικά για να ταξιδέψουμε ως εκεί. Προς το παρόν απλά ”αφουγκραζόμαστε” για τυχόν εξωγήινους ήχους.
Το πρόγραμμα “Breakthrough Listen” στο Ερευνητικό Κέντρο SETI (Αναζήτηση για εξωγήινη νοημοσύνη) του Μπέρκλεϋ, φιλοδοξεί να ”αφουγκραστεί” ένα εκατομμύριο αστέρια του γαλαξία μας κοντά στη Γη, ίσως και τους 100 πιο κοντινούς γαλαξίες. Στόχος επίσης είναι να μπορέσουμε να αναλύσουμε κατά πόσο κάποιοι ‘κατοικήσιμοι’ πλανήτες στη γειτονιά μας έχουν νερό, ατμόσφαιρες με οξυγόνο ή πιθανά σημάδια ζωής.
Έχουμε όμως σκεφτεί ότι αντίστοιχες ενέργειες μπορεί να γίνονται και από την πλευρά των ET που δεν αποκλείεται να μας βλέπουν ή να ”κρυφακούν” τις επικοινωνίες μας;
Ας φανταστούμε κάποιους εξωπλανήτες με πολιτισμούς που διαθέτουν “space engineering” τελευταίας δικής τους τεχνολογίας, έχουν τα δικά τους ”εξω-SETI” ερευνητικά Ινστιτούτα προς αναζήτηση νοημοσύνης αλλού, ”τηλεσκόπια” και υπηρεσίες ροής πολυμέσων που μεταδίδουν πληροφορίες από όλο το σύμπαν.
Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να έχουν προχωρήσει την έρευνά τους και να γνωρίζουν για την ύπαρξή μας. Και πως θα μας φαινόταν αν κάποιοι από αυτούς τους τεχνολογικούς πολιτισμούς είχαν αναπτύξει ακόμη και δίκτυα επικοινωνίας μεταξύ τους, στα οποία εμείς δεν συμμετέχουμε; Πώς θα αξιολογούσαμε τότε τη θέση μας στο Σύμπαν; Το γεγονός ότι δεν είμαστε μεταξύ αυτών που ”κινούν τα νήματα” θα ήταν σοκαριστικό ή αναμενόμενο;
Η εμφάνιση του Homo sapiens στο Σύμπαν είναι μια πολύ πρόσφατη υπόθεση.
Με μια αναγωγή του χρόνου ζωής του σύμπαντος σε ένα μόνο έτος ίσως μπορούμε να αντιληφθούμε καλύτερα τα μεγέθη.
Ξεκινώντας από τη Μεγάλη Έκρηξη, στα μεσάνυχτα της 1ης Ιανουαρίου, οι πρώτοι Homo sapiens είναι σαν να εμφανίστηκαν στις 22:24 της 31ης Δεκεμβρίου, ενώ τώρα χρονικά βρισκόμαστε στις 23:59:59.
Είναι σαν να λέμε ότι εμείς εμφανιστήκαμε σαν είδος μόλις ”χτες’”στο Σύμπαν, οπότε να υποθέσουμε ότι ο ”παντοδύναμος δημιουργός” καθόταν με σταυρωμένα χέρια όλο το προηγούμενο διάστημα;
«Η εξωγήινη ζωή είναι εκεί έξω αλλά δεν έχουμε ψάξει αρκετά για να την ανακαλύψουμε» δήλωνε ο Steven Hawking. Αν παρομοιάσουμε το Σύμπαν με το σύνολο των ωκεανών της Γης, μέχρι τώρα είναι σαν να έχουμε εξετάσει μια πολύ μικρή περιοχή του, κάτι σαν τον όγκο νερού που περιλαμβάνει μια μπανιέρα.
Το 1946, ο Fred Hoyle εισήγαγε τη θεωρία της πυρηνοσύνθεσης, που αφορούσε στην ανακάλυψη ότι τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται η Γη, τα σώματά μας και ολόκληρο το ορατό Σύμπαν δημιουργήθηκαν από πυρηνικές αντιδράσεις μέσα σε μακρινά αστέρια. Αυτό διαμόρφωσε την πεποίθηση του Hoyle ότι η ζωή στο Σύμπαν είναι συχνό φαινόμενο.
Θα μπορούσε ακόμη να σκεφτεί κανείς ότι η ζωή στη Γη ”φυτεύτηκε” τεχνητά από έναν πολύ πιο προηγμένο πολιτισμό ή από τη συνεργασία περισσοτέρων του ενός. «Εάν προερχόμασταν από μια τέτοια διαδικασία κατευθυνόμενης πανσπερμίας, τότε ο σκοπός της ζωής μας μάλλον έχει καθοριστεί στο προσχέδιο του τεχνολογικού έργου (project planning) που οδήγησε στη συνθετική μας προέλευση. Άρα δημιουργηθήκαμε για να πετύχουμε έναν στόχο. Εάν ναι, το ερώτημα είναι ποιος ήταν ο σκοπός και αν έχουμε εκπληρώσει τις προσδοκίες».
