Στις ευρωεκλογές της προηγούμενης Κυριακής ενισχύθηκε ένα φαινόμενο που παρατηρείται τα αρκετά τελευταία χρόνια: η σημαντική καταγραφή των κομμάτων στα δεξιά της ΝΔ στους νομούς της Μακεδονίας.
Σε αυτό το σημείωμα θα επιχειρήσουμε μια ανάλυση αυτού του φαινομένου.
Τα βασικά στοιχεία αυτού του φαινομένου είναι τα εξής:
• Η Ελληνική Λύση συγκέντρωσε μεσοσταθμικά περί το 16% στη Μακεδονία, έναντι 9,3% πανελλαδικά. Σε 6 νομούς ήλθε 2ο κόμμα.
• Η Νίκη συγκέντρωσε περί το 7% στη Μακεδονία, έναντι 4,4% πανελλαδικά.
• Η Φωνή Λογικής της Αφροδίτης Λατινοπούλου συγκέντρωσε περί το 3,5% στη Μακεδονία έναντι 3% πανελλαδικά.
• Οι Πατριώτες του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου συγκέντρωσαν στη Μακεδονία ποσοστό κοντά στο εθνικό τους 1,5%.
Αν αυτά τα κόμματα αθροίζονταν, το αποτέλεσμα θα ήταν 28% στη Μακεδονία έναντι 18% πανελλαδικά. Η απόκλιση είναι σημαντική και χρήζει ανάλυσης.
Ιστορική αναδρομή
Η Μακεδονία ήταν ανέκαθεν κάπως συντηρητικότερη από τον εθνικό μέσο όρο, ήδη πριν τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο και ακόμα περισσότερο μετά τον εμφύλιο που ακολούθησε. Σε αυτό βοήθησε και η ανάδειξη το 1956 του Κωνσταντίνου Καραμανλή (από τις Σέρρες) στην ηγεσία της ΕΡΕ και μεταπολιτευτικά της ΝΔ.
Η ιστορία του εμφυλίου στην περιοχή ενίσχυσε την αποστροφή για την ευρύτερη Αριστερά. Με την εξαίρεση μεμονωμένων περιοχών στην πόλη της Θεσσαλονίκης (όπου υπήρχε εργατική τάξη) και πέριξ της Νάουσας, η Αριστερά στη Μακεδονία είχε ελάχιστη επιρροή.
Ο από Βορρά κομμουνιστικός κίνδυνος ως το 1990 ενίσχυε περαιτέρω το φόβο που άφησε ο Εμφύλιος.
Τελευταίες δεκαετίες
Το ζήτημα της ονομασίας της Βόρειας Μακεδονίας και η Συνθήκη των Πρεσπών ενίσχυσαν το συλλογικό τραύμα περί ξεπουλήματος της εθνικής ταυτότητας από τα κόμματα ”του συστήματος” και της παγκοσμιοποίησης. Πλήγωσαν την περηφάνια των Μακεδόνων που μεγάλωσαν με το αφήγημα ότι η Μακεδονία είναι μια και ελληνική. Ολόκληρες πολιτικές καριέρες στήθηκαν πάνω στο Μακεδονικό.
Η επιρροή της εκκλησίας δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Ένα σημαντικό δίκτυο από κατηχητικά, εκκλησιαστικές οργανώσεις, τοπικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και δραστήριες ενορίες ενισχύουν την ιδεολογική συγκρότηση στην περιοχή. Μην ξεχνάμε ότι ο πρόεδρος της Νίκης Δημήτρης Νατσιός κατάγεται από την Πιερία και έδρασε στο Κιλκίς.
Η σπορά του ΛΑΟΣ επίσης, τη δεκαετία του 2000, αποτελεί σημαντικό επεξηγηματικό στοιχείο. Το πρώτο αμιγώς ορθόδοξο χριστιανικό κατ‘όνομα κόμμα της Δεξιάς ανέδειξε τον Κυριάκο Βελόπουλο στη Β’ Θεσσαλονίκης.
Το αφήγημα περί ” Κράτους των Αθηνών” του Παναγιώτη Ψωμιάδη έπαιξε επίσης το ρόλο του στην αίσθηση των Μακεδόνων ότι είναι εγκαταλελειμμένοι από το Κράτος.
Συνεχίζουμε με τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία . Η αυτονόητη στάση της ελληνικής κυβέρνησης στο πλευρό της Ουκρανίας, στη βάση της καταδίκης κάθε αναθεωρητισμού, έθιξε, μεταξύ άλλων, τα οικονομικά συμφέροντα:
• Αγροτοκτηνοτρόφων όλης της υπαίθρου της Μακεδονίας, για τους οποίους η Ρωσία ήταν μεγάλη αγορά, που έπαψε να υπάρχει μετά τις κυρώσεις της ΕΕ.
• Επαγγελματιών του τουρισμού, ιδίως σε Χαλκιδική και Πιερία, όπου οι Ρώσοι τουρίστες έπαψαν να πηγαίνουν.
Αν σε όλα αυτά προστεθούν δύο ζητήματα που στοίχισαν στην Κυβέρνηση πανελλαδικά (ισότητα στο γάμο και ακρίβεια), τότε έχουμε το σύνολο των παραγόντων που εξηγούν την εκτόξευση των ποσοστών της πέραν της ΝΔ Δεξιάς.
Μόνο ο Απόστολος Τζιτζικώστας ως περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας κατόρθωσε ως τώρα να αφομοιώσει αυτές τις τάσεις σε μια ενιαία κεντροδεξιά παράταξη.
Έχει μια αξία να αναφερθεί ότι η Μακεδονία δεν ήταν τόσο καλή περιφέρεια για τη Χρυσή Αυγή και τους Σπαρτιάτες όσο η Πελοπόννησος, όπου είχε περισσότερη επιρροή μια λιγότερο συμπονετική/χριστιανική/”αμυντική” και περισσότερο κινηματική/”επιθετική” Δεξιά. Με αμερικανικούς πολιτικούς όρους, η Μακεδονική πυρηνική Δεξιά/Ακροδεξιά είναι compassionate conservatism, ενώ η Πελοποννησιακή Alt Right.
Προτάσεις
Τι θα μπορούσε να αποτελεί για την κυβέρνηση της ΝΔ και κυρίως για το λαό της περιοχής μία ”Μακεδονική λύση”; Μα η αντιστροφή των αιτιών:
✔ Η γενικότερη αντιμετώπιση των προβλημάτων του αγροτικού κόσμου, με πρώτο το κόστος των αγροτικών εφοδίων και της ενέργειας. Η ειδική μέριμνα για την αναπλήρωση της απώλειας της ρωσικής αγοράς στη Μακεδονία.
✔ Μια σθεναρή στάση έναντι της νέας ηγεσίας της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία περιφρονεί συστηματικά την ήδη επώδυνη για την Ελλάδα Συμφωνία των Πρεσπών. Η απαίτηση της πλήρους εφαρμογής της διεθνούς πια αυτής Συνθήκης, ένθεν κακείθεν.
✔ Η προσέλκυση τουριστών από χώρες πλην της Ρωσίας, με κατάλληλες συμφωνίες.
✔ Η ενίσχυση της μακεδονικής υπαίθρου με ευρωπαϊκά προγράμματα σε πολλούς τομείς. Λεφτά στις Βρυξέλλες υπάρχουν. Χρειάζεται όμως ενημέρωση των πολιτών και συντονισμένη δράση κεντρικής και τοπικής εξουσίας, για τη διεκδίκησή τους, με σοβαρούς φακέλους.
✔ Η ανάταξη της αγοραστικής δύναμης των πολιτών. Χωρίς αυτήν, η πολιτική ορθότητα θα ακούγεται ολοένα και πιο ελιτίστικη. Και κανείς δεν θα δικαιούται να κουνάει το δάχτυλο σε όσους παραμερίζουν κάμποση πολιτική ιδιαιτερότητα από γνήσια απόγνωση επιβίωσης.