Ο Πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ επισκέφθηκε την Τετάρτη (9/3) την Τουρκία, πραγματοποιώντας στη γειτονική χώρα το πρώτο τέτοιο ταξίδι Ισραηλινού ηγέτη από το 2008, καθώς οι σχέσεις των δύο πλευρών ήταν τεταμένες αν όχι εχθρικές.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι θα επανεξετάσουν όλες τις πτυχές των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ στις συνομιλίες τους και πως η Άγκυρα είναι έτοιμη να συνεργαστεί με το Ισραήλ στον ενεργειακό τομέα.
Η συνάντηση των δυο ανδρών διήρκεσε πάνω από 2 ώρες. Στη συνέχεια, ο πρόεδρος Ερντογάν και ο Ισραηλινός Πρόεδρος Χέρτζογκ παραχώρησαν κοινή συνέντευξη.
Ένας ιδιαίτερος τομέας ενδιαφέροντος για την Τουρκία και το Ισραήλ είναι το φυσικό αέριο. Ο Ερντογάν είπε ότι η επίσκεψη θα προαναγγείλει μια «νέα εποχή» και ότι οι δύο χώρες θα μπορούσαν να συνεργαστούν για να μεταφέρουν ισραηλινό φυσικό αέριο στην Ευρώπη, αναβιώνοντας μια ιδέα που συζητήθηκε για πρώτη φορά πριν από περισσότερα από 20 χρόνια.
Οι προμήθειες φυσικού αερίου από τη Μεσόγειο θα μπορούσαν να μειώσουν την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, ένα καυτό θέμα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις επακόλουθες εκκλήσεις από ευρωπαίους ηγέτες να μειώσουν την εξάρτηση της Ηπείρου από το ρωσικό αέριο.
Τα σχέδια για έναν υποθαλάσσιο αγωγό από την ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη, εξαιρουμένης της Τουρκίας, σταμάτησαν αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν επιφυλάξεις τον Ιανουάριο.
Ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος είπε ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδειξε την ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας στην αγορά.
«Είναι εξαιρετικά σημαντικό να μεταφερθούν οι πόροι φυσικού αερίου στο Ισραήλ στην Τουρκία και από εκεί στις ευρωπαϊκές αγορές», είπε ο αξιωματούχος. «Η Τουρκία είναι έτοιμη να λάβει τα απαραίτητα μέτρα και να κάνει τον ρόλο της σε αυτό το θέμα».
Τα κυριότερα σημεία των δηλώσεων Ερντογάν και Χέρτζογκ
«Πιστεύω ότι αυτή η ιστορική επίσκεψη θα είναι μια νέα καμπή στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ. Η ανάπτυξη και η ενίσχυση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ έχει μεγάλη σημασία για την περιφερειακή σταθερότητα και ειρήνη καθώς και για τις χώρες μας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε τις δυνατότητες συνεργασίας μας σε διάφορους τομείς, ιδιαίτερα στις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις. Παρά την επιδημία, ο όγκος των συναλλαγών μας αυξήθηκε κατά 36%. Πιστεύω ότι θα αυξήσουμε αυτό το ποσό στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022.
Οι εξελίξεις στην περιοχή μας απέδειξαν για άλλη μια φορά τη σημασία της ενεργειακής ασφάλειας. Έχουμε σοβαρές ευκαιρίες συνεργασίας σε τομείς όπως ο τουρισμός, η επιστήμη, η προηγμένη τεχνολογία, η γεωργία, η υγεία και η αμυντική βιομηχανία.