«Αλλά ακόμη και στην πιο πιθανή περίπτωση που η ζωή ήταν το τυχαίο αποτέλεσμα φυσικών διεργασιών σε μια σούπα χημικών στην απομονωμένη Γη, θα μπορούσαμε να αποκτήσουμε ένα νέο νόημα για αυτήν επικοινωνώντας με έναν άλλο πολιτισμό» σύμφωνα με τον Abraham Loeb.
Κανόνες καλής επικοινωνίας
Πρώτο μάθημα: Πρώτα ακούμε και μετά μιλάμε λέει ο Andrew Siemion.
Η παντοδύναμη διαμάχη για το αν πρέπει να μιλήσουμε με εξωγήινους ή όχι καλά κρατεί. Οι αστρονόμοι δεν μπορούν να αποφασίσουν εάν η ανταλλαγή μηνυμάτων με ET θα έφερνε ”διαστρικό χάος” ή μια νέα εποχή ″γαλαξιακής συνεργασίας”.
«Προτού μπούμε στο παιχνίδι της μετάδοσης μηνυμάτων (Messaging Extraterrestrial Intelligence-METI) πρέπει τουλάχιστον να περάσουν μερικά ακόμη χρόνια ή δεκαετίες προκειμένου να ακούσουμε πρώτα πριν μιλήσουμε» λέει ο Andrew Siemion, επικεφαλής ερευνητής στο Breakthrough Listen.
Ο Siemion ήταν ένας από τους 28 επιστήμονες που το 2015 προειδοποιούσαν για τους πιθανούς κινδύνους που ενέχει η ανταλλαγή μηνυμάτων με εξωγήινη νοημοσύνη (METI).
«Δεν γνωρίζουμε τίποτα για τις προθέσεις και τις δυνατότητες [του ET] και είναι αδύνατο να προβλέψουμε εάν ο [ET] θα είναι καλοπροαίρετος ή εχθρικός», έγραφαν οι συντάκτες της επιστολής, συμπεριλαμβανομένου του Elon Musk.
Δεδομένου ότι οι άνθρωποι μόλις απέκτησαν την ικανότητα να στέλνουν διαστρικά μηνύματα χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Ο Στίβεν Χόκινγκ, είχε επίσης προειδοποιήσει για τους κινδύνους της επαφής με έναν πολύ πιο προηγμένο, αρχαιότερο εξωγήινο πολιτισμό.
«Το 98% των αστρονόμων και των ερευνητών SETI, συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μου, πιστεύουν ότι το METI είναι δυνητικά επικίνδυνο», δήλωνε ο Dan Werthimer, ερευνητής του SETI στο Μπέρκλεϋ, το 2017. «Είναι σαν να φωνάζεις σε ένα δάσος χωρίς να γνωρίζεις αν υπάρχουν τίγρεις, λιοντάρια και αρκούδες ή άλλα επικίνδυνα ζώα».
Οι προηγούμενες απόπειρες να σταλθούν μηνύματα ήταν αποσπασματικές. Κάποια από αυτά μπορεί ακόμη να θεωρηθούν και αστεία, όπως η περίπτωση μιας διαστημικής διαφήμισης 30 δευτερολέπτων για τα τσιπς τορτίγιας Doritos που μεταδόθηκε το 2008 προς ένα αστέρι στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου. Όλα καλά! θα πει κάποιος, αλλά ρώτησε κανείς τον ΕΤ μη τυχόν και απεχθάνεται τέτοια προϊόντα; Και αν παρεξηγηθεί, νομίζοντας ότι τον θεωρούν πεινασμένο, πώς μπορεί να αντιδράσει;
Κανόνας 1: Για μια ακόμη χρονιά, ενόψει των γιορτών, ας μην στείλουμε ευχές με αποδέκτες τους ΕΤ, ούτε αιτήματα για δώρα από τον covid-free ”εξω-Αι Βασίλη” θα έλεγα. Ποιος ξέρει τι ”εξω-Θεούς” και ”εξω-έθιμα” έχουν και σίγουρα δεν θα θέλαμε να θυμώσουν μαζί μας.
Δεύτερο μάθημα: Η Γραμματική είναι καθολική λέει ο Noam Chomsky.
