Οι επιμελητές ενός ισραηλινού μουσείου ανακάλυψαν τρία μέχρι πρότινος άγνωστα σκίτσα του διάσημου καλλιτέχνη του 20ου αιώνα, Αμεντέο Μοντιλιάνι, κρυμμένα κάτω από την επιφάνεια ενός από τους πίνακές του.
Τα ημιτελή έργα του Μοντιλιάνι, ενός ιταλικής καταγωγής καλλιτέχνη που εργάστηκε στο Παρίσι πριν από το θάνατό του, το 1920, ήρθαν στο φως μετά από ακτινογραφία του έργου του «Γυμνό με Καπέλο», στο Μουσείο Hecht του Πανεπιστημίου της Χάιφα, ως μέρος μιας σαρωτικής μελέτης της δουλειάς του, για μια επερχόμενη έκθεση στη Φιλαδέλφεια.
Η Ίνα Μπέργκοβιτς, ιστορικός τέχνης στο Μουσείο Hecht, τονίζει ότι πρόκειται για εκπληκτική ανακάλυψη.
«Μέσω των ακτίνων Χ, είμαστε πραγματικά σε θέση να κάνουμε αυτό το άψυχο αντικείμενο να μιλήσει», ανέφερε.
Ο Μοντιλιάνι θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους καλλιτέχνες του μοντερνισμού του 20ου αιώνα. Έζησε μια σύντομη, ταραχώδη, μποέμικη ζωή στη Γαλλία, όπου το γυμνό στους πίνακές του θεωρήθηκε αμφιλεγόμενο. Το έργο του χαρακτηρίζεται από λεπτούς, επιμήκεις λαιμούς και πρόσωπα, ένα χαρακτηριστικό στυλ επηρεασμένο από την αφρικανική και την κυκλαδίτικη ελληνική τέχνη.
Ο Εβραίος καλλιτέχνης πέθανε σε ηλικία 35 ετών, πάμπτωχος.
Ένας από τους πίνακές του, ονόματι «Ξαπλωμένος γυμνός», άγγιξε τα 170 εκατομμύρια δολάρια όταν πουλήθηκε σε δημοπρασία το 2015, μπαίνοντας στη λίστα τους πιο ακριβούς πίνακες της ιστορίας. Ένας άλλος πουλήθηκε το 2018 για 157 εκατομμύρια δολάρια, επίσης σε δημοπρασία.
Η υψηλή ζήτηση για αυθεντικά έργα του περίφημου ζωγράφου έχει δημιουργήσει μια ακμάζουσα αγορά πλαστών έργων.
Την τελευταία φορά που η Ιταλία διοργάνωσε μια μεγάλη έκθεση έργων του Μοντιλιάνι, το 2017, οι υπεύθυνοι του μουσείου έβαλαν γρήγορα λουκέτο αφού οι ειδικοί ισχυρίστηκαν ότι πολλά από τα έργα ήταν πλαστά.
Το 2018, η τεχνολογία ακτίνων Χ αποκάλυψε ένα άγνωστο πορτρέτο του Μοντιλιάνι κάτω από έναν από τους πίνακές του στην Tate Gallery του Λονδίνου.
Το «Γυμνό με καπέλο» του Μοντιλιάνι ήταν ούτως ή άλλως ένας ασυνήθιστος πίνακας. Τώρα τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο σύνθετα, καθώς και στις δύο πλευρές του καμβά βλέπουμε πορτρέτα, ζωγραφισμένα σε αντίθετες κατευθύνσεις.
Το 2010, ο επιμελητής του μουσείου παρατήρησε τα μάτια μιας τρίτης φιγούρας που κρυφοκοίταζε κάτω από το γιακά του Αμπράντες. Αλλά μόνο φέτος ήρθε στο επίκεντρο η κρυφή εικόνα.
«Όταν αποφασίσαμε να κάνουμε την ακτινογραφία, επιδιώκαμε απλώς να ανακαλύψουμε λίγα περισσότερα στοιχεία γύρω από την κρυμμένη φιγούρα», αναφέρει η Μπέργκοβιτς.
Εκτός από μια κρυμμένη γυναίκα με το καπέλο, βρέθηκαν άλλα δύο πορτρέτα στην απέναντι πλευρά, εντελώς αόρατα με γυμνό μάτι. Πρόκειται για τα πορτρέτα ενός άνδρα και μιας γυναίκας, με τα μαλλιά της τραβηγμένα σε κότσο.
Το «Γυμνό με καπέλο» χρονολογείται από τις αρχές της καριέρας του Μοντιλιάνι, το 1908, όταν πάλευε να βρει αγοραστές για την τέχνη του. Ο πίνακας αγοράστηκε από τον ιδρυτή του μουσείου, το 1983. Ο καμβάς, όπως αποκαλύφθηκε εμπεριέχει πέντε από τους πίνακές του, πιθανότατα ζωγραφισμένους τον ένα πάνω στον άλλο, από ανάγκη για εξοικονόμηση καμβάδων και χρημάτων.
Η Μπέργκοβιτς ονόμασε το έργο τέχνης «ένα σκίτσο σε καμβά», εκφράζοντας τις επαναλαμβανόμενες προσπάθειες του Μοντιλιάνι και την «ατελείωτη αναζήτηση του για καλλιτεχνική έκφραση.
«Ήταν ένας από τους πρώτους πολυπολιτισμικούς καλλιτέχνες που άντλησε έμπνευση από διαφορετικές πηγές. Ο Μοντιλιάνι αναζήτησε ”τον αέρα του παράξενου και της ομορφιάς” και το πέτυχε, μέσω της ενσωμάτωσης όλων αυτών των ξένων στοιχείων στην τέχνη του, δήλωσε ο Kένεθ Γουέην, διευθυντής του Μοντιλιάνι Πρότζεκτ, ενός οργανισμού που εργάζεται για τη σύνταξη μιας επικυρωμένης συλλογής έργων του καλλιτέχνη.
Ο Γουέην εξήγησε ότι ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός τεχνολογιών, έχουν αυξήσει το βαθμό εμπιστοσύνης στην ανίχνευση των γνήσιων έργων του Μοντιλιάνι.
Η έκθεση στη Φιλαδέλφεια αναμένεται να ανοίξει τις πόρτες της στις 16 Οκτωβρίου και να αποτελέσει ωδή στις μεθόδους και τα υλικά του καλλιτέχνη, μέσα από πληροφορίες που βασίζονται στην σχολαστική μελέτη δεκάδων πινάκων και γλυπτών του Μοντιλιάνι, από συλλογές σε όλο τον κόσμο.