Ένα από τα κύρια στοιχεία της συνάντησής μας ήταν φυσικά το παλαιστινιακό ζήτημα. Μοιραστήκαμε την προσέγγιση και την ευαισθησία μας για το θέμα. Εκφράσαμε τη σημασία που αποδίδουμε στη μείωση της έντασης στην περιοχή και το όραμα για λύση δύο κρατών. Υπογραμμίσαμε τη σημασία που αποδίδουμε στη θρησκευτική ταυτότητα και την ιερότητα του Τεμένους Άκσα. Τόνισα ιδιαίτερα την υποστήριξη των ισραηλινών αρχών για τη συνέχιση των δραστηριοτήτων των οργανώσεων μας όπως η ΤΙΚΑ και η Τουρκική Ερυθρά Ημισέληνος, που πραγματοποιούν ανθρωπιστικό έργο για τον παλαιστινιακό λαό. Επανέλαβα για άλλη μια φορά την προσέγγισή μας ότι ο αντισημιτισμός είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
Τούρκοι και Εβραίοι έδωσαν τα καλύτερα παραδείγματα ειρηνικής συνύπαρξης για χρόνια. Με την επιδημία του κορονοϊού, βλέπουμε ότι τα εγκλήματα μίσους αυξάνονται ξανά στον κόσμο. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε με αποφασιστικότητα κατά του αντισημιτισμού, της ισλαμοφοβίας και του ρατσισμού. Στη συνάντησή μας, συζητήσαμε την Ουκρανία, την Ανατολική Μεσόγειο, τρέχοντα και περιφερειακά ζητήματα. Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα η επίσκεψη του Υπουργού Εξωτερικών μας στην Παλαιστίνη και το Ισραήλ μετά από αυτή την επίσκεψη. Δίνω επίσης σημασία στην επίσκεψη του Υπουργού μας Ενέργειας και Φυσικών Πόρων στο Ισραήλ. Ως Τουρκία, νομίζω ότι αυτή είναι μια ευκαιρία να επανεκκινήσουμε την ενεργειακή συνεργασία που είχε ξεκινήσει παλαιότερα. Αυτή τη στιγμή έχουμε στα χέρια μας 4 πλοία γεώτρησης. Διαθέτουμε 2 πλοία σεισμικής έρευνας. Μπορούμε να πραγματοποιήσουμε αυτά τα έργα στη Μαύρη Θάλασσα και στη Μεσόγειο σχεδιάζοντας τα από κοινού. Εύχομαι αυτή η σημαντική επίσκεψη, που έγινε μετά από πολύ καιρό, να είναι επωφελής».
Ο Ισραηλινός Πρόεδρος Χέρτζογκ έκανε τις ακόλουθες δηλώσεις: «Η σύζυγός μου και εγώ είμαστε πολύ χαρούμενοι που βρισκόμαστε στην Τουρκία. Σας ευχαριστώ που με προσκαλέσατε σε μια επίσημη επίσκεψη στη Δημοκρατία της Τουρκίας για τη γόνιμη συνάντηση μας που μόλις τελείωσε. Η επίσκεψη μου εδώ είναι η συνέχεια του διαλόγου που ξεκινήσατε από τότε που ανέλαβα Πρόεδρος του Ισραήλ. Αυτή η στιγμή είναι μια πολύ σημαντική στιγμή στη σχέση των δύο χωρών μας. Στόχος μας είναι να θέσουμε τα θεμέλια των φιλικών σχέσεων μεταξύ των χωρών και των λαών μας. Οι σχέσεις μας μεταξύ των λαών μας είναι πολύ παλιές. Έχουν ισχυρές ιστορικές, θρησκευτικές και πολιτιστικές ρίζες. Ένας εξαιρετικός κατάλογος προσωπικοτήτων, που αποτελείται από πολλούς άνδρες και γυναίκες, ηγέτες, ραβίνους, ποιητές, εμπόρους και επιχειρηματίες είναι μόνο ένα μέρος του παρελθόντος της εβραϊκής ιστορίας σε αυτή τη χώρα. Δυστυχώς, οι σχέσεις μας έχουν περάσει μια περίοδο δυσκολίας τον τελευταίο καιρό.
Πιστεύω ότι αυτό θα εξεταστεί στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και θα μας επιτρέψει να αντιμετωπίσουμε καλύτερα την περιφερειακή και παγκόσμια ευαισθησία. Το Ισραήλ και η Τουρκία μπορούν και πρέπει να συνάψουν εντυπωσιακή συνεργασία στην περιοχή που όλοι αποκαλούμε πατρίδα σε πολλούς τομείς. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών θα επισκεφθεί το Ισραήλ. Θα επιτρέψει τη συνέχιση του διαλόγου που αναφέρατε. Πρέπει να ζήσουμε αυτόν τον διάλογο προς όλες τις κατευθύνσεις.
Πρέπει να συμφωνήσουμε ότι δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε όλα. Αυτό είναι φυσικό σε μια σχέση με μια πλούσια ιστορία σαν τη δική μας. Ωστόσο, θα προσπαθήσουμε να επιλύσουμε τις διαφορές για το μέλλον. Τόσο το έθνος σας όσο και το έθνος μου είναι ο πατέρας όσων πιστεύουν στον Αλλάχ. Είμαστε τα παιδιά του Αβραάμ. Πιστεύω ότι εσείς και εγώ αποδεικνύουμε πράγματι κάτι εδώ που όλοι καταλαβαίνουμε. Μια καλή συνεργασία μεταξύ μας είναι σημαντική για όλους μας. Όλοι εμείς, μέλη όλων των θρησκειών, Μουσουλμάνοι, Εβραίοι και Χριστιανοί μπορούμε και πρέπει να ζούμε μαζί ειρηνικά.
Εύχομαι να εργαστούμε μαζί για την εδραίωση της σταθερότητας, της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή. Η κυβέρνησή μας είναι μια κυβέρνηση που προστατεύει πάντα την ελευθερία της πίστης. Τις τελευταίες εβδομάδες, είδαμε για άλλη μια φορά πόσο κακοί είναι οι πόλεμοι, από την άλλη πλευρά, είναι σημαντικό να οικοδομήσουμε μια σταθερή παγκόσμια τάξη και γέφυρες μεταξύ χωρών και λαών. Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί πολλή αιματοχυσία, είναι μια ανθρωπιστική καταστροφή. Εκτιμώ επίσης πολύ τις προσπάθειές σας που οδήγησαν στη σημαντική σύνοδο κορυφής που θα διεξαχθεί αύριο στη χώρα σας. Εύχομαι ο Θεός να είναι μαζί μας και να μας καθοδηγήσει στο νέο μας μονοπάτι».
Διαδηλώσεις στην Αγκυρα
Οι διπλωματικοί δεσμοί μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ έπεσαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα το 2018, όταν απελάθηκαν πρεσβευτές σε μια διαφωνία σχετικά με τη δολοφονία από τις ισραηλινές δυνάμεις 60 Παλαιστινίων κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στα σύνορα της Γάζας.
Το περιστατικό διέκοψε χρόνια σταδιακής συμφιλίωσης μετά από μια διαμάχη για μια ισραηλινή επιδρομή το 2010 σε πλοίο βοήθειας που έπλεε προς τη Γάζα που σκότωσε εννέα Τούρκους φιλοπαλαιστίνιους ακτιβιστές. Ένας 10ος ακτιβιστής που τραυματίστηκε στο περιστατικό πέθανε το 2014 μετά από χρόνια σε κώμα.
Δεκάδες Τούρκοι διαδήλωσαν την Τετάρτη κατά της επίσκεψης του Χέρτζογκ, καλώντας την Άγκυρα να αντιστρέψει το «λάθος» της βελτίωσης των σχέσεων εν μέσω παρατεταμένης εχθρότητας για τη δολοφονία των ακτιβιστών.
Δεκάδες άνθρωποι παρατάχθηκαν πίσω από ένα πανό με το σύνθημα: «Δεν θέλουμε δολοφόνο στη χώρα μας».
«Το Mavi Marmara είναι το καμάρι μας», φώναζαν οι διαδηλωτές.
«Αυτό είναι μεγάλος πόνος και μαρτύριο, είναι σαν ένα μαχαίρι στο στήθος του λαού μας», είπε ο Μεχμέτ Τουντς, ένας από αυτούς που βρισκόταν στο πλοίο Mavi Marmara την ώρα του συμβάντος.
Οι δύο χώρες έχουν επίσης ανταλλάξει κατηγορίες για την κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ και την υποστήριξη της Άγκυρας στην μαχητική ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς που κυβερνά τη Γάζα.
Κατά τη διάρκεια των ετών της εχθρότητας, η Τουρκία και το Ισραήλ διατήρησαν εμπορικές σχέσεις, οι οποίες ανήλθαν στα 6,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, από 5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019 και το 2020, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.
Πηγή: Reuters