Ο αστροβιολόγος Douglas Vakoch, πρόεδρος του ΜΕΤΙ Ιnternational – ενός οργανισμού που εστιάζει στην αποστολή μηνυμάτων στο διάστημα (Messaging Extraterrestrial Intelligence), σε συνέντευξή του στο BBC αναφέρει ότι το 2018, έγινε ένα εργαστήριο στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου για την Ανάπτυξη του Διαστήματος στο οποίο συμμετείχε και ο κορυφαίος γλωσσολόγος Νόαμ Τσόμσκι ο οποίος είπε ότι αν οι Αρειανοί ερχόταν στη Γη θα θεωρούσαν ότι οι ανθρώπινες γλώσσες είναι όλες απλά δευτερεύουσες διάλεκτοι, γιατί έχουν την ίδια υποκείμενη δομή».
Ο Τσόμσκι είναι μεταξύ των γλωσσολόγων που υποστηρίζουν ότι οι ανθρώπινες γλώσσες συνδέονται με μια κοινή «καθολική γραμματική» και πλέον η σύνδεση αυτή θα μπορούσε να επεκταθεί και σε εξωγήινες γλώσσες.
Κανόνας 2: Ας κάνουμε μια επανάληψη στη γραμματική καλού–κακού, ειδικά οι Νεοέλληνες, γιατί μπορεί οι ΕΤ, ως πιο προηγμένοι, να την κατέχουν καλύτερα και να φρικάρουν με τα λάθη που φτάνουν στα ”αυτιά” τους.
Τρίτο μάθημα: Τα μαθηματικά είναι το ”κουμπί” λέει ο Douglas Vakoch.
Ο Dougas Vakoch, που άφησε το Ινστιτούτο SETI για να ιδρύσει το METI International δεν είναι πεπεισμένος ότι η αποστολή μηνυμάτων ET ενέχει τόσο μεγάλο κίνδυνο αλλά ισχυρίζεται ότι η επικοινωνία είναι προτιμότερο να γίνεται με βασικά μαθηματικά, ή βασικές επιστημονικές έννοιες αν θέλουμε να γίνουμε μέλη του γαλακτικού κλαμπ: Στέλνουμε παλμούς διαφορετικής διάρκειας εικονογραφώντας τον χρόνο, αλλά και μηνύματα διαφορετικής συχνότητας, και μιλάμε για αυτά με βασικούς μαθηματικούς όρους.
Ένα μήνυμα ξεκινάει με πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που μετράμε, την αριθμητική, τη γεωμετρία και τριγωνομετρία όπως και μια περιγραφή των ραδιοκυμάτων που το μεταφέρουν.
Προκειμένου να διαπιστώσουμε εάν οι ΕΤ κατανοούν τον χρόνο όπως εμείς, στέλνουμε και ένα μάθημα σχετικά με τα ρολόγια και τη μέτρηση του χρόνου.
Ο Vakoch λέει ότι ”κρατάει την ανάσα” του μέχρι το 2042 που ίσως ακούσουμε κάτι από το αστέρι του Λόιτεν (ο Luyten είναι ένας κόκκινος νάνος που απέχει μόνο 12 έτη φωτός από τη Γη). Το 2017 έστειλαν ένα μήνυμα στον εξωπλανήτη(GJ 273b) που βρίσκεται σε τροχιά εντός της κατοικήσιμης ζώνης του Λόιτεν.
Κανόνας 3: Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε αν συναντήσουμε τον ΕΤ είναι να του δείξουμε πως γνωρίζουμε ότι 1+1 κάνουν δύο. Είναι ο απλούστερος διαπλανητικός τρόπος συνεννόησης.
Ας στροβιλιστούμε νοερά στο Σύμπαν
Μια νέα χρονιά ξεκινάει. Ελπίζοντας ότι σύντομα θα απαλλαγούμε από κάποιες σκοτούρες, όπως και από τον Covid19, ας αφεθούμε για λίγο στη μαγεία του Σύμπαντος με το τραγούδι ’Galaxy Song’ των Monty Python και τον αστροφυσικό Stephen Hawking, συνειδητοποιώντας ταυτόχρονα ότι βρισκόμαστε πάνω σε έναν πλανήτη που απέχει τριάντα χιλιάδες έτη φωτός από το κέντρο του γαλαξία μας (Milky Way), ανάμεσα σε δισεκατομμύρια άλλους γαλαξίες ενώ το Σύμπαν συνεχίζει να διαστέλλεται προς όλες τις κατευθύνσεις.
Αντί να αισθανθούμε πολύ μικροί και ανασφαλείς είναι προτιμότερο να αναλογιστούμε πόσο τυχεροί είμαστε που γεννηθήκαμε και υπάρχουμε μέσα από ένα σύνολο άπειρων πιθανοτήτων. Το τραγούδι κλείνει χιουμοριστικά με «την ευχή να υπάρχει ευφυής ζωή στο διάστημα γιατί όλα είναι τρελά εδώ στη Γη